سکته مغزی چیست، معرفی و بررسی دلایل، علائم و نشانه های بروز آن

سکته مغزی نوعی عارضه شدید است که در اثر عوامل مختلف و بالارفتن سن در بسیاری از افراد رخ می دهد. بر طبق آمار به روز سکته های مغزی در جوامع پیشرفته در رتبه سوم و در جوامع پایین تر در رتبه دوم مرگ و میر قرار دارد. اصلی ترین علت سکته مغزی و بالا رفتن سن و پیر شدن است. سکته مغزی در اثر بسته شدن یا پاره شدن یک شریان مغزی  و به دنبال آن ایجاد اختلال در گردش خون آن ناحیه از مغز رخ میدهد.

در نتیجه باعث موجب بروز علائمی مثل فلج نیمه بدن، اختلال تکلم و اختلال در راه رفتن می شود. به طور کلی سکته مغزی، زمانی اتفاق می افتد که رگی خونی در مغز مسدود یا منفجر شود. بر طبق آمار، حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد افرادی که به سکته های مغزی مبتلا می شوند، در اثر این بیماری جان خود را از دست داده و ۶۰ تا ۷۰ درصد بیماران با درمان مناسب و به موقع می توانند زندگی مستقل خود را ادامه دهند.

دلایل بروز سکته مغزی

یکی از رایج ترین علت های بروز این عارضه، ضخیم شدن دیواره رگ های خونی و سخت شدن آنهاست. ضخیم شدن و سخت شدن رگهای خونی در اثر تجمع مواد غذایی موجود در خون مانند چربی، کلسیم، کلسترول و غیره رخ داده که مواد تشکیل دهنده پلاکت های خونی هستند. به وجود آمدن پلاک ها راه های خونی را ازبین میبرد و باعث تشکیل لخته های خونی و مسدود شدن آنها می شود.

در نتیجه جریان خون درد رگهای مغز مسدود شده و سکته مغزی اتفاق می افتد. یکی از موارد تاثیر گذار در بروز سکته مغذی، عدم درمان فشار خون بالا در افراد دارای فشار خون است. وجود فشار خون در رگهای مغز سبب انفجار رگ های ضعیف شده و سکته را به همراه می آورد. سردرد و تشنج از جمله علائمی هستند که در افراد دارای فشار خون بالا خبر از احتمال بروز سکته می‌دهند.

یکی دیگر از دلایل بروز سکته های مغزی، حرکت و جابجایی لخته خون از قلب و عروق گردن به رگهای مغز است که منجر به ایجاد انسداد در آنها می‌شود. افرادی که مبتلا به روماتیسم قلبی یا بیماری های قلبی نظیر نامنظم بودن ضربان قلب هستند و همچنین کسانی که در گذشته دچار سکته قلبی شده اند یا مشکل دریچه قلب دارند، مستعد ابتلا به سکته های مغزی هستند.

انواع سکته مغزی

به طور کلی سکته های مغزی به سه دسته تقسیم می شود و بر اساس درجه شدت خطر و عوارض نامگذاری شده اند.

سکته مغزی ایسکمیک: سکته ایسکمیک متداول ترین نوع سکته مغزی به شمار می آید زیرا احتمال بروز آن در بسیاری از افراد به شدت بالا است. عامل بروز این نوع سکته، لخته های خونی که در رگ درون مغز ایحاد شده اند. این لخته های خونی ممکن است در نقطه ای خاص از مغز ایجاد شده و یا از سایر نقاط بدن جابجا شده و به مغز رسیده باشد.

در واقع اگر لخته خون در سرخرگ ایجاد شود که خون را به مغز می رساند این نوع سکته رخ می دهد. همانطور که می دانید دلایل زیادی باعث ایجاد لخته خونی در رگ ها می گردد و رایج ترین این دلایل رسوب چربی ها در شریان های اصلی بدن است.

گاهی اوقات نیز در اثر بی نظمی ضربان قلب یک لخته خونی در شریان ها ایجاد شده و همراه با جریان خون به مغز جابجا می گردد و باعث گرفتگی در سرخرگ اصلی مغز میشود. همه این دلایل در انتها سکته مغذی ایسکمیک را به همراه دارند.

سکته مغزی هموراژیک: در این نوع سکته یکی از راه های مغز پاره شده و باعث ایجاد خونریزی در مغز میشود. سکته مغزی هموراژیک بسیار نادر بوده ولی در عین حال بسیار مرگبار است دلایل خاصی برای بروز آن وجود دارد.

یکی از رایج ترین دلایل بروز این سکته، وجود رگ های خونی ضعیف در مغز است که در اثر فشار خون بالا منفجر می شوند و در نهایت باعث خونریزی درون مغز می گردند. درمان این نوع سکته و متوقف کردن خونریزی درون مغز بسیار دشوار است و در موارد زیاد منجر به مرگ میشود.

سکته ایسکمیک گذرا: در این حالت یک سکته مغزی ناقص اتفاق افتاده که در اثر گرفتگی رگ های خونی رخ میدهد. زمانی که گرفتگی بسیار شدید نبوده و هنوز جریان خون در رگها وجود داشته باشد سکته ایسکمیک گذرا ایجاد می گردد.

این نوع سکته باعث آسیب رسیدن دائمی به مغز نشده اما باعث بروز علائم سکته مغزی می شود که ممکن است چند دقیقه یا چند ساعت به طول بیانجامد. اما در حالت این نوع سکته نیز به نوبه خود خطرناک بوده و باید جهت درمان علت آن اقدام کرد.

علائم وقوع سکته مغزی

قبل از وقوع سکته مغزی علائمی نمایان شده که با توجه به آنها و اقدام سریع جهت درمان می توان از بروز سکته مغزی جلوگیری کرد.

مهم ترین علائم سکته مغزی عبارتند از:

  • سردرد ناگهانی و شدید که منجر به بیهوش شدن فرد گردد.
  • احساس بی حسی یا فلج ناگهانی در دست، پا، صورت و یا قسمتی از بدن
  • ضعف ناگهانی در بینایی
  • کاهش شدید قدرت بدن و قوای جسمی
  • برهم خوردن تعادل در راه رفتن
  • عدم توانایی در صحبت کردن و متوجه نشدن صحبت دیگران
  • تاری ناگهانی دید به خصوص در یک چشم
  • بروز حالت تهوع، استفراغ کردن، تب، سکسکه و یا سختی در قورت دادن غذاها

علائم و نشانه های ظاهری بعد از سکته مغزی

مهمترین علائم و نشانه هایی ظاهری و عوارض بعد از سکته مغزی عبارتند از:

  • ضعف و کرختی صورت، بازوها یا پاها به خصوص در یک طرف بدن.
  • فلج صورت، بازو و پاها در یک طرف بدن.
  • عدم تعادل و لنگ زدن در راه رفتن
  • اختلال در تکلم یا در درک کلام دیگران
  • اشکال در بلع غذا
  • عدم درک وضعیت و موقعیت
  • دو بینی و تاری دید یا از دست دادن بینایی به خصوص در یک چشم
  • سردرد شدید و ناگهانی
  • از دست دادن حافظه کوتاه مدت و طولانی مدت و اختلال در قضاوت
  • سرگیجه بدون دلیل و سقوط ناگهانی
  • بی اختیاری ادرار و مدفوع
  • عدم توانایی در انجام حرکات ظریف

تست های سریع جهت تشخیص وقوع سکته مغزی

برای تشخیص وقوع سکته مغزی در یک فرد میتوان تست های سریع زیر را انجام داد تا متوجه شد که آیا فرد سکته کرده یا خیر در صورت مثبت بودن این تست ها باید هرچه سریعتر وی را به اورژانس منتقل کرد.

تست صورت: در این آزمایش پزشک از شما میخواهد تا لبخند بزنید. در صورتی که لبخند کامل نباشد و یا آب دهان تان از یک طرف به بیرون تراوش کند، فرد دچار سکته مغزی شده است.

تست شانه و بازوها: برای انجام این آزمایش به پزشک از فرد میخواهد تا برای پای خود بایستید و کمر خود را صاف کنید. در صورتی که یکی از شانه های فرد پایین تر از شانه دیگری باشد، فرد دچار سکته مغزی شده است.

تست تکلم: در این آزمایش پزشک از فرد می‌خواهد تا یک جمله ساده و کوتاه را چند بار تکرار کند. در صورتی که فرد دچار مشکل در تکلم جمله باشد و یا کلمه از جمله را جا بیندازد وی دچار سکته مغزی شده است.

روش های درمان سکته مغزی خفیف

روش های زیادی برای درمان سکته مغزی خفیف وجود دارد که هر کدام از این روشها میتواند به نوعی کاربردی و مفید باشد. برای انجام این درمان ها از داروهای خاص و متفاوتی استفاده میشود.

از مهمترین روشهای درمان سکته مغزی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

درمان داخل رگی: روش درمان داخل رگی یکی از راه های جدید برای درمان فردی است که دچار سکته مغزی شده و با استفاده از آن می توان امید به بهبودی بالا در فرد ایجاد کرد. در این روش از درمان از داروی به نام RTPA و داروهای هم خانواده آن ستفاده می شود.

این دارو به صورت وریدی و در داخل سرخرگ تزریق می شود تا انسداد موجود در رگها را برطرف کند. همچنین از این دارو می توان در افرادی که هنوز دچار سکته نشده ولی احتمال سکته در اثر انسداد در آنها بالاست نیز استفاده کرد. البته در کنار استفاده از این دارو، می توان از روش های جدیدی مانند بیرون آوردن لخته از داخل رگ با استفاده از نانو تکنولوژی ها بهره برد.

طب سنتی: در طب سنتی روش های زیادی برای درمان بیمار بعد از سکته مغزی وجود دارد که استفاده از هر کدام بسته به نوع سکته مغزی و شرایط بیمار دارد. یکی از این روشها استفاده از زالو درمانی البته با مشورت پزشک معالج است.

از این روش در چند روز اول بعد از سکته مغزی استفاده شده و و در آن از زالو های ریز و درشت استفاده می گردد. پزشک این زالو ها را در قسمت پشت گوش فرد قرار می دهد تا لخته های موجود را جذب کنند. استفاده از این روش درمانی باعث رفع سریع عوارض سکته همچون فلج و بیحسی اندام ها و بازگشت هوشیاری به بیمار میگردد و در اکثر موارد ظرف چند روز بیمار به حالت اول باز خواهد گشت.

درمان گیاهی و خانگی: گیاهان مختلفی وجود دارد که می‌توان از آن‌ها برای درمان و پیشگیری از سکته مغزی استفاده کرد. از جمله کاربردی ترین گیاهان عبارتند از:

سیر: مصرف سیر باعث کاهش فشار خون و کلسترول در فرد شده و از بروز سکته مغزی ایسکمیک پیشگیری می کند. همانطور که میدانید، سکته ایسکمیک در اثروجود لخته خون ناشی از چربی و کلسترول در رگ ها ایجاد می شود و مصرف سیر می تواند به عنوان ماده ای جهت پیشگیری از انعقاد خون عمل کند. در نتیجه برای افرادی که دچار سکته شده‌اند نیز بسیار مفید است.

جینکو بیلوبا : مصرف گیاه جینکو بیلوبا به پیشگیری و درمان سکته مغزی کمک می کند زیرا مانع از تشکیل لخته خون می شود. در نتیجه سرعت جریان خون در مغز را افزایش می دهد. همچنین گیاه جینکو بیلوبا از تشکیل رادیکال های آزاد جلوگیری می کند.

زنجبیل : مصرف گیاه زنجبیل باعث کاهش کلسترول در خون میشود در نتیجه از ایجاد لخته خون پیشگیری می کند همچنین باعث رقیق تر شدن خون شده و مانع از بروز سکته مغزی می شود.

زردچوبه : زردچوبه دارای ماده‌ای به نام کورکومین است که سبب جلوگیری از لخته شدن خون میشود. همچنین این ماده دارای خواص ضدالتهابی قوی نیز می‌باشد که جهت جلوگیری از بروز سکته مغزی  و درمان بیماران پس از سکته بسیار مفید است.

مراقبت های بعد از سکته مغزی

اگر فردی دچار سکته مغزی شود برای کمک به بهبود فرد باید موارد و نکاتی را رعایت کرده و اقداماتی را انجام داد تا بهبود را سریع تر کند. یکی از این اقدامات شرکت در جلسات تمام بخشی جهت بهبود حرکت در اندامهای فرد بیمار است. زیرا بیمار به درستی قادر به حرکت و جابجا شدن نیست. در نتیجه حتی در هنگام خواب نیز باید از تشک مواج استفاده کند.

حتی افراد خانواده نیز باید بیمار را هر از چند گاهی بر روی دوش جابجا کنند تا از ایجاد زخم بستر جلوگیری شود. در افرادی که دچار خلط و گرفتگی در مجرای تنفسی می شوند بهتر است مراقبت هایی جهت برطرف کردن این عارضه انجام گیرد. در چند روز بعد از بروز سکته به توصیه پزشک میتوان از سوند جهت خروج ادرار استفاده کرد اما بعد از چند روز باید آن را خارج کرده تا فرد دچار عفونت نشود.

در صورت یبوست در فرد بیمار بهتر است از شیاف و مواد ملین استفاده شود. اگر بیمار بعد از سکته قادر به بلند کردن دست و گرفتن قاشق یا لیوان نیست، می‌توان از لوله های مخصوص دهان، بینی و یا معده ای جهت خوراندن غذا و دارو استفاده کرد.

استفاده رژیم غذایی جهت پیشگیری از سکته مغزی

همان طور که می دانید تغذیه یکی از مواردی است که در بروز یا پیشگیری از بسیاری از بیماری ها می تواند تاثیر گذار باشد. در نتیجه اگر رژیم غذایی درستی را در طول زندگی به کار بگیریم می توانیم فردی سالم بوده و طول عمر بالایی داشته باشیم.

استفاده از نان، برنج، ماکارونی، سیب زمینی و غلات صبحانه (مثل برشتوک) میتواند حجم غذای مصرفی را کاهش داده و انرژی کافی برای شما ایجاد کند. زیرا این مواد حاوی مقدار کمی چربی بوده اما سرشار از انرژی هستند که تدریجاً آزاد می شود.

میوه و سبزیجات سرشار از ویتامین، آنتی اکسیدان، پتاسیم و ترکیبات گیاهی مفید بوده و مقدار کمی سدیم دارند. در نتیجه میتواند مواد لازم برای بدن را به خوبی تأمین نماید.

میتوان بجای پروتئین حیوانی از حبوبات، مغزها، دانه ها و سایر پروتئین های گیاهی در رژیم غذایی استفاده کرد. این مواد می‌توانند خطر ابتلا به سکته مغزی را بسیار کاهش دهند. همچنین میتوانید از گوشت سفید بجای گوشت قرمز استفاده کنید زیرا مصرف ماهی های چرب نظیر قزل آلا و قباد، سبب بهبود جریان خون می شود.

استفاده از مغزها، دانه ها و همچنین روغن کتان به دلیل وجود نوعی اسید چرب ضروری به نام لینولئیک اسید، میتواند به پیشگیری از بروز سکته مغزی کمک کند.

به منظور کمک به کاهش فشارخون از مصرف غذاهای شور  از جمله غذاهای کنسرو شده و آماده مصرف، کنسرو سبزیجات در آب نمک، فرآورده های گوشتی و غذاهای دودی پرهیز کنید.

Stethoscope

معرفی پزشکان و کلینیک ها

دیدگاه کاربران

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *