تیروئید پرکار یا پرکاری تیروئید یک بیماری عمومی است که هر فردی در جامعه در هر سنی می تواند به آن مبتلا شود، پرکاری تیروئید در اثر ترشح بیش از حد هورمون های تترا یدوتیرونین و تری یدوتیرونین بروز پیدا میکند. این دو هورمون میزان انرژی سلول های بدن را تنظیم و کنترل می کند، در واقع می توان گفت که غده تیروئید با ترشح این هورمون ها میزان متابولیسم یا همان سوخت و ساز بدن را تنظیم می کند، جالب است بدانیم که غده تیروئید یک غده پروانه ای شکل و بسیار کوچک است که در جلوی گردن واقع شده است. در این مقاله می خواهیم به علائم تیروئید پرکار بپردازیم و روش های تشخیص و درمان آن را معرفی کنیم.
فهرست مقالات
پرکاری تیروئید به چه علتی به وجود می آید ؟
دلایل زیادی در پرکاری تیروئید دخیل هستند که یکی از شایع‌ترین علت بروز تیروئید پرکار، وجود بیماری گریوز در بدن فرد است. بیماری گریوز بیماری خود ایمنی است که سبب ترشح بیش از حد آنتی بادی‌های بدن می شود که در نتیجه آن غده تیروئید نیز هورمون های خود را بیش از مقدار مورد نیاز ترشح می کند. اگر فردی در خانواده شما به بیماری گریوز مبتلا شده باشد، احتمال اطلاعی شما در آینده نیز وجود دارد و لازم به ذکر است که زنان بیشتر از مردان به این بیماری مبتلا می شوند، مراجعه به پزشک در جهت تشخیص به موقع و درمان این بیماری ضروری است.
ید نیز در ترشح این هورمون ها تاثیر گذار است بنابراین در مصرف ید دقت کنید که بیش از اندازه مصرف نشود. همچنین اگر به بیماری التهاب تیروئید یا همان تیروئیدیت مبتلا شده اید، هورمونهای تترا یدوتیرونین و تری یدوتیرونین بیش از اندازه ترشح خواهند شد.
اگر فردی در قسمت هایی از بدن مانند بیضه ها، تخمدان، غده هیپوفیز و یا غده تیروئید، تومور داشته باشد، این هورمون ها بیشتر ترشح خواهند شد. هم چنین افرادی هستند که مکمل غذایی مصرف می کنند و بدون اینکه متوجه باشند مقدار زیادی تری یدوتیرونین وارد بدن خود می کنند که این امر سبب افزایش متابولیسم بدن آنها خواهد شد.
علائم تیروئید پرکار
اما برای اینکه بفهمم که فردی به پرکاری تیروئید مبتلا شده است باید علایم زیر را در بدن داشته باشد، همانطور که گفته شد ترشح هورمونهای تترا یدوتیرونین و تری یدوتیرونین به تنظیم متابولیسم بدن کمک خواهد کرد. بنابراین افراد مبتلا به تیروئید پرکار علایمی مثل فشار خون بالا، ضربان قلب شدید و لرزش دست را تجربه خواهد کرد که نشان از پرکاری تیروئید آنهاست.
افرادی که زیاد عرق می کنند و توانایی تحمل گرمای زیاد را نیز ندارند و با کاهش وزن و تغییر در روند عادت ماهانه رو به رو می شوند تیروئید پرکار مبتلا شده اند. بروز تورم در غده چپ یا راست تیروئید، متورم شدن کره چشم بیمار هم از علایم پرکاری تیرویید و هم از علایم بیماری هایی مانند اگزوفتالمی و گریوز می باشد.
اما در حالت کلی تیروئید پرکار با علایم زیر همراه خواهد بود :
- افزایش اشتها که به دلیل افزایش متابولیسم بدن است
- عصبی شدن و زودرنجی
- بیقراری های روحی و عاطفی
- عدم تمرکز
- ضعف های عضلانی
- داشتن ضربان نامنظم قلب
- بی خوابی و اختلال خواب
- نازک شدن مو و شکننده شدن موها
- خارش های پوستی مداوم
- ریزش مو
- تهوع و استفراغ
- بزرگ شدن سینه در مردان
- داشتن سرگیجه
- تنگی نفس
- از دست دادن هوشیاری
در صورتی که علائم تیروئید پرکار بسیار حالت باشد به خصوص اگر سه علامت پایین را دارا باشد، نیاز به مراجعه سریع به پزشک و انجام اقدامات درمانی خواهد داشت، اگر پرکاری تیروئید بسیار شدید باشد فرد مبتلا به بیماری سیب لاسیون دهلیزی مبتلا خواهد شد که سکته مغزی و نارسایی قلب را به دنبال خواهد داشت. بنابراین بیماری تیروئید پر کار بسیار خطرناک است و باید هرچه سریعتر تشخیص داده شود.
تشخیص تیروئید پرکار
پزشکان جهت تشخیص این بیماری روش های مختلفی را در نظر می گیرند اولین اقدام معاینه او و بررسی سابقه های پزشکی است. پزشک با معاینه بیمار به بررسی علائمی همچون کاهش وزن، ضربان قلب، فشار خون، بیرون زدگی چشم ها و متورم شدن غده ی تیروئید می پردازد. در صورتی که پزشک به پرکاری تیروئید بیمار شکند آزمایش‌های بعدی را در دستور کار قرار خواهد داد که آزمایش های زیر از مهمترین آنها هستند :
الف – آزمایش کلسترول خون
پزشک به منظور اطمینان یافتن از پرکاری تیروئید بیمار از او آزمایش کلسترول خون خواهد گرفت، همانطور که میدانید پایین بودن سطح کلسترول خون یک علامت قطعی مبنی بر بالا بودن سطح متابولیسم بدن است.
ب – آزمایش هورمون های تیروئید
در این آزمایش میزان ترشح هورمونهای تترا یدوتیرونین و تری یدوتیرونین در خون بیمار بررسی خواهد شد که بالا بودن از میزان آنها نشانه پرکاری تیروئید است.
ج – آزمایش هورمون تی اس اچ
هورمون TSH از غده هیپوفیز ترشح می شود، تحریک کننده تیروئید نام دارد و به نوعی خود را تحریک به ترشح هورمون گفته شده میکند، در حالت عادی میزان ترشح هورمون TSH باید پایین باشد، غیر طبیعی بودن سطح ترشح این هورمون نشانه تیروئید پرکار است.
د – آزمایش اسکن غده تیروئید
به واسطه این آزمایش میزان فعال بودن غده تیروئید بررسی می شود در کدام نواحی بیش از حد فعال است و در کدام نواحی فعالیت کمتری دارد، تشخیص پرکاری و کم کاری تیروئید با استفاده از این آزمایش نیز میسر است.
ه – انجام سونوگرافی غده تیروئید
با استفاده از آزمایش سونوگرافی، حجم غده تیروئید اندازه گیری می شود و در صورتی که اندازه آن بیش از مقدار طبیعی باشد میتوان به وجود تومور در غده تیروئید شک کرد.
و – انجام آزمایش سی تی اسکن یا ام آر آی
با استفاده از این آزمایش علاوه بر این که می توان اندازه غده ی تیروئید را اندازه گیری کرد، بلکه میتوان به وجود یا عدم وجود تومور در غده هیپوفیز نیز پی برد، همانطور که گفته شد یکی از دلایل پرکاری تیروئید، وجود تومور در غده هیپوفیز و یا اندامهای تناسلی است.
روش های درمان تیروئید پرکار
پس از انجام آزمایش های فوق و اطمینان یافتن از پرکاری تیروئید، پزشک روش های درمانی خاصی را در پیش خواهد گرفت که با توجه به شرایط فرد و میزان پیش روی بیماری متفاوت خواهد بود.
روش اول – تجویز دارو
اولین و ساده ترین راه درمان تیروئید پرکار، تجویز داروهای ضد تیروئیدی مثل متی مازول است که مانع از ترشح بیش از حد هورمون های تیروئید می شود، این دارو را تحت نظر پزشک مصرف کنند و مصرف خودسرانه آن پیشنهاد نمی شود. در اکثر مواقع تیروئید پرکار به صورت موقتی در بدن بروز پیدا میکند و پس از مدتی نیز خود به خود بهبود پیدا خواهد کرد.
روش دوم – استفاده از ید رادیواکتیو
آخرین تحقیقات دانشمندان نشان داده است که استفاده از ید رادیواکتیو در جهت درمان بیش از ۷۰ درصد از بزرگسالان مبتلا به بیماری تیروئید پرکار نتیجه بخش خواهد بود. از جمله عوارض جانبی ناشی از مصرف ید رادیواکتیو میتوان به خشکی دهان، خشکی چشم، اختلال در چشیدن مواد غذایی و گلو درد اشاره کرد. فردی بیمار در طی دوره درمانی حتماً باید مکرراً توسط پزشک ویزیت شود چرا که احتمال نفوذ مواد رادیواکتیو به سایر قسمت های بدن نیز وجود دارد.
روش سوم – انجام عمل جراحی
در صورتی که استفاده از دو روش فوق در درمان پرکاری تیروئید موثر نباشد، پزشک روش آخر یعنی عمل جراحی تیروئید پرکار را در پیش خواهد گرفت. در طی انجام عمل جراحی احتمال برداشتن قسمتی از غده تیروئید و یا تمامی غده وجود دارد، طبیعی است که پس از انجام عمل مکمل های تیروئیدی به بیمار داده می‌شود تا از سطح ترشح هورمون ها در حد معتدلی نگه داشته شود. همچنین به منظور جلوگیری از ضربات تند قلب، عرق کردن زیاد و فشار خون بالا داروهایی مانند پروپرانولول تجویز خواهد شد.
به منظور از بین بردن علائم ناشی از چه اقداماتی لازم است؟
در صورتی که فردی مبتلا به تیروئید پرکار باشد، طبیعتاً تمامی علائم اشاره شده در فوق را در بدن خود احساس خواهد کرد. بنابراین لازم است به منظور از بین بردن علائم ناشی از پرکاری تیروئید رژیم غذایی خاصی را در پیش گرفت که موارد زیر از این دست هستند :
- مقدار زیادی کلسیم و سدیم در رژیم غذایی خود بگنجانید،
- مدام ورزش کنید تا دچار ضعف بدن نشوید.
- به منظور جلوگیری از پوکی استخوان مکمل های کلسیم دار مصرف کنید
- استفاده از مولتی ویتامین ها ضروری خواهد بود
- استرس در افزایش سطح ترشح هورمون های تیروئید تاثیر گذار است، بنابراین خود را از وقایع یا افراد استرس زا دور کنید.
- وجود بیماری عفونی در بدن باعث افزایش سطح ترشح هورمون های تیروئید می شود، بنابراین خود را در معرض بیماری های عفونی قرار ندهید.
- تعداد وعده های غذایی خود را افزایش دهید تا سطح متابولیسم بدن شما با میزان مواد غذایی مصرف شده تنظیم شود.
- از وجود بیماری گریوز در بدن خود مطمئن شوید و در جهت درمان آن اقدام کنید.
بهترین روش در جهت جلوگیری از عواقب ناگوار تیروئید پرکار، مراجعه به هنگام به پزشک و انجام درمان است چرا که این عارضه به مرور زمان در سلامت فرد و کیفیت زندگی او تاثیر گذار خواهد بود.
دیدگاه کاربران