بیماری مالاریا : پادشاه بیماری های گرمسیری

مالاریا یک بیماری انگلی ناشی از نیش نوعی پشه است.افراد مبتلا به مالاریا اغلب تب و لرز و علائمی شبیه به بیماری آنفولانزا را تجربه می‌کنند و در صورت عدم درمان ، ممکن است عوارض شدیدی ایجاد کرده و بمیرند.

مالاریا در اثر انگل های پلاسمودیوم ایجاد می شود. این انگل ها از طریق نیش پشه های آلوده آنوفل به نام “ناقلین مالاریا” در بین مردم پخش شده است. 5 گونه انگل وجود دارد که باعث ایجاد مالاریا در انسان می شوند و 2 مورد از این گونه ها پی.فالسیپاروم ( p.falciparum) و پی.ویواکس( P. vivax)بزرگترین تهدید هستند. 

این  بیماری مسری نیست و از شخصی به شخص دیگر منتقل نمی‌شود.همچنین از طریق رابطه جنسی هم انتقال پیدا نمی‌کند. اگرچه می تواند یک بیماری کشنده باشد ، اما معمولاً می توان از بیماری و مرگ ناشی از آن جلوگیری کرد.

مناطقی که مالاریا در آنجا رخ می ‌دهد:

مالاریا به طور معمول در مناطق گرم جهان – در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری یافت می شود. درجه حرارت بالاتر باعث رشد بهتر پشه آنوفل می شود. انگل های مالاریا ، که در داخل پشه رشد می کنند، برای تکمیل رشد خود قبل از بلوغ کافی برای انتقال به انسان، نیاز به گرما دارند.

مالاریا در بیش از 100 کشور و سرزمین رخ داده است حدود نیمی از جمعیت جهان در معرض خطر این بیماری قرار گرفته‌اند. مناطق بزرگی از آفریقا و آسیای جنوبی و بخش هایی از آمریکای مرکزی و جنوبی ، کارائیب ، آسیای جنوب شرقی ، خاورمیانه و اقیانوسیه مناطقی در نظر گرفته می شوند که انتقال مالاریا در آن رخ می دهد.

با این وجود این بیماری در تمام آب و هوای گرم رخ نمی دهد. به عنوان مثال ، در برخی از کشورها با آب و هوای گرم از بین رفته است، در حالی که تعدادی دیگر از کشورها مالاریا ندارند زیرا پشه‌های آنوفل در آنجا یافت نمی شوند.

 سازمان بهداشت جهانی تخمین زد  كه در سال 2018 ، 228 میلیون مورد بالینی مالاریا رخ داده است و 405000 نفر در اثر مالاریا جان خود را از دست داده اند كه بیشتر آنها كودكان در آفریقا هستند. از آنجایی که مالاریا باعث بیماری و مرگ بسیار می شود ، این بیماری در بسیاری از اقتصادهای ملی زیان های جبران ناپذیری وارد کرده است و همچنین بسیاری از کشورهایی که درگیر بیماری مالاریا هستند در بین کشورهای فقیرتر قرار دارند ، این بیماری چرخه افزایش بیماری و فقر را حفظ می کند.

علائم و نشانه‌های بیماری مالاریا

علائم این بیماری شامل تب و علائمی شبیه به آنفولانزا از جمله لرزیدن،  سردرد، درد عضلات و خستگی است. حالت تهوع ، استفراغ و اسهال نیز ممکن است رخ دهد. به دلیل از بین رفتن گلبول های قرمز ممکن است مالاریا باعث کم خونی و زردی (رنگ زرد پوست و چشم) شود. اگر به موقع درمان نشود ، عفونت شدید می شود و ممکن است باعث نارسایی کلیه ، تشنج ، حواس‌پرتی، اغما و مرگ شود.

در كودكان مبتلا به مالاريا شديد، اغلب يك يا چند مورد از علائم زير بروز مي كنند: كم خوني شديد ، مشکلات تنفسي  و آسیب‌های مغزي.

در بیشتر افراد ، علائم 10 روز تا 4 هفته پس از عفونت شروع می شود ، اگرچه ممکن است فرد تا 1 سال بعد از ورود انگل به بدن احساس بیماری نکند. بعضی از انگل ها تا حدود 4 سال بعد از گاز گرفتن شخص توسط یک پشه آلوده ، می توانند در کبد باقی بمانند. هنگامی که این انگل ها از خواب زمستانی بیداد می شوند حمله به گلبول های قرمز را شروع می‌کنند و فرد بیمار می شود.

چه کسانی بیشتر در معرض خطر این بیماری هستند؟

هر کس می تواند دچار بیماری مالاریا شود اما بیشتر موارد در کشورهایی که  مالاریا شیوع بالایی دارد رخ می دهد.برخی از گروه های جمعیتی نسبت به سایرین در معرض خطر ابتلای بیشتری به این بیماری قرار دارند.این موارد شامل نوزادان ، کودکان زیر 5 سال ، زنان باردار و بیماران مبتلا به HIV / AIDS و همچنین مهاجران ، جمعیت سیار و مسافران، مردم فقیر ساکن در مناطق روستایی که فاقد دسترسی به مراقبت های بهداشتی هستند، است.

انتقال مالاریا

در بیشتر موارد ، این بیماری  از طریق نیش پشه های ماده آنوفل منتقل می شود. بیش از 400 گونه مختلف پشه آنوفل وجود دارد. شدت انتقال به عوامل مرتبط با انگل ، میزبان انسان و محیط بستگی دارد. پشه های آنوفل تخم های خود را در آب می گذارند که در نهایت به عنوان پشه های بالغ ظاهر می شوند. پشه های ماده به دنبال وعده غذایی خون برای پرورش تخم های خود هستند.

انتقال در مکانهایی که طول عمر پشه طولانی تر است ، شدیدتر است (به طوری که انگل وقت دارد که پیشرفت خود را در داخل پشه انجام دهد) وتا جایی که ترجیح می دهد به جای حیوانات دیگر نیش انسان ها را گاز بگیرد. طول عمر طولانی و عادت گزش مردم آفریقایی دلیل اصلی  ابتلای حدود 90٪  موارد مالاریا در جهان است.

انتقال همچنین به شرایط آب و هوایی بستگی دارد مانند الگوهای بارندگی ، دما و رطوبت که ممکن است بر تعداد و بقای پشه‌ها تأثیر بگذارد. در بسیاری از مناطق ، انتقال فصلی است.

ایمنی انسان یکی دیگر از عوامل مهم به ویژه در بزرگسالان در مناطقی با شرایط انتقال متوسط ​​یا شدید است. مصونیت جزئی در طی سالها قرار گرفتن در معرض بیماری ایجاد می شود و اگرچه هیچگاه محافظت کاملی از فرد نمی‌کند ، اما خطر ابتلا به بیماری مالاریای شدید را کاهش می‌دهد.

از آنجا که انگل مالاریا در گلبول های قرمز یک فرد آلوده یافت می شود ، مالاریا نیز می تواند از طریق انتقال خون ، پیوند عضو یا استفاده مشترک از سوزن یا سرنگ آلوده به خون منتقل شود. مالاریا همچنین ممکن است از از طریق مادر باردار به نوزاد یا هنگام زایمان منتقل شود.

تشخیص و درمان

تشخیص زودرس و درمان این بیماری باعث کاهش و جلوگیری از مرگ و میر می شود. همچنین در کاهش انتقال بیماری نقش دارد. بهترین درمان موجود ، به ویژه برای مالاریا پی.فالسیپاروم( P. falciparum)، درمان ترکیبی مبتنی بر آرتمیسینین (ACT) است.

کلیه موارد مشکوک به مالاریا با استفاده از آزمایشات تشخیصی مبتنی بر انگل (میکروسکوپ یا تست تشخیص سریع) تأیید شود. نتایج تأیید انگلی می تواند در مدت زمان 30 دقیقه یا کمتر در دسترس باشد. تنها در صورتي كه تشخيص انگل شناسي امكان پذير نباشد ، درمان فقط براساس علائم انجام خواهد شد.این بیماری باید در اوایل دوره خود درمان شود ، قبل از اینکه جدی و تهدیدآمیز شود. 

این بیماری با داروهای تجویزی قابل درمان است. نوع داروها و طول مدت درمان به نوع بیماری ، جایی که فرد به آن مبتلا شده است ، سن فرد و باردار بودن بستگی دارد. در صورت استفاده از داروهای مناسب ، افرادی که مالاریا دارند می توانند درمان شوند و همه انگل های مالاریا از بدن آنها پاک می شود. با این حال ، در صورت عدم درمان یا در صورت درمان داروی اشتباه ، بیماری می تواند ادامه یابد. برخی داروها موثر نیستند زیرا انگل در برابر آنها مقاوم است و می تواند سالها در بدن باقی بماند بدون اینکه باعث بیماری شود.

داروهای ضد مالاریا

از داروهای ضد مالاریا می توان برای جلوگیری از مالاریا استفاده کرد. برای مسافرانی که قصد سفر به مناطقی با شیوع بالای مالاریا دارند شیمیوپروفیلاکسی، که سرکوب کننده عفونت های مالاریا است ، تجویز می‌شود که از این طریق می‌توان از ابتلاجلوگیری کرد. برای زنان باردار که در مناطق انتقال متوسط ​​و زیاد زندگی می کنند ، درمان پیشگیرانه متناوب با سولفادوکسین پیریمامین را در هر ویزیت قبل از تولد بعد از سه ماهه اول توصیه می‌شود. به طور مشابه ، برای نوزادان دوز درمان پیشگیرانه متناوب با سولفادوکسین-پیریممتین  همراه با واکسیناسیون روتین توصیه می‌گردد.

از سال 2012 ، شیمی درمانی  به عنوان یک استراتژی اضافی پیشگیری از مالاریا شامل دوره های ماهانه آمودیاکین به علاوه سولفادوکسین پیریمامین برای کلیه کودکان زیر 5 سال در فصل انتقال بالا اعمال می‌شود.

واکسن مالاریا

تلاش‌های زیادی برای تولید واکسن مالاریا صورت گرفته است. انگل مالاریا یک ارگانیسم پیچیده با چرخه زندگی پیچیده است. انگل این توانایی را دارد که با تغییر مداوم سطح خود دربرابر سیستم ایمنی میزبان مقاومت کند،  بنابراین تهیه واکسن در برابر این سطوح مختلف بسیار دشوار است. علاوه بر این ، دانشمندان هنوز پاسخ های پیچیده ایمنی را که از انسان در برابر مالاریا محافظت کند، پیدا نکرده‌اند.با این حال،  آنها در سراسر جهان در تلاشند تا یک واکسن موثر تولید کنند. از آنجا که روش های دیگر مبارزه با مالاریا ، از جمله مواد دارویی، حشره کش ها و…موفق به از بین بردن بیماری نشده اند ، جستجوی واکسن یکی از مهمترین پروژه های تحقیقاتی در بهداشت عمومی محسوب می شود.

واکسن( RTSS/AS01 )اولین و تنها واکسنی است که نشان می دهد می تواند به میزان قابل توجهی مالاریا را در کودکان کاهش دهد. این ماده علیه پی.فاسیپاروم (P. falciparum)،  کشنده ترین انگل مالاریا در سطح جهان و شیوع آن در آفریقا عمل می کند.