کم خونی یک اختلال شایع است که ممکن است هر فردی را با هر سن و جنسیتی گرفتار کند. این بیماری هنگامی رخ میدهد که در بدن انسان گلبولهای قرمز کافی برای اکسیژن رسانی موجود نباشد. کم خونی انواع مختلفی دارد؛ اما شایعترین نوع آن کم خونی ناشی از فقر آهن است. اگر آهن کافی در بدن وجود نداشته باشد، تولید پروتئینی به نام هموگلوبین (که اکسیژن را از ریهها به سایر نقاط بدن منتقل میکند) نیز با مشکل مواجه میشود. تعداد گلبولهای قرمز خون در بانوان سالم 12 گرم بر دسیلیتر و در آقایان سالم 15 گرم بر دسیلیتر است. اگر این مقدار کاهش یابد، فرد دچار علائم کم خونی خواهد شد.
در این مقاله از مجله زیبا بمان، به بررسی علائم کم خونی در مردان و زنان میپردازیم. با ما همراه باشید.
علائم کم خونی در مردان و زنان
خستگی مفرط
احساس خستگی غیرعادی یکی از شایعترین علائم کم خونی بوده و در 50 درصد از افراد مبتلا به کم خونی به چشم میخورد. هنگامی که بدن هموگلوبین و گلبولهای قرمز سالم و کافی نداشته باشد، اکسیژن کمتری به بافتها و ماهیچههای فرد میرسد و به نوعی اندامها از انرژی محروم میشوند. علاوه بر این، قلب برای رساندن خون غنی از اکسیژن به اندامها باید بیشتر از حالت عادی کار کند؛ که این نیز میتواند موجب خستگی فرد شود.
رنگ پریدگی
رنگ پریدگی اصطلاحی است که رنگ و لعاب پوست را توصیف میکند. در صورتی که پوست، لثه، ناخن، کف دست و درون پلک پایینی چشم به جای رنگهای قرمز و صورتی پررنگ به رنگهای روشن درآمده باشند، این میتواند یکی از علائم کم خونی باشد.
رنگ پریدگی در اثر کمبود گلبولهای قرمز ایجاد میشود؛ چرا که گلبولهای قرمز هستند که باعث قرمزی رنگ خون میشوند. به همین دلیل در بیماران مبتلا به کم خونی پوست رنگ طبیعی خود را از دست میدهد. رنگ پریدگی اغلب در کم خونیهای متوسط و شدید مشاهده میگردد.
هنگامی که پلک پایین خود را کمی به سمت پایین میکشید، لایه داخلی آن باید به رنگ قرمز پررنگ باشد. اگر رنگ آن صورتی یا زرد کم رنگ است ممکن است به کم خونی و فقر آهن مبتلا باشید.
تنگی نفس یا تنفس سریع و بریده
پروتئین هموگلوبین به گلبولهای قرمز خون قابلیت توزیع اکسیژن در سراسر بدن را میدهد. هنگامی که هموگلوبین در اثر کمبود آهن در بدن فرد کاهش مییابد، میزان اکسیژن نیز به تبع آن کم خواهد شد. این امر به این معنی است که ماهیچهها اکسیژن کافی برای انجام فعالیتهای روزانه (مانند پیاده روی) را به دست نمیآورند. در نتیجه سرعت تنفس فرد افزایش مییابد؛ زیرا بدن تلاش میکند به هر نحو ممکن اکسیژن بیشتری به دست آورد. به همین دلیل است که تنفس سریع نیز یکی از علائم کم خونی به شمار میرود.
اگر اخیراً با انجام فعالیتهایی که قبلاً برایتان آسان بوده دچار تنگی نفس میشوید و همزمان علائم دیگری نیز مانند رنگ پریدگی و خستگی را نیز تجربه میکنید، ممکن است کم خونی داشته باشید. بنابراین برای انجام اقدامات درمانی و تشخیصی مناسب باید به پزشک مراجعه نمایید.
سردرد و سرگیجه
کمبود آهن و کم خونی ناشی از آن میتواند سردرد و سرگیجه را به همراه داشته باشد. البته این مشکل نسبت به دیگر علائم کم خونی کمتر رخ میدهد. در حقیقت، سطح هموگلوبین پایین در گلبولهای قرمز به معنای عدم اکسیژن رسانی کافی به مغز است. در نتیجه رگهای خونی در مغز متورم شده و فرد دچار سردرد و سرگیجه میشود.
اگرچه دلایل زیادی برای سردرد وجود دارد، اما اگر دچار سردردهای مکرر میشوید بهتر است خود را از نظر میزان گلبولهای قرمز خون بررسی کنید. اگر سردردتان به دلیل کمبود آهن یا ویتامینهای تغذیهای باشد، میتوان با تجویز مکملها آن را رفع نمود. اگر کم خونی و سردرد ناشی از تولید کمتر گلبول قرمز در بدن باشد نیز داروهای تحریک کننده تولید گلبول قرمز قابل تجویز است.
تپش قلب
تپش قلب یا افزایش تعداد ضربان قلب یکی دیگر از علائم کم خونی به شمار میرود. در کم خونی ناشی از فقر آهن سطح هموگلوبین خون پایین میآید؛ به این معنا که قلب برای حمل اکسیژن باید به سختی و با فشار بیشتری کار کند. این امر میتواند به ضربان قلب نامنظم و تپش قلب منجر شود.
تپش قلب در موارد شدید ممکن است منجر به بزرگ شدن قلب، سوفل قلب یا نارسایی قلبی شود. با این حال، این عوارض چندان شایع نیست. برای تجربه آنها باید مدت طولانی از کمبود آهن و کم خونی رنج برده باشید.
پوست و موی آسیب دیده و خشک
خشکی و آسیب دیدگی پوست و مو میتواند از علائم کمبود آهن و کم خونی باشد. این امر به این دلیل رخ میدهد که وقتی بدن از نظر آهن دچار کمبود است، بیشتر اکسیژن در دسترس خود را به سمت اندامهایی با عملکرد مهمتر مانند قلب، مغز و… میفرستد.
هنگامی که پوست و مو از اکسیژن محروم باشند، خشک و ضعیف میشوند. در موارد شدیدتر فقر آهن افراد دچار ریزش مو خواهند شد. ریزش روزانه تعدادی مو کاملاً طبیعی است، اما در صورتی که با ریزش موی غیرطبیعی دست و پنجه نرم میکنید ممکن است کم خونی داشته باشید.
تورم و کبودی حلق و زبان
گاهی اوقات تورم و کبودی داخل یا اطراف دهان میتواند نشانه این باشد که آیا شما به کم خونی دچار هستید یا خیر. علائم دقیقتر شامل التهاب، رنگ پریدگی و یا صاف شدگی غیرطبیعی مخاط دهان است.
پایین بودن سطح هموگلوبین در کم خونی میتواند باعث لکه دار شدن زبان و کاهش میوگلوبین نیز میتواند باعث ایجاد درد، صافی و تورم آن شود. میوگلوبین پروتئین موجود در گلبولهای قرمز است که از عضلات بدن پشتیبانی میکند، از جمله عضلهای که زبان را تشکیل داده است. کمبود آهن همچنین ممکن است باعث خشکی دهان، ایجاد ترکهای قرمز رنگ در گوشه دهان یا زخمهای دهانی شود.
سندرم پای بی قرار
مطالعات نشان داده است که فقرآهن و کم خونی میتواند با سندرم پای بی قرار مرتبط باشد. سندرم پای بی قرار یک فشار قوی برای حرکت پاها در حالت استراحت است. این اتفاق معمولاً شبها بدتر است و ممکن است فرد را در حین خواب آزار دهد.
دلایل سندرم پای بی قرار هنوز به طور کامل درک نشده است. با این حال، حدود 25 درصد از افراد مبتلا به سندرم پای بی قرار، کم خونی مرتبط با فقر آهن داشته اند. هر چه سطح آهن پایینتر باشد، علائم آن نیز بدتر خواهد شد.
ناخنهای شکننده یا قاشقی شکل
یکی دیگر از علائم کم خونی و فقر آهن، ناخنهای شکننده یا قاشقی شکل است. در این عارضه ناخنها شکننده شده و به راحتی ترک خورده یا لایه لایه میشوند. اگر کم خونی فرد شدیدتر شود، در مرحله بعدی ناخنها حالتی قوسدار به خود خواهند گرفت و به اصطلاح «قاشقی شکل» خواهند شد. این ویژگی در بیشتر موارد تنها در افرادی که دارای کم خونی شدید هستند مشاهد میشود.
دیگر علائم
چندین نشانه دیگر وجود دارد که میتواند از کمبود آهن و کم خونی خبر دهد. این علائم ممکن است به جز کم خونی دلایل دیگری نیز داشته باشند.
- هوسهای عجیب: هوس خوردن مواد غیرخوراکی «پیکا» نام دارد. معمولاً میل به خوردن یخ، خاک، گچ یا کاغذ میتواند نشانه کم خونی و فقر آهن باشد. پیکا همچنین ممکن است در دوران بارداری رخ دهد.
- احساس اضطراب: عدم وجود اکسیژن کافی در بافتهای بدن به دلیل کمبود آهن میتواند منجر به احساس اضطراب شود. این نشانه با برگشت سطح اکسیژن به حد نرمال رفع خواهد شد.
- دست و پای سرد: کمبود آهن و کم خونی به معنای عدم اکسیژن رسانی کافی به دست و پا و سرد شدن آنها است. به همین دلیل احساس سرما در دست و پا میتواند نشان دهنده کم خونی باشد.
- عفونت های مکرر: از آنجا که وجود آهن و گلبول قرمز کافی برای وجود یک سیستم ایمنی قوی مورد نیاز است، فقدان آن میتواند موجب بروز عفونت و بیماریهای مکرر شود.
در مجموع، کم خونی ناشی از فقر آهن شایعترین نوع کم خونی در سراسر جهان است. برخی از افراد دچار علائم آن میشوند؛ در حالی که برخی دیگر هیچگونه علائمی را تجربه نمیکنند. شدت علائم اغلب بستگی به شدت کم خونی دارد. اگر علائم کمبود آهن یا کم خونی را در خود مشاهده میکنید، حتماً به پزشک مراجعه کنید. خوشبختانه اکثر موارد کم خونی ناشی از فقر آهن را میتوان به کمک رژیمهای غذایی غنی از آهن یا مکملهای تجویز شده به راحتی درمان کرد.
دیدگاه کاربران