آزمایش خون یکی از ابتدایی‌ترین مراحل تشخیص بیماری است که معمولا پزشک پس از معاینه، برای بیمار تجویز می‌کند تا علائم بیماری را به طور دقیق‌تر بررسی نماید. حتما پیش آمده است که آزمایش خون داده باشید و بخواهید برگه را بخوانید و از نتیجه باخبر شوید، اما فقط با یک سری علائم و اعداد روبرو شده‌اید و چیزی از آن سر در نیاورده‌اید. در این مواقع مجبورید صبر کنید تا برگه آزمایش را به پزشک نشان دهید و از او کمک بگیرید. اگر دوست دارید اطلاعات خود را در مورد برگه آزمایش خون افزایش داده و به راحتی بتوانید آن را بخوانید، ادامه مطلب را دنبال نمایید. در این بخش از مجله “زیبا بمان” علاوه بر آموزش خواندن برگه آزمایش خون ، اطلاعاتی در مورد انواع مختلف آزمایش و زمان مناسب آن، در اختیارتان قرار می‌دهیم.
فهرست مقالات
- 1 چه زمان هایی باید آزمایش خون دهیم ؟
- 2 تشخیص کم خونی با انجام آزمایش خون
- 3 تشخیص قند خون بالا با انجام آزمایش خون
- 4 تشخیص چربی خون بالا با انجام آزمایش خون
- 5 تشخیص اختلالات تیروئید با انجام آزمایش خون
- 6
- 7 تشخیص اختلالات کبدی با انجام آزمایش خون
- 8 تشخیص اختلالات کلیوی با انجام آزمایش خون
- 9 اندازه گیری ویتامین ها و مواد معدنی با آزمایش خون
- 10 اندازه گیری میزان هورمون‌ها با آزمایش خون
چه زمان هایی باید آزمایش خون دهیم ؟
هر فرد سالم باید هر شش ماه یک بار آزمایش دهد تا از وضعیت سلامتی بدن خود اطمینان حاصل کند. در این صورت اگر با بیماری‌هایی چون دیابت، چربی خون، تیروئید و … مواجه شود، در همان ابتدای کار متوجه شده و می‌تواند جلوی پیشرفت آن را بگیرد. آزمایش خون حتی می‌تواند بیماری‌هایی چون اختلالات کبدی، نارسایی‌های کلیوی و حتی سرطان را نیز نشان دهد.
افرادی که دارای بیماری‌های خاص هستند و تحت نظر دکتر قرار دارند، با صلاح دید پزشک معالج خود، در دوره‌های کوتاه تری آزمایش را انجام می‌دهند تا نتیجه درمان‌های انجام‌شده را ببینند و وضعیت بیماری خود را تحت کنترل داشته باشند.
تشخیص کم خونی با انجام آزمایش خون
خواندن برگه آزمایش خون برای افرادی که علائم کم خونی را در خود دارند، می‌توانند با انجام یک آزمایش خون cbc میزان آن را تشخیص دهند. برای تشخیص کافیست اندازه پارامترهای خونی از جمله گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید، هماتوکریت‌ها و … را از روی برگه بخوانند. آزمایش خون cbc تعداد سلول‌های خونی را مشخص کرده و حتی شکل ظاهری و اندازه هریک از آن‌ها را نیز مورد بررسی قرار می‌دهد.
| پارامتر | تفسیر | میزان طبیعی در خانم‌ها | میزان طبیعی در آقایان |
| WBC | تعداد گلبول‌های سفید | ۴۳۰۰ تا ۱۰۸۰۰ cmm | ۴۳۰۰ تا ۱۰۸۰۰ cmm |
| RBC | تعداد گلبول قرمز | ۴.۲ تا ۵.۹ میلیون cmm | ۴.۲ تا ۵.۹ میلیون cmm |
| Hgb | همو گلوبین | ۱۳ تا ۱۸ g/dL | ۱۲ تا ۱۶ g/dL |
| Hct | هماتوکریت | 37 تا ۴۸ درصد | ۴۵ تا ۵۲ درصد |
| MCV | میانگین حجم گلبول قرمز | ۸۰ تا ۱۰۰ فمتولیتر | ۸۰ تا ۱۰۰ فمتولیتر |
| MCHC | میانگین غلظت هموگلوبین | 28 تا 36 درصد | 28 تا 36 درصد |
| MCH | میانگین هموگلوبین | ۲۷ تا ۳۲ پیکو گرام | ۲۷ تا ۳۲ پیکو گرام |
| RDW | گستره توزیع گلبول | ۱۱ تا ۱۵ درصد | ۱۱ تا ۱۵ درصد |
| Platelet | تعداد پلاکت | ۱۵۰۰۰۰ تا ۴۰۰۰۰۰ Ml | ۱۵۰۰۰۰ تا ۴۰۰۰۰۰ Ml |
| MPV | متوسط حجم پلاکت | ۷.۵ تا ۱۱.۵ فمتولیتر | ۷.۵ تا ۱۱.۵ فمتولیتر |
تشخیص قند خون بالا با انجام آزمایش خون
بیماری دیابت از جمله رایج ترین بیماری هاست که سالانه افراد بسیاری را درگیر خود می‌کند. در صورتی که فرد دارای دیابت باشد، می‌تواند با رژیم غذایی مناسب و دارو به راحتی آن را کنترل نماید. این بیماری اگر درمان نشود، مشکلات بسیاری را برای فرد ایجاد می‌کند و ممکن است حتی باعث مرگ او شود. خوشبختانه تشخیص بیماری دیابت از طریق یک آزمایش خون ساده به راحتی قابل انجام است.
انجام آزمایش قند خون برای افراد بالای 40 سال ضروری است. این افراد باید یک بار آزمایش قند خون را انجام دهند و در صورت طبیعی بودن، هر دو سال یک بار این کار را تکرار کنند. پس از عبور از سن 50 سالگی، انجام آزمایش هر یک سال یک بار توصیه می‌شود. در صورتی که فرد یکی از شرایط زیر را داشته باشد، باید دائما مورد آزمایش قرار گیرد تا در صورت ابتلا به دیابت فورا درمان را آغاز نماید. این شرایط عبارتند از:
- سابقه دیابت نوع دو در بستگان درجه اول
- شاخص توده بدنی (BMI) 25 یا بالاتر
- فشار خون بالا 14 روی 9
- میزان کلسترول خوب مساوی یا کمتر از 35
- تری‌گلیسیرید مساوی یا بیشتر از 250
- عدم تحرک در زندگی روزانه
- سابقه کیست‌های تخمدان
- بیماری‌های عروقی
- بارداری
آزمایش قند خون معمولا به صورت ناشتا انجام می‌شود. خواندن برگه آزمایش خون برای قند خون باید جدول زیر را به یاد داشته باشید تا بتوانید میزان بالابودن قند خون خود را تشخیص دهید:
| میزان قند خون | مرحله بیماری |
| 70 تا 99 میلی‌گرم در دسی‌لیتر | طبیعی |
| 100 تا 126 میلی‌گرم در دسی‌لیتر | پیش‌دیابت |
| از 126 به بالا | دیابت |
تشخیص چربی خون بالا با انجام آزمایش خون
چربی خون یا کلسترول، باعث انسداد رگ‌های خونی و عروق شده و در نهایت بیماری‌های چون سکته قلبی را به دنبال دارد. وقتی فرد به سن 20 سالگی می‌رسد باید میزان کلسترول بد، کلسترول خوب، کلسترول کلی و تری گلیسیرید را با انجام یک آزمایش خون ساده مورد بررسی قرار دهد. این آزمایش در صورتی که فرد میزان چربی خون نرمالی داشته باشد، تا 40 سالگی هر 5 سال یک بار انجام می‌شود. افرادی که بین 40 تا 50 سال دارند، باید هر دو سال یک بار میزان چربی خون خود را کنترل نمایند. آزمایش چربی خون برای افراد بالای 50 سال به صورت سالانه انجام می‌شود.
طبق نتیجه آزمایش، اگر تری‌گلیسیرید خون بالای 400 میلی‌گرم در دسی‌لیتر (mg/dl) و میزان کلسترول بالای 240 میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد، نشان‌دهنده چربی خون بالاست. خواندن برگه آزمایش خون و تفسیر آزمایش چربی خون در جدول زیر به صورت دسته‌بندی شده نمایش داده شده است:
| پارامتر | تفسیر | مطلوب | خطر نسبی | خطرناک |
| HDL | کلسترول خوب | بیشتر از 60 | 35 تا 60 | کمتر از 35 |
| LDL | کلسترول بد | کمتر از 130 | 130 تا 159 | بیشتر از 160 |
| LDL/HDL | نسبت کلسترول بد به کلسترول خوب | کمتر از 3 | 3 تا 6 | بیشتر از 6 |
| Chol/HDL | نسبت کلسترول کل به کلسترول خوب | کمتر از 4.4 | 4.4 تا 7.1 | بیشتر از 11 |
تشخیص اختلالات تیروئید با انجام آزمایش خون
افرادی که دارای پرکاری تیروئید یا کم کاری تیروئید هستند، می‌توانند با انجام یک آزمایش خون ساده این بیماری را تشخیص دهند. برای تشخیص میزان T3، T4 و TSH خون اندازه گیری می‌شود که باید مطابق با جدول زیر خواندن برگه آزمایش خون انجام شود:
| پارامتر | تفسیر | میزان طبیعی در افراد بالغ |
| T3 | هورمون تری یدو تیرونین | 0.52 تا 1.85 میکرو‌گرم در دسی‌لیتر |
| T4 | هورمون تیروکسین | 4 تا 13 میکرو‌گرم در دسی‌لیتر |
| TSH | هورمون محرکه تیروئید | 0.32 تا 5.2 میکرو‌گرم در دسی‌لیتر |
در صورتی که هرکدام از پارامترهای بالا خارج از محدوده‌ی داده شده باشد، اختلالاتی در تیروئید وجود دارد که می‌تواند نشان‌دهنده کم‌کاری یا پرکاری تیروئید باشد.
تشخیص اختلالات کبدی با انجام آزمایش خون
برخی از اختلالات کبدی مانند هپاتیت نیز با انجام آزمایش خون قابل تشخیص است. برخی از آزمایش‌هایی که در این راستا تجویر می‌گردد و نتایج آن عبارتند از:
| پارامتر | تفسیر | میزان طبیعی در خانم‌ها | میزان طبیعی در آقایان |
| S.G.P.T | آنزیم کبدی | کمتر از 31 واحد در لیتر | کمتر از 41 واحد در لیتر |
| S.G.O.T | آنزیم کبدی | کمتر از 31 واحد در لیتر | کمتر از 37 واحد در لیتر |
تشخیص اختلالات کلیوی با انجام آزمایش خون
در صورتی که فرد دچار اختلالات کلیوی از جمله کم کاری کلیه، عفونت کلیه، درد و … باشد، میزان اوره و کراتینین خون چک می‌گردد. این موارد اگر بالاتر از حد نرمال باشند، مشکلاتی را برای فرد ایجاد می‌کنند. میزان طبیعی اوره و کراتینین عبارتند از:
| پارامتر | تفسیر | میزان طبیعی در خانم‌ها | میزان طبیعی در آقایان |
| BUN | اوره | بین 7.5 تا 20 mg/dl | بین 7.5 تا 20 mg/dl |
| CR | کراتینین | بین 0.6 تا 1.2 mg/dl | بین 0.8 تا 1.3 mg/dl |
در صورتی که پزشک با دیدن علائم بیمار احتمال وجود سنگ کلیه و بیماری نقرس را بدهد، آزمایش اسید اوریک را از او می‌خواهد. مقدار طبیعی اسید اوریک به صورت زیر است.
| پارامتر | تفسیر | میزان طبیعی در خانم‌ها | میزان طبیعی در آقایان |
| U.A | اسید اوریک | بین 2.6 تا 6.1 mg/dl | بین 73.6 تا 8.2 mg/dl |
اندازه گیری ویتامین ها و مواد معدنی با آزمایش خون
ویتامین D و B12 عمده ترین ویتامین‌هایی هستند که با آزمایش خون اندازه گیری می‌شوند. اندازه گیری ویتامین D معمولا برای تشخیص میزان جذب کلسیم، پوکی استخوان، بررسی اختلالات سوء جذب، بررسی انواع سرطان‌ها ازجمله سرطان پستان، سرطان پانکراس و سرطان کولون مورد استفاده قرار می‌گیرد. اندازه گیری ویتامین B12 نیز برای تشخیص نوعی از کم‌خونی و اختلالات سیستم گوارشی، الزامی است.
| پارامتر | تفسیر | میزان طبیعی |
| Vit D | ویتامین D | بین 25 تا 80 ng /ml |
| B12 | ویتامین B12 | بین 160 تا 950 pg/dl |
| Calcium | کلسیم | بین 8.5 تا 10.5 mg/dl |
| Phosphorus | فسفر | بین 2.4 تا 4.1 mkg/dl |
| Sodium | سدیم | بین ۱۳۵ تا ۱۴۵ mEq/L |
| Potassium | پتاسیم | بین 3.7 تا 5.2 mEq/L |
اندازه گیری میزان هورمون‌ها با آزمایش خون
بدن انسان شامل تعداد طیف وسیعی از هورمون‌ها است که می‌توان میزان آن‌ها را در خون اندازه‌گیری کرد. رایج‌ترین هورمون‌ها که با آزمایش خون اندازه‌گیری می‌شوند، عبارتند از:
- هورمون بارداری (BHCG): در تست بارداری وجود هورمون گنادوتروپین جفتی انسان یا (Beta HCG) اندازه‌گیری می‌گردد. این هورمون دقیقا پس از بارور شدن تخمک توسط سلول‌های جفت ترشح می‌شود.
- هورمونهای تیروئیدی
- هورمونهای جنسی در خانم‌ها (LH و FSH): این هورمون‌ها برای تشخیص مواردی چون باروری، سلامت اندام‌های تولید‌مثل، تخمک گذاری، عملکرد هیپوفیز، بلوغ زودرس، تاخیر در بلوغ و … مورد آزمایش قرار می‌گیرند.
- هورمونهای جنسی در آقایان (PSA): اندازه‌گیری میزان PSA در خون برای بررسی عملکرد پروستات انجام می‌شود. اگر میزان PSA در بدن بیشتر از حد نرمال باشد، نشان‌دهنده مشکل در غده پروستات است. این آزمایش باید از 40 سالگی به بعد به طور منظم سالی یک بار انجام شود.
| محدوده سنی | میزان طبیعی | |
| آزماش پروستات | 35 تا 45 سال | کمتر از 1.3 ng /ml |
| 45 تا 55 سال | کمتر از 2.1 ng /ml | |
| 55 تا 65 سال | کمتر از 3.2 ng /ml | |
| 65 تا 80 سال | کمتر از 6.4 ng /ml |
نکاتی در مورد ناشتا بودن
برای انجام بعضی آزمایش‌ها مانند آزمایش قند خون، کلسترول و تری گلیسیرید، ناشتا بودن فرد الزامی است. در این آزمایش‌ها غذا خوردن در نتیجه آزمایش تاثیر داشته و اندازه‌ها را به خوبی نشان نمی‌دهد. برای ناشتا بودن باید نکاتی را مدنظر داشته باشید که عبارتند از:
- زمان ناشتا بودن برای آزمایشات مختلف باهم فرق دارد. مدت زمان ناشتایی برای آزمایش‌های مربوط به چربی خون حداقل 12 ساعت، آزمایش اوره و اسید اوریک حداقل 8 ساعت و آزمایش آهن بین 10 تا 12 ساعت است.
- در مدت زمان ناشتا بودن مصرف هرگونه مواد غذایی ممنوع است.
- توجه داشته باشید که آخرین وعده غذایی قبل از زمان ناشتایی باید سبک باشد.
- در زمان ناشتا بودن نوشیدن آب مشکلی ندارد، اما بهتر است در این مورد بسته به نوع آزمایش با پزشک خود مشورت کنید.
- قبل از شروع مدت زمان ناشتا بودن، حتما یک وعده غذایی سبک نوش جان کنید. به این نکته دقت داشته باشید که گرسنگی بیش از 16 ساعت در نتیجه آزمایش شما تاثیر می‌گذارد.
- استعمال دخانیات، جویدن آدامس، قرص‌های نرم‌کننده گلو، شربت سینه و انجام تمرینات ورزشی در زمان ناشتا بودن ممنوع است.
- تست کبدی نیاز به ناشتا بودن ندارد، اما بهتر است از 3 ساعت قبل از آزمایش چیزی نخورید و از سه روز قبل نیز تزریق عضلانی انجام ندهید.
- آزمایش هورمونهای تیروئیدی نیاز به ناشتا بودن ندارد، اما بهتر است از 3 ساعت قبل از آزمایش از خوردن مواد پرچرب خودداری کنید.
- در برخی از آزمایشات لازم است حتی قرص‌های مصرفی خود را برای چند ساعت قطع کنید. در این زمینه با پزشک خود مشورت نمایید تا مشکلی برایتان ایجاد نشود.
دیدگاه کاربران