داروی متفورمین : کاربردها، نحوه مصرف و عوارض آن

متفورمین

متفورمین دارویی است که برای معالجه دیابت نوع 2 استفاده می شود و در صورتی که در معرض خطر ابتلا به آن هستید به جلوگیری از دیابت نوع ۲ کمک می‌کند. دیابت نوع 2 بیماری است که در آن بدن انسولین کافی تولید نمی کند ، یا انسولینی که ایجاد می کند به درستی کار نمی کند. این می تواند باعث بالا رفتن قند خون شود.

متفورمین با بهبود نحوه برخورد بدن با انسولین، میزان قند خون را کاهش می دهد. متفورمین معمولاً برای دیابت تجویز می شود كه رژیم و ورزش به تنهایی برای كنترل قند خون كافی نبوده است.

متفورمین در درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) نیز استفاده می شود ، اگرچه برای PCOS رسما تایید نشده است. سندروم پلی کیستیک شرایطی است که بر عملکرد تخمدان ها اثر می‌گذارد.

این دارو برای زنان مبتلا به PCOS ، انسولین و قند خون را پایین می آورد ، همچنین می تواند تخمک گذاری را تحریک کند. متفورمین به صورت قرص و شربت مورد مصرف قرار می‌گیرد.

متفورمین با کاهش مقدار قندی که کبد در خون آزاد می کند کار می کند. همچنین باعث می شود بدن به انسولین بهتر پاسخ دهد. انسولین هورمونی است که سطح قند خون را کنترل می کند. بهترین استفاده از مصرف متفورمین همراه با یک وعده غذایی برای کاهش عوارض جانبی است. شایع ترین عوارض جانبی استفراغ ، اسهال ، درد معده و بی اشتهایی‌است. متفورمین بر خلاف برخی دیگر از داروهای دیابت باعث افزایش وزن نمی شود. متفورمین ممکن است با نامهای تجاری Bolamyn ، Diagemet ، Glucient ، Glucophage و Metabet نیز موجود باشد.

مصرف متفورمین

متفورمین برای بزرگسالان و کودکان 10 سال به بالا تجویز می شود. متفورمین برای برخی افراد مناسب نیست. قبل از شروع مصرف دارو به پزشک خود بگویید اگر:

واكنش آلرژيك نسبت به متفورمين يا ساير داروها دارید، عفونت شديد كه به علت نارسايي قلبي تحت درمان قرار گرفته‌اید يا اخيراً دچار سكته قلبي شده‌اید و مشكلات شديدي در گردش خون يا مشكلات تنفسي وجود دارد و  الكل زيادي مصرف مي كنید.

ممکن است لازم باشد قبل از انجام عمل جراحی و معاینات پزشکی خاص ، مصرف متفورمین را متوقف کنید. در صورت نیاز به پزشک خود بگویید:

  • آزمایشی مانند اشعه ایکس یا سی‌تی اسکن مربوط به تزریق رنگ حاوی ید به بدن 
  • جراحی که با بیهوشی همراه است

چگونه و چه موقع متفورمین را مصرف كنیم؟

برای کاهش عوارض جانبی بهتر است قرص متفورمین را با وعده غذایی مصرف کنید. قرص های متفورمین خود را با یک لیوان آب به طور کامل بلعید. آنها را نجوید.

حداکثر دوز روزانه 2000 میلی گرم در روز است (به عنوان مثال ،  4  قرص  500 میلی گرمی). مصرف این قرص بسته شرایط مختلف، متفاوت است. پزشک می گوید که چند قرص در روز مصرف شود.

آیا میزان دوز مصرفی کم و زیاد می‌شود؟

پزشک میزان قند خون را بطور منظم بررسی می کند و ممکن است در صورت لزوم مقدار متفورمین را تغییر دهد. هنگامی که اولین بار مصرف قرص های استاندارد متفورمین را شروع کردید ، توصیه می شود دوز مصرفی به آرامی افزایش یابد. این کار احتمال بروز عوارض جانبی را کاهش می‌دهد.

اگر نتوانید عوارض جانبی متفورمین رهاسازی استاندارد را تحمل کنید، پزشک ممکن است توصیه به تغییر قرص‌ها کند.

اگر فراموش کنم قرص را مصرف کنم چه باید کرد؟

اگر دوز متفورمین از دست داده اید، در زمان معمول دوز بعدی مصرف کنید. برای جبران یک دوز فراموش شده، دوبرابر مصرف نکنید.

انواع قرص متفورمین

انواع قرص متفورمین

قرص متفورمین به دو صورت رهاسازی استاندارد و رهاسازی آهسته وجود دارد. قرص های با انتشاراستاندارد، متفورمین را به سرعت در بدن آزاد می کنند. ممکن است بسته به دوز مصرفی نیاز به مصرف چندین بار در روز داشته باشید.

قرص های رهاسازی آهسته، به آرامی حل می شوند بنابراین نیازی نیست که آنها را به دفعات مصرف کنید. یک دوز معمولاً کافی است و شما آن را همراه با وعده غذایی عصرانه خود مصرف می کنید. متفورمین همچنین به صورت مایع و شربت برای کودکان و افرادی که در بلع قرص ها مشکل دارند وجود دارد.

مصرف زیاد متفورمین

مصرف بیش از حد تعداد زیادی قرص متفورمین می تواند باعث مشکلات جدی سلامتی شود. علائم آن شدید و سریع ظاهر می شود. این علائم شامل موارد زیر هستند:

  • دل درد
  • اسهال
  • تنفس سریع یا کم عمق
  • احساس سرما
  • خواب آلودگی غیرمعمول
  • خستگی یا ضعف

اثرات جانبی

مانند همه داروها ، متفورمین می تواند عوارض جانبی ایجاد کند ، اگرچه همه به آنها مبتلا نمی شوند.عوارض جانبی شایع در بیش از 1 در 100 نفر رخ می دهد. اگر این عوارض جانبی شما را آزار دهد یا بعد از گذشت 1 هفته از بین نرود ، با پزشک خود صحبت کنید:

  • حالت تهوع و استفراغ 
  • اسهال
  • درد معده
  • از دست دادن اشتها
  • احساس طعم فلزی در دهان

عوارض جانبی جدی نادر است و در کمتر از 1 در 10000 نفر رخ می دهد. در صورت بروز علائم هشدار دهنده فورا با پزشک تماس بگیرید:

  • احساس عمومی ناراحتی از خستگی شدید، تنفس سریع یا کم عمق ، سرد بودن بدن و ضربان قلب آهسته
  • پوست زرد یا زرد شدن سفیدی چشم – این علائم می تواند نشانه هایی از مشکلات کبدی باشد
  • خستگی شدید ، کمبود انرژی، زخم دهان ، ضعف عضلات و بینایی مختل شده که می تواند نشانه کم خونی کمبود ویتامین B12 باشد.
  • بثورات پوستی ، قرمزی یا خارش پوست که می تواند نشانه ای از اختلال پوستی باشد
  • ممکن است یک واکنش آلرژیک جدی (آنافیلاکسی) به متفورمین وجود داشته باشد.

قند خون پایین

متفورمین معمولاً هنگام مصرف به خودی خود باعث ایجاد قند خون پایین (معروف به هیپوگلیسمی یا “هایپوس”) نمی شود.اما در صورت مصرف متفورمین با سایر داروهای دیابت، مانند انسولین یا گلیکلازید، باعث قند خون پایین می‌شود. علائم هشدار دهنده اولیه قند خون پایین شامل موارد زیر است:

  • احساس گرسنگی
  • لرزیدن
  • تعریق
  • گیجی
  • مشکل در تمرکز

همچنین ممکن است قند خون در حالی که خواب هستید خیلی کم شود.اگر این اتفاق بیفتد ، می تواند هنگام بیدار شدن احساس عرق ، خستگی و گیجی کنید. قند خون پایین ممکن است رخ دهد اگر:

  • مقدار زیادی از داروهای دیابت مصرف شود
  • وعده های غذایی بطور نامنظم خورده شود یا حذف یکی از وعده های غذایی روزانه
  • روزه گرفتن
  • مصرف رژیم غذایی ناسالم  و عدم دریافت اندازه کافی مواد مغذی
  • افزایش بیشتر فعالیت بدنی
  • مصرف همزمان چند داروی دیگر یا داروهای گیاهی
  • یک اختلال هورمونی مانند کم کاری تیروئید و مشکلات کلیوی یا کبدی.

برای جلوگیری از هیپوگلیسمی ، داشتن وعده های غذایی منظم از جمله صبحانه مهم است. هرگز یک وعده غذایی را از دست ندهید یا تأخیر کنید.

اگر قصد دارید بیش از حد معمول ورزش کنید ، حتما قبل از تمرین، حین یا بعد از ورزش ، کربوهیدرات هایی مانند نان ، ماکارونی یا غلات مصرف کنید. همیشه کربوهیدرات با عملکرد سریع مانند چن قطعه قند، آب میوه یا برخی شیرینی ها را با خود همراه داشته باشید، در صورت پایین آمدن قند خون. شیرین کننده های مصنوعی کمکی نمی کنند. همچنین ممکن است شما نیاز به خوردن کربوهیدرات نشاسته ای مانند ساندویچ یا بیسکویت داشته باشید تا قند خون خود را برای مدت بیشتری حفظ کنید.

** به یاد داشته باشید که افراد دیابتی با مصرف داروهای کنترل قندخون بالا مانند متفورین، انسولین و… گاها دچار کاهش ناگهانی  قند خون می‌شوند. اطمینان حاصل کنید که دوستان و خانواده شما در مورد دیابت و علائم سطح قند خون پایین آگاهی دارند تا در صورت بروز آن بتوانند افت قند خون را تشخیص دهند.

نحوه کنار آمدن با عوارض جانبی

حالت تهوع، استفراغ و اسهال: متفورمین را با غذا بخورید تا احتمال ابتلا به بیماری کاهش یابد. اسهال و استفراغ باعث کم آبی بدن می‌شوند.برای جلوگیری از کم آبی مایعات زیاد بنوشید.  بدون صحبت با پزشک، هیچ داروی دیگری برای درمان اسهال یا استفراغ مصرف نکنید.

درد معده : سعی کنید استراحت کنید. خوردن و نوشیدن آرام و داشتن وعده های غذایی کوچک و بیشتر می‌تواند کمک کننده باشد. قرار دادن کیسه آب گرم‌ روی معده نیز ممکن است کمک کند. اگر درد زیادی دارید، با پزشک خود صحبت کنید.

از دست دادن اشتها : هنگامی که معمولاً انتظار دارید باید گرسنه باشید، غذا بخورید. بیشتر از حد معمول وعده های غذایی کوچک بخورید.

طعم فلزی در دهان: اگر فهمیدید که متفورمین طعم فلزی را در دهان ایجاد می‌کند، جویدن آدامس بدون قند را امتحان کنید

بارداری و شیردهی

متفورمین معمولاً در دوران بارداری ، چه به تنهایی و چه بهمراه انسولین، مشکلی ایجاد نمی‌کند.در حین شیر دادن می توانید متفورمین مصرف کنید. متفورمین به شیر مادر منتقل می شود، اما مقدار آن برای تأثیرگذاری بر نوزاد خیلی کم است.

موارد احتیاط

برخی از داروها وجود دارند که با نحوه کار متفورمین تداخل دارند. اگر در حال مصرف هر یک از داروهای زیر هستید ، ممکن است قند خون بیش از پیش مورد بررسی قرار گیرد و میزان مصرف شما تنظیم شود:

– مصرف قرص های استروئیدی مانند پردنیزوتون.

– داروهایی که برای درمان مشکلات قلبی و فشار خون بالا مورد مصرف قرار می‌گیرند.

– مصرف هورمونهای جنسی مانند تستوسترون ، استروژن و پروژسترون

– سایر داروهای دیابت

برخی از خانمها ممکن است بعد از شروع قرص های ضدبارداری به تنظیم کمی در دوز متفورمین نیاز داشته باشند. دلیل این است که قرص های ضد بارداری نحوه برخورد بدن با قند را تغییر می دهند.

مخلوط کردن متفورمین با داروهای گیاهی و مکمل های گیاهی: اطلاعات کمی در مورد داروهای گیاهی و مکمل های دارویی با متفورمین وجود دارد.

قرص متفورمین

سوالات رایج که درباره قرص متفورمین پرسیده می‌شود:

۱- متفورمین در درمان دیابت چگونه عمل می کند؟

متفورمین میزان قندی که کبد در خون آزاد می کند را کاهش می دهد و باعث می شود بدن به انسولین بهتر پاسخ دهد.

۲- متفورمین دردرمان سندروم پلی کیستیک (PCOS) چگونه عمل‌ می کند؟

متفورمین تخمک گذاری را در زنان مبتلا به PCOS تحریک می کند و می تواند دوره های پریود را منظم کند ، حتی اگر دیابت نداشته باشند. علائم PCOS قابل درمان نیست ولی قابل مدیریت است.

متفورمین مجاز به طور خاص برای درمان PCOS نیست، اما بعضی اوقات می تواند برای بهبود باروری تجویز شود. معمولاً در صورت عدم استفاده از درمانهای دیگر، مانند کلومیفن، تجویز می شود.با درمان، بیشتر زنان مبتلا به PCOS قادر به بارداری هستند.

۳- چه زمانی احساس بهتری خواهم کرد؟

ممکن است هیچ علائمی از دیابت نداشته باشید، بنابراین لزوماً هنگام مصرف متفورمین احساس متفاوتی نخواهید داشت. این بدان معنا نیست که متفورمین اثری ندارد، و مهم است که مصرف آن را ادامه دهید. متفورمین به ثابت نگه داشتن سطح قند خون کمک می کند و احتمال ابتلا به مشکلات مرتبط با دیابت را در آینده کاهش می دهد.

۴- برای چه مدت متفورمین مصرف می کنم؟

درمان دیابت معمولاً تا پایان عمر ادامه دارد. قرص متفورمین را ادامه دهید ، مگر اینکه  کلیه های شما به درستی کار نکند، در این صورت پزشک به شما می گوید مصرف متفورمین را متوقف کنید. اگر مصرف متفورمین به طور ناگهانی متوقف شود، ممکن است کنترل دیابت از دست خارج شود.

۵- آیا مصرف متفورمین روی پیشگیری از بارداری من تأثیر خواهد گذاشت؟

متفورمین روی قرص ضدبارداری یا قرص های اضطراری تأثیر نمی گذارد.اما برخی از خانمها ممکن است بعد از شروع قرص های ضدبارداری، به مقدار کمی در دوز متفورمین خود نیاز داشته باشند. دلیل این است که قرص های ضد بارداری نحوه برخورد بدن با قند را تغییر می دهند.

۶- آیا متفورمین روی  باروری تأثیر خواهد گذاشت؟

هیچ مدرک محکمی وجود ندارد که نشان دهد مصرف متفورمین باعث کاهش باروری در مردان یا زنان خواهد شد. اما اگر می خواهید باردار شوید ، با یک پزشک صحبت کنید. آنها ممکن است بخواهند مورد بررسی قرار دهند.

۷- آیا می توانم قبل از عمل متفورمین مصرف کنم؟

پزشک ممکن است به شما بگوید که چند روز قبل از انجام عمل جراحی یا آزمایش های پزشکی متفورمین را متوقف کنید. متفورمین ممکن است با رنگ مورد استفاده برای اسکن اشعه ایکس یا CT(سی‌تی اسکن) ارتباط برقرار کند و اختلال ایجاد کند.  بیهوشی چون افراد  را به خواب می اندازد می تواند میزان قند خون دقیق را پنهان کند.

۸- آیا غذایی یا نوشیدنی لازم برای جلوگیری از  دیابت وجود دارد؟

برچسب های غذایی را بررسی کنید ، زیرا بسیاری از غذاها و نوشیدنی ها قند زیادی دارند ، مانند:

  • شیرینی
  • کیک ها
  • بیسکوییت
  • شکلات
  • نوشیدنی های آب میوه ای

مراقب خوردن غذا و نوشیدنی حاوی کارلا(طمع دهنده‌ی تلخ)باشید. این امر به این دلیل است که می تواند قند خون شما را کاهش دهد و این بدان معناست که دیابت کنترل نشده و مطابق آنچه باید باشد،نیست و به مصرف متفورمین هم باعث کاهش بیش از حد قند خون می‌شود. کارلا طعم تلخی دارد و در آب میوه و چای نیز وجود دارد.

۹- آیا می توانم رانندگی کنم؟

اگر قند خون شما پایدار است ، مصرف متفورمین نباید بر توانایی رانندگی ، دوچرخه یا استفاده از ماشین آلات و ابزارها تأثیر بگذارد. خود متفورمین سطح قند خون را خیلی پایین نمی آورد ، اما پزشک ممکن است این دارو را در کنار سایر داروهای دیابت که می تواند قند خون شما را تحت تأثیر قرار دهد ، تجویز کند.

۱۰- آیا تغییرات سبک زندگی می تواند به دیابت و PCOS کمک کند؟

برخی از تغییرات شیوه زندگی می تواند برای کنترل علائم دیابت و PCOS وجود داشته باشد. این‌ها شامل:

  • داشتن یک رژیم غذایی سالم
  • از دست دادن وزن اضافی
  • سیگار نکشیدن 
  • قطع کردن مصرف الکل 
  • ورزش – تا 30 دقیقه در روز، 5 بار در هفته ایده آل است

متفورمین معمولاً وقتی تجویز می شود که رژیم و ورزش به تنهایی برای کنترل میزان قند خون کافی نبوده باشد.

۱۱- آیا داروهای دیابت دیگری وجود دارد؟

متفورمین معمولاً اولین انتخاب دارویی است که برای درمان دیابت نوع 2 تجویز می شود. گروه های دیگری از داروها وجود دارند که سطح قند خون را پایین می آورند:

  • سولفونیل اوره ها ، مانند گلیکلازید
  • پیوگلیتازون
  • مهارکننده های DPP-4 
  • مهار کننده های SGLT2 ، مانند امپاگلیفلوزین
  • انسولین

تمام این داروها می توانند به تنهایی یا همراه با متفورمین تجویز شوند.

Stethoscope

معرفی پزشکان و کلینیک ها

دیدگاه کاربران

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *