انواع نارسایی قلبی : علائم و عوامل تشدید کننده و روش های درمان

نارسایی قلبی شرایطی است که در آن قلب نمی تواند خون کافی را برای تأمین نیازهای بدن پمپ کند. نارسایی قلبی به این معنا نیست که قلب کارش را متوقف کرده است، بلکه این بدان معناست که قلب نسبت به حالت عادی کارآیی کمتری دارد. به دلایل مختلف ممکن است خون کندتر از طریق قلب و بدن حرکت کند و فشار در قلب افزایش یابد. در نتیجه، قلب نمی تواند اکسیژن و مواد مغذی کافی را برای تأمین نیازهای بدن پمپ کند. دریچه‌های قلب ممکن است کشیده، سفت و ضخیم شوند تا خون بیشتری پمپاژ کنند. این به حرکت خون کمک می کند ، اما در نهایت ممکن است دیواره های عضلات قلب ضعیف شده و قادر به پمپاژ با کارایی بالا نباشند.

در نتیجه، ممکن است کلیه ها با ایجاد فشار مایعات (آب) و نمک بدن، واکنش نشان دهند. اگر مایعات در بازوها ، پاها ، مچ پا و ریه ها یا سایر اعضای بدن جمع شوند، بدن دچار احتقان می شود و نارسایی احتقانی(تجمعی) قلب اصطلاحی است که برای توصیف شرایط استفاده می شود.

نارسایی قلبی می تواند سمت چپ (بطن چپ)، سمت راست (بطن راست) یا هر دو طرف قلب را درگیر کند. بطور کلی نارسایی قلبی به طور خاص بطن چپ که  محفظه پمپاژ اصلی قلب است را درگیر می‌کند. این بیماری در مردان بیشتر از زنان، افرادی که سن ۶۵ سال یا بالاتر دارند، کسانی که دارای اضافه وزن هستند و یا قبلا دچار حمله قلبی شده‌اند بیشتر اتفاق می‌افتد.

عوامل ایجاد نارسایی قلبی

هر یک از شرایط زیر می تواند باعث صدمه یا تضعیف قلب شود و  نارسایی قلبی ایجاد شود. برخی از این عوامل می توانند بدون اطلاع فرد از حضورشان باشند:

بیماری عروق کرونر و حمله قلبی :  بیماری عروق کرونر شایع ترین شکل بیماری قلبی و شایع ترین علت نارسایی قلبی است. این بیماری ناشی از تجمع ذخایر چربی (پلاک) در عروق است که باعث کاهش جریان خون می شود و می‌تواند منجر به حمله قلبی شود.

فشار خون بالا: اگر فشار خون بالا باشد، قلب باید بیشتر از آنچه لازم است برای گردش خون مناسب در بدن کار کند. با گذشت زمان، این فشار اضافی می تواند عضله قلب را بیش از حد سفت یا خیلی ضعیف کند تا بتواند خون را به طور مؤثر پمپ کند.

دریچه های قلب معیوب: دریچه های قلب خون را در جهت مناسب از طریق قلب جاری می کنند. دریچه آسیب دیده به دلیل نقص قلب، بیماری عروق کرونر یا عفونت قلب، قلب را مجبور به سخت تر کارکردن می کند، که می تواند با گذشت زمان آن را تضعیف کند.

آسیب به عضله قلب (کاردیومیوپاتی): آسیب عضله قلب (کاردیومیوپاتی) می تواند دلایل زیادی داشته باشد از جمله چندین بیماری، عفونت، مصرف الکل و اثر سمی داروها مانند کوکائین یا برخی داروهای مورد استفاده در شیمی درمانی. عوامل ژنتیکی نیز می توانند نقش داشته باشند.

میوکاردیت : میوکاردیت التهاب عضله قلب است. این بیماری معمولاً در اثر ویروس ایجاد می شود و می تواند منجر به نارسایی قلبی بطن چپ شود.

نقایص مادرزادی قلب : اگر قلب و محفظه ها یا دریچه های آن به درستی شکل نگرفته باشند، قسمت های سالم قلب باید برای پمپ کردن خون فعالیت بیشتری داشته باشند، که به نوبه خود ممکن است منجر به نارسایی قلبی شود.

ضربان قلب غیر طبیعی (آریتمی قلب): ضربان قلب غیر طبیعی ممکن است باعث شود قلب خیلی سریع ضربان داشته باشد و کار اضافی برای قلب ایجاد کند. ضربان قلب آهسته همچنین ممکن است منجر به نارسایی قلبی شود.

بیماریهای مزمن:  مانند دیابت ، HIV ، پرکاری تیروئید ، کم کاری تیروئید یا تجمع آهن (هموکروماتوز) یا پروتئین (آمیلوئیدوز) همچنین ممکن است در نارسایی قلبی نقش داشته باشند. علل نارسایی حاد قلبی شامل ویروس هایی است که به عضله قلب حمله می کنند ، عفونت های شدید ، واکنش های آلرژیک ، لخته شدن خون در ریه ها ، استفاده از داروهای خاص یا هر بیماری که بر کل بدن تأثیر بگذارد.

برخی از داروهای دیابت : به نظر می رسد داروهای دیابت روزیگلیتازون (آواندیا) و پیوگلیتازون (Actos) باعث افزایش خطر نارسایی قلبی در برخی افراد می شوند.

داروهای خاص : برخی از داروها ممکن است منجر به نارسایی قلبی یا مشکلات قلبی شوند. داروهایی که احتمال بروز مشکلات قلبی را افزایش می دهند شامل داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، داروهای خاص بیهوشی، برخی از داروهای ضد آریتمی. برخی از داروهای مورد استفاده برای درمان فشار خون بالا، سرطان، شرایط عصبی، شرایط روانپزشکی ، مشکلات ریوی، بیماری های  التهابی و عفونت و سایر داروهای بدون نسخه.

وقفه تنفسی در خواب(آپنه خواب): عدم توانایی تنفس صحیح هنگام خواب شبانه باعث پایین آمدن میزان اکسیژن خون و افزایش خطر ابتلا به ریتم غیر طبیعی قلب می شود. هر دو این مشکلات می توانند قلب را تضعیف کنند و منجر به نارسایی قلبی شوند.

علائم نارسایی قلبی

نارسایی قلبی می تواند مداوم باشد،یا ممکن است این بیماری به طور ناگهانی و با علائم(حاد) شروع شود. علائم و نشانه ها شامل موارد زیر هستند:

• تنگی نفس هنگام ورزش یا هنگام دراز کشیدن
• خستگی و ضعف
• تورم (ورم) در پاها ، مچ پا و پا
• ضربان قلب سریع یا نامنظم
• کاهش توانایی فعالیت و ورزش
• سرفه مداوم یا خس خس کردن با خلط خونی سفید یا صورتی
• نیاز به ادرار شبانه
• تورم شکم (آسیت)
• افزایش وزن بسیار سریع ناشی از احتباس مایعات
• عدم اشتها و حالت تهوع
• درد قفسه سینه اگر نارسایی قلبی  در اثر حمله قلبی باشد.

عوارض

شدت بیماری نارسایی قلب بسته به علت ایجاد آن، سلامت کلی بدن و سایر عوامل مانند سن و وزن بیمار بستگی دارد. عوارض می توانند شامل موارد زیر باشد:

آسیب یا نارسایی کلیه :  نارسایی قلبی می تواند جریان خون به کلیه ها را کاهش دهد، که در صورت عدم درمان در نهایت می تواند باعث نارسایی کلیه شود. آسیب کلیه در اثر نارسایی قلبی ممکن است به درمان دیالیز نیاز داشته باشد.

مشکلات دریچه قلب : دریچه های قلب که خون را در جهت مناسب از طریق قلب جریان می دهند، ممکن است در صورت بزرگ شدن قلب یا اگر فشار در قلب به دلیل نارسایی قلبی بسیار زیاد باشد، به درستی کار نکند.

مشکلات ریتم قلب (آریتمی): می تواند یک عارضه احتمالی نارسایی قلبی باشد.

نارسایی قلبی می تواند به ایجاد مایعات زیاد در بدن منجر شود که فشار زیادی به کبد وارد می‌کنند.این مایعات می توانند منجر به زخم شوند، که عملکرد صحیح کبد را دشوارتر می کند. برخی از علائم و عملکرد قلب با درمان مناسب بهبود می یابد. با این وجود نارسایی قلبی می تواند تهدید کننده زندگی باشد. افراد مبتلا به نارسایی قلبی ممکن است علائم شدیدی داشته باشند و برخی ممکن است نیاز به پیوند قلب یا  دستگاه کمکی بطنی داشته باشند.

چگونه نارسایی قلب تشخیص داده می‌شود؟

پزشک با در نظر گرفتن علائم و تاریخچه پزشکی بیمار در مورد هر شرایطی که ممکن است باعث بیماری نارسایی قلب شود انجام آزمایشات لازم را شروع می‌کند.اهداف درمان نارسایی قلبی در درجه اول کاهش احتمال پیشرفت بیماری (در نتیجه کاهش خطر مرگ و نیاز به بستری شدن در بیمارستان)، کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی است.

آزمایش هایی که برای تعیین علت و شدت نارسایی قلبی انجام می‌شود شامل:

• آزمایش خون: از آزمایش خون برای ارزیابی عملکرد کلیه و تیروئید و همچنین بررسی میزان کلسترول و وجود کم خونی استفاده می شود.
• آزمایش خون پپتید ناتریورتیک از نوع (BNP) : (BNP) ماده ای است که در پاسخ به تغییرات در فشار خون از قلب ترشح می شود و در هنگام ظهور یا بدتر شدن نارسایی قلب رخ می دهد. هنگامی که علائم نارسایی قلبی بدتر شود، BNP در سطح خون افزایش می یابد و هنگامی که وضعیت نارسایی قلبی پایدار باشد، کاهش می یابد. سطح BNP در فرد مبتلا به نارسایی قلبی حتی در حالتی که وضعیت او پایدار است ممکن است از فردی که عملکرد طبیعی قلب دارد، بالاتر باشد.
• اشعه X قفسه سینه: اندازه قلب و اینکه آیا مایعات در قلب و ریه ها وجود دارد را نشان می دهد.
• اکوکاردیوگرام: این آزمایش سونوگرافی است که حرکت ، ساختار و عملکرد قلب را نشان می دهد. کسری از تخلیه برای اندازه گیری چگونگی پمپاژ قلب با هر ضربان برای تعیین میزان اختلال عملکرد سیستولیک یا نارسایی قلبی با عملکرد بطن چپ استفاده می شود.
• الكتروكارديوگرام (EKG یا ECG): EKG ضربان های الکتریکی را که از طریق قلب عبور می کنند ضبط می کند.
• کاتتریزاسیون قلب: این روش تهاجمی به تعیین اینکه آیا بیماری عروق کرونر علت نارسایی احتقانی قلب است، کمک می کند.

درمان دارویی

پزشکان معمولاً نارسایی قلبی را با ترکیبی از داروها درمان می کنند. بسته به علائم ، ممکن است یک یا چند دارو تجویز شود از جمله:

مهار کننده های آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین (ACE): این داروها به افراد مبتلا به نارسایی سیستولیک قلب کمک می کنند که زندگی طولانی تری داشته باشند. مهارکننده های ACE گشاد کننده عروق هستند و رگ های خونی را برای کاهش فشار خون،  بهبود جریان خون و کاهش بار کار روی قلب گسترش می دهند. مانند آنالاپریل (وازوتک) ، لیسینوپریل (زستریل) و کاپتوپریل (کاپوتن) است.

مسدود کننده های گیرنده آنژیوتانسین II: این داروها که شامل لوزارتان  و والتسارتان هستند، مکانیسم اثری همانند مهارکننده های ACE دارند ولی برای بیمارانی که به ACE واکنش و حساسیت نشان می‌دهند، جایگزین می‌شوند.

مسدود کننده های بتا: این دسته از داروها نه تنها ضربان قلب را کاهش می دهند و باعث کاهش فشار خون می شوند بلکه در صورت نارسایی قلبی برخی از آسیب های قلب را نیز محدود یا معکوس می کند. نمونه های آن شامل کارودیلول (Coreg) ،متوپرولول و  زبتا(Zebeta) است.

دیگوکسین (لانوکسین): این دارو قدرت انقباضات عضلات قلب را افزایش می دهد. همچنین باعث کند شدن ضربان قلب می شود. دیگوکسین علائم نارسایی قلبی را کاهش می دهد. ممکن است بیشتر برای فردی که مشکل ریتم قلب دارد، تجویز شود.

برای درمان نارسایی قلبی شاید لازم باشد دو یا چند دارو مصرف شود. پزشک ممکن است داروهای قلبی دیگری را نیز تجویز کند  مانند نیترات برای درد قفسه سینه، استاتین برای کاهش کلسترول یا داروهای رقیق کننده خون برای جلوگیری از لخته شدن خون، به همراه سایر داروهای نارسایی قلبی. در صورت شدت علائم نارسایی قلبی بیمار در بیمارستان بستری می‌شود. داروهای اضافی برای کمک به بهتر پمپاژ کردن قلب و تسکین علائم دریافت می‌شود همچنین ممکن است ماسک اکسیژن اضافی برای بیمار درنظر گرفته شود.

بسته به شرایط بیمار ممکن است آزمایش‌های دیگری نیز صورت پذیرد. گزینه های درمانی بیشتری برای نارسایی قلبی نسبت به گذشته وجود دارد. کنترل دقیق روی داروها و شیوه زندگی، همراه با نظارت دقیق، اولین قدم است. با پیشرفت بیماری، پزشکان متخصص می توانند گزینه های درمانی پیشرفته تری را ارائه دهند. در صورت عدم موفقیت درمان علت اصلی نارسایی قلبی، پزشک پیوند قلب را پیشنهاد می‌کند.

متاسفانه بیماری نارسایی قلبی درمان قطعی ندارد و فرد مبتلا به این بیماری می‌بایست تا پایان عمر تحت درمان دارویی باشد تا زندگی طولانی تر با سختی کمتری داشته باشد.

جلوگیری از نارسایی قلب

نکته اصلی جلوگیری از نارسایی قلبی ، کاهش عوامل خطرزا است. برای مثال با ایجاد تغییر در شیوه زندگی به همراه هر داروی موردنیاز ، بسیاری از عوامل خطر بیماری قلبی – فشار خون بالا و بیماری عروق کرونر را می‌توان کنترل کرد یا از بین برد. تغییرات سبک زندگی که می توانند برای جلوگیری از نارسایی قلبی کمک کنند عبارتند از:

• سیگار نکشیدن
• کنترل شرایط خاص مانند فشار خون بالا و دیابت
• فعال بودن از نظر جسمی و ورزش کردن خوردن غذاهای سالم و کاهش مصرف نمک(سدیم)
• حفظ وزن سالم
• کاهش و مدیریت استرس
• خودداری ازز مصرف خودسرانه داروها