در انسان تولیدمثل یا بارداری به کمک دو نوع سلول، یکی اسپرم که به وسیله‌ی بیضه‌های مرد ساخته میشود و دیگری تخمک که در تخمدان زن تولید میشود انجام می‌گیرد. در هر ماه، یک و به ندرت چند تخمک در درون تخمدان زن به بلوغ رسیده و از تخمدان آزاد شده و از طریق لوله‌های فالوپ به طرف رحم حرکت می‌کند. طول عمر یک تخمک بین 12 تا 24 ساعت است و پس از آن تخمک تجزیه شده و قدرت باروری نخواهد داشت. به همین دلیل هنگام تخمک‌گذاری در همین بازه‌ی زمانی، اگر اسپرم‌ها در محل حضور داشته باشند می‌توانند تخمک را بارور کنند.
اسپرم مرد بعد از آمیزش جنسی و از طریق رحم زن به سمت لوله‌های فالوپ حرکت می‌کند. اگر اسپرم وارد تخمک شده و آن را بارور کند، سلول جدیدی به نام تخم حاصل میشود که این فرآیند دو روز به طول می‌انجامد. سپس تخم در مدت پنج تا هفت روز از طریق فعالیت عضلات جدار لوله‌های فالوپ، خود را به رحم رسانده که در همین زمان با تقسیمات مکرر، مجموعه‌ای از سلول‌ها به نام مورولا را تشکیل می‌دهد. این مجموعه خود را به سطح داخلی رحم (آندومتر) چسبانده و در آنجا به رشد خود ادامه می‌دهد.
بخشی از مجموعه‌ی سلولی تشکیل شده توسط تخم رویان نام دارد و بخش دیگر آن به جفت تبدیل میشود که رویان از آن تغذیه می‌کند. بارداری (حاملگی یا آبستنی) حالتی است که در آن رویان (از ابتدای لقاح تا پایان هفته‌ی هشتم) و پس از آن جنین، در رحم زن تا تولد نوزاد قرار دارد.
فهرست مقالات
اقدامات قبل از بارداری
برای انجام آزمایشات و توصیه‌های لازم به پزشک مراجعه کنید. اگر سابقه‌ی بیماری ژنتیکی در خانواده‌ی شما وجود دارد، برای اطمینان از سلامت جنین خود، آزمایش ژنتیک را انجام دهید.مشاغلی که به نیروی بدنی نیاز دارند را کنار بگذارید؛ زیرا منجر به اختلالات قاعدگی، مشکلات باروری و سقط جنین خواهد شد.شرط لازم برای به دنیا آوردن نوزادی سالم، سلامت جنسی پدر و مادر است. عفونت‌های قابل انتقال از طریق روابط جنسی می‌توانند روند طبیعی بارداری را دچار مشکل کنند. قبل از اقدام به بارداری، از سلامت جنسی خود با انجام آزمایشهای لازم، اطمینان حاصل نمایید.
بررسی سلامت مادر قبل باداری
از سلامت دهان و دندان خود اطمینان حاصل کنید. پژوهش‌های علمی نشان می‌دهد که در دوران بارداری، بیماری‌های دهان و تولد زود هنگام نوزاد یا وزن کم نوزاد در هنگام تولد ارتباط مستقیمی دارند. همچنین، این نوزادان بیشتر در معرض بیماری‌هایی چون فلج مغزی، مشکلات بینایی و شنوایی هستند .با مصرف 400 میکروگرم فولیک اسید در طول روز به مدت یک ماه قبل از بارداری و سه ماه پس از آن، می‌توانید 50 درصد احتمال داشتن نوزادی دارای نقص لوله‌ی عصبی را کاهش دهید.
سیگار و مواد مخدر و مصرف بیش از اندازه‌ی مشروبات الکلی را ترک کنید. پژوهش‌های علمی نشان می‌دهد مصرف سیگار و مواد مخدر به سقط جنین، زایمان زودرس و نوزادی با وزن کم می‌انجامد. وزن خود را قبل از بارداری کنترل کنید؛ زنان کم وزن احتمال به دنیا آوردن نوزادانی با وزن کم را دارند و زنانی با وزن زیاد، خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند دیابت بارداری یا فشار خون بالا را دارند. ورزش و فعالیت فیزیکی را در برنامه‌ی رزوانه‌ی خود قرار دهید. برای این منظور، می‌توانید روزانه 30 دقیقه، پیاده‌روی تند یا شنا کنید. از انجام فعالیت‌های سخت بپرهیزید و به دنبال کاهش وزن نامتعارف نباشید.
تغذیه مناسب قبل از بارداری
تغذیه‌ی دوران قبل و بعد بارداری باید سالم، مقوی و متنوع باشد و یک خانم باردار باید از تمام مواد غذایی به میزان لازم بهرمند شود که بر حسب افزایش وزن و شرایط بدنی باردار معین میشود. نکات زیر را رعایت کنید :
- از مواد غذایی سالم استفاده کنید.
- روزانه دو لیوان آبمیوه‌ی طبیعی مصرف کنید.
- روزانه 500 گرم از سبزیجات تازه استفاده کنید. سبزیجات تیره، قرمز و نارنجی را انتخاب کنید.
- لبنیات را در سبد غذایی روزانه‌ی خود قرار دهید.
- از منابع مختلف پروتئین مانند آجیل، سویا و حبوبات استفاده کنید.
- روغن و کنجاله‌ی کاملیا، مغز گردو، بذر کتان و دانه‌های چیا دارای بیشترین مقدار امگا3 هستند که مصرف 300 میلی‌گرم آن در روز توصیه میشود.
- در صورت کم‌خونی یا فقر آهن، می‌توانید از حبوبات، اسفناج، جعفری، جگر و قلوه، کدو تنبل و برگه‌ی زردآلو استفاده کنید.
- کمبود روی در بدن را می‌توانید به کمک مواد غذایی مانند گوشت گاو، جگر گوساله، دانه‌ی کنجد، زرده‌ی تخم‌مرغ، نان، حبوبات، شیر و لبنیات جبران کنید.
- کمبود کلسیم در بدن مادر می‌تواند به پوکی استخوان وی منجر شود؛ از این رو مصرف روزانه 1000 میلی‌گرم کلسیم با سه بار مصرف شیر در روز توصیه میشود.
- سلنیوم در تغذیه‌ی قبل از بارداری برای مردان بسیار اهمیت دارد و کمبود آن، سبب کاهش اسپرم و شکنندگی آن‌ها میشود. مقدار مناسب مصرف آن 100 تا 200 میلی‌گرم در روز است و در گردو، جو دو سر، ماهی، پنیر، قارچ، مرغ و تخم مرغ یافت میشود.
- عسل، حبوبات، سیب‌زمینی، موز و انبه، تخم مرغ، آجیل و سبزیجات به بهبود سلامت و قدرت تخمک‌گذاری کمک می‌کند.
مواد غذایی ناسالم را حذف کنید:
فست فودها، شیرینی‌ها و شیرین‌کننده‌های مصنوعی، امولوسیون کننده‌های تجاری، بستنی، سس سالاد، غذاهای دارای جیوه مانند شاه ماهی و اره ماهی، قهوه و چای (زیرا جریان انتقالی خون به رحم را کند می‌کند.) و روغن‌های حیوانی از جمله این مواد ناسالم هستند.
با مثبت شدن تست بارداری خانگی و در ابتدای دوران بارداری، به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید تا اقدامات ابتدایی مانند تشکیل پرونده، آزمایشات، واکسیناسیون و معاینات لازم انجام شود. در حالت عادی، مراجعه به پزشک در شش ماه اول، هر ماه یک بار، در ماههای هفتم و هشتم هر دو هفته یک بار و پس از آن تا زایمان هر هفته باید صورت گیرد. چنانچه، خانم باردار در گروه‌های در معرض خطر باشد، مراجعه به پزشک باید در فواصل زمانی کمتری انجام گیرد.
بارداری خطرناک
خانم‌های در معرض خطر را می‌توان به شکل زیر دسته‌بندی کرد:
- خانم داری سن زیر 20 سال یا بالای 35 سال
- خانم با بارداری اول
- خانم بسیار چاق یا لاغر
- خانمی که اولین مراجعه‌ی وی در ماه هفتم باشد
- خانم مصرف کننده‌ی مواد مخدر یا الکل
- خانمی دارای سوء تغذیه
- خانمی دارای مشکلات عصبی
- خانمی دارای فاکتورهایی مانند نازایی بیش از دوسال، سابقه‌ی مرده زایی، سابقه‌ی سزارین، سابقه‌ی عقب ماندگی فرزندان دیگر، خونریزی و مشکلات رحمی و …
پزشک با معاینه‌ی خانم باردار، درباره‌ی تغذیه‌ی صحیح، کنترل وزن، ویتامین‌های مورد نیاز بدن، مشکلات شایع بارداری و علائم آن و واکسن‌های مورد نیاز بدن مادر توضیح می‌دهد. همچنین، پزشک در هفته‌ی هفتم بارداری، برای اطمینان از وضعیت سلامت رویان، سونوگرافی را توصیه می‌کند.
لازم است در هفته‌ی یازدهم تا شانزدهم، ضخامت پشت گردن جنین اندازه‌گیری شود تا سندروم‌دان و اختلالات کروموزومی جنین پیش از تولد پیش‌بینی شود. غربالگری دیابت مادر کمک می‌کند تا احتمال دیابت دوران بارداری تشخیص داده شده و کنترل گردد. تزریق واکسن‌هایی نظیر واکسن سرخک، اوریون، سرخجه و آبله‌مرغان در دوران بارداری سلامت جنین را به خطر می‌اندازد؛ در مقابل، تزریق واکسن آنفولانزا، کزاز-دیفتری، هپاتیت B با تشخیص پزشک توصیه میشود.
شروع بارداری
با مشاهده علائم بارداری در کنار احساس خوشحالی نگرانی‌هایی برای مادران باردار وجود دارد. اما رعایت نکاتی که در اینجا ذکر می‌کنیم به شما در این زمینه کمک خواهد کرد. به توصیه پزشک خود نیز اهمیت دهید. تغییرات خلقی، سردرد، افزایش ادرار، کمردرد خفیف، حساسیت پستانها و سیاهی هاله پستانها از شایع ترین علائم بارداری هستند.
مواد غذایی مفید در دوران بارداری
- مواد غذایی دارای آهن: جگر، گوشت قرمز، ماهی، زرده‌ی تخم‌مرغ، سبزیجات تیره، حبوبات، سیب‌زمینی. یک خانم باردار باید از نوشیدن چای و قهوه همراه یا بعد از غذا پرهیز نماید تا دچار عارضه‌ی کم‌خونی نشود. استفاده از گوجه‌فرنگی، لیموترش و پرتقال، کلم و فلفل سبز می‌تواند به جذب حداکثری آهن کمک کند.
- مواد غذایی دارای پروتئین: گوشت قرمز بدون چربی، مرغ و تخم‌مرغ، ماهی، غلات، شیر و پنیر.
- مواد غذایی دارای کلسیم: لبنیات، برنج، آجیل، سبزیجات دارای برگ سبز، سویا و کنسرو ماهی قزل‌آلا.
- مواد غذایی دارای امگا3: ماهی قزل‌آلا، تخم کدو، تخم کتان، تخم آفتابگردان، سویا، فندق، کنجد، گردو.
- مواد غذایی دارای اسید فولیک: عدس، اسفناج، کاهو، کلم، جعفری، مارچوبه.
- مواد غذایی دارای ویتامین‌ها: انواع میوه‌ها و سبزیجات. همچنین، با قرار گرفتن در معرض نور آفتاب می‌توان ویتامین D موردنیاز بدن را تامین کرد.
- مواد غذایی حاوی فیبر: غلات کامل، میوه و سبزی.
- در دوران بارداری، به میزان کافی آب بنوشید.
بهتر است که یک زن باردار در روز، پنج وعده‌ی غذایی سبک بخورد تا سه وعده‌ی کامل و سنگین.
مواد غذایی مضر در دوران بارداری
- نوشیدنی‌های دارای کافئین مانند قهوه، چای، نوشابه.
- مصرف بیش از حد مواد قندی
- غذاهای دریایی دارای جیوه مانند کوسه‌ماهی و اره‌ماهی
- لبنیات غیرپاستوریزه
- تخم‌مرغ خام یا نیمه‌خام
- سس مایونز
- سوسیس و کالباس
- چربی‌های حیوانی
- زعفران
- تخم شوید
- گوشت منجمد
آزمایشهای دوران بارداری
در هفته‌های 7 یا 8 بارداری برای اطمینان از وضعیت جنین در رحم، ضربان قلب منظم و تعداد جنین سونوگرافی توصیه میشود. در هفته‌های 11 تا 16 از آزمایش غربالگری برای تشخیص سندروم داون و اختلالات کوروموزومی انجام میشود که تشخیص سندروم داون بودن یا نبودن جنین از ضخامت پشت گردن مشخص میشود و هر چه ضخامت آن بیشتر باشد احتمال آن در جنین بیشتر است.
توصیه میشود که آزمایش خون نیز صورت بگیرد که در صورت مشکوک بودن پزشک آزمایشات پیشرفتهتری را روی فرد باردار انجام می‌دهد. غربالگری دیابت نیز باید انجام شود تا اگر مادر دیابت بارداری داشت، توسط پزشک کنترل شود. چکاپ باید ماهی یکبار تا هفته 28 بارداری باید انجام گیرد و بعد از آن نیز تا زایمان مادر هفته‌ای یکبار بررسی شود و زمانی که بارداری در فصل پاییز است طبق نظر پزشک واکسن آنفولانزا تزریق کنند.
فعالیت زنان باردار
بانوان در سنین 25 الی 35 که تک قلو باردار هستند و سابقه زایمان زودرس ندارند و فشار بالا و دیابت ندارند می‌توانند کار سبک تا چند روز قبل از زایمان انجام دهند اما در مورد زنان بارداری که شغل پر استرس و ایستادن‌های طولانی مدت دارند بالاخص در ماههای آخر بارداری (3 ماه سوم) خطر زایمان زودرس در آن‌ها زیاد است.
زایمان و پایان بارداری
بعد از نه ماه انتظار و استرس و سختی بالاخره روزهای شیرین و دیدن اشک‌های نوزاد تازه به دنیا آمده و خنده اطرافیان فرا رسید. بی شک یکی از لذت بخش‌ترین روزها زندگی در راه است به خصوص اگر زایمان اول را پشت سر گذاشته باشید و مادر شده باشید. در 6 ساعت اول پس از زایمان باید میزان خونریزی و علائم حیاتی مادر مانند فشار خون، نبض و تنفس و غیره باید توسط پزشک کنترل شود. در دوران زایمان رعایت نکاتی برای داشتن شرایط بهتر بسیار اهمیت دارد. با مجله زیبا بمان همراه باشید.
تاثیر تغذیه مادر بر نوزاد
از جمله مواردی که باید رعایت شود تغذیه مادر است که مخصوصا در دوران شیردهی نیاز مادر به کالری و پروتئین (به علت از دست دادن این مواد در دوران شیردهی) افزایش پیدا می‌کند. قرص آهن و مولتی ویتامین برای کم خونی و کمبود ویتامین مادر تا 3 ماه بعد از زایمان باید مصرف شود.
مادرانی که به کودکان خود شیر میدهند حدالامکان از مصرف خوراکیهای نفاخ و حساسیت زا جلوگیری کنید. ممکن است مادر دچار یبوست نیز شود که با مصرف سبزیجات و میوه‌ها (مواد غذایی فیبردار) به رفع یبوست کمک می‌کند استفاده نمایید.
شیر مادر
همانطور که میدانید تغذیه مادر بسیار اهمیت دارد. اینکه مادران فرزند خود را با شیر خود تغذیه کنند بسیار مهم است. به علت اهمیت فراوان شیر مادر مخصوصا در 6 ماهه اول زندگی نوزاد همچنین دارای موادی است که کودک را در برابر بیمار‌ی‌ها محافظت می‌کند. پس توصیه‌های که به خانمهایی که قصد دارند فرزندشان از خودشان تغذیه کنند این است که باید از پستان‌های خود مراقبت کنند و حدالامکان آن را تمیز نگهدارند. البته توصیه نمیشود پستانها با صابون شسته شود؛ آب تنها برای شستشو پستان کافی است.
نکته دیگری که باید خانم‌های شیرده رعایت کنند طرز قرار دادن پستان در دهان کودک است، که در صورتی که این عمل ناصحیح باشد موجب زخم در نوک پستان میشود. زخم ایجاد شده را مادر می‌تواند با نوک پستان را آغشته به شیر خود کند و در موارد حادتر می‌تواند به پزشک خود مراجعه کند.
بعد از زایمان اوایل سینه مادر بزرگ، پرشیر، سفت و دردناک نیز می‌باشد که در این زمان نوزاد نمی‌‌تواند به طور کامل تغذیه شود و نتیجتا سینه مادر به طور کامل خالی نمیشود. مکیدن سینه مادر توسط نوزاد و خالی شدن شیر از پستان موجب نرمی پستان میشود، که برای این منظور مادر می‌تواند از کمپرس آب گرم و یا دوش آب گرم بگیرد و پستان خود را به نرمی ماساژ دهد.
در صورتی که نوزاد قادر به گرفتن پستان مادر نباشد، از طریق دوشیدن شیر خود و به وسیله قاشق می‌تواند شیر را به کودک خود بدهد. در مواردی پستان دچار عفونت میشود، که پستانها دردناک و متورم و قرمز می‌شوند که به آن ماستیت و اگر عفونت پیشرفته باشد به آن آبسه پستان می‌گویند. در صورت عفونت حتما باید به پزشک مراجعه کنید.
رابطه زناشویی بعد از زایمان
طبیعی است که دردهای ناشی از بخیه زایمان باعث شود که بانوان علاقههای به این امر نداشته باشند. تا زمانی که فرد خونریزی دارد و بخیه‌‌ها کاملا ترمیم نشده (که حداقل طول درمان 3 هفته‌های دارد) از داشتن رابطه پرهیز نمایید. لذا توصیه میشود آقایان تا زمانی که همسر شما بهبود کامل نیافته و همچنین تا زمانی که همسر شما احساس رضایت ندارد رابطه زناشویی خود را به تعویق بیندازید.
دردهای بعد از زایمان
برای خارج شدن خون باقی مانده رحم دچار انقباض میشود و درد آن مانند دردهای قاعدگی می‌باشد. باید بدانید در زمان شیردهی درد بیشتر هم میشود، زیرا هورمونی که در شیردهی ترشح میشود رحم را منقبض می‌کند. اگر علائمی مانند درد شدید، تب، خونریزی، داشتید حتما به پزشک مراجعه کنید.
پیشگیری از بارداری
بارداری در زمان شیردهی (زمانی که نوزاد از شما تغذیه می‌کند) تا 40 روز پس از زایمان احتمال حاملگی بسیار کم است. برای افرادی که نوزاد از شیرشان تغذیه نمی‌کند تا 20 روز پس از زایمان می‌توانید از روش‌های پیشگیری استفاده نمایید.
فاصله بین زایمان‌‌ها بین 3 الی 4 سال به مادران توصیه میشود. حاملگی در کمتر از 18 سال و بیشتر از 35 سال ممکن است سلامت مادر و بچه را به خطر بیندازد.
توصیه میشود از روش‌های پیشگیری استفاده نمایید.
علائم خطرناکی که پس از زایمان حتما باید به پزشک مراجعه نمایید!
پس از بارداری اگر علائم زیر وجود داشت حتما جدی بگیرید و به پزشک مراجعه کنید:
- تب و لرز و درد (در قسمت زیر دل و ساق پا)
- خروج ترشحات چرکی از بخیه‌‌ها
- خارج شدن ترشح چرکین همراه با بوی بد از مهبل (به اندام جفت گیری و مقاربت زن مهبل گفته میشود)
- سرگیجه و رنگ پریدگی
- بیاختیاری ادرار و مدفوع، درد و سوزش در هنگام ادرار و تکرر ادرار
- خونریزی بیش از حد و ادامهدار
- درد و قرمزی در ناحیه پستان
- افسردگی شدید
دیدگاه کاربران