شیمی درمانی چیست و چه عوارضی را به دنبال دارد

شیمی درمانی برای اشخاص سرطانی امید بخش است و به طور بالقوه آنها را تا حدی از شر سرطان خلاص می کند اما عوارض جانبی  آن غیرقابل پیش بینی است و به نوع داروی شیمیایی که فرد استفاده می کند، بستگی دارد. برخی از عوارض جانبی این بیماری شامل: کبودی یا خونریزی و ریزش مو است.

سایر عوارض جانبی رایج آن عبارتند از:

• تهوع و استفراغ
• تنگی نفس
• یبوست
• اسهال

شیمی درمانی نمی تواند سلولهای طبیعی را از سلول های سرطانی جدا کند به همین علت هر دو سلولها را از بین می برد  و منجر به عوارض جانبی فوق در فرد می شود.که بیشتر افراد تحت شیمی درمانی عوارض جانبی آن را تجربه خواهند کرد.

عوارض رایج شیمی درمانی

سیستم ایمنی ضعیف

سرطان و درمان آن سیستم ایمنی بدن را تضعیف می کند. از آنجا که شیمی درمانی سلولهای ایمنی سالم را از بین می برد ، می تواند فرد را در برابر عفونت ها آسیب پذیرتر کند  و به این ترتیب  سیستم ایمنی بدن فرد قادر به مقابله با میکروب ها نیست و عفونت ها به مدت طولانی تر در بدن باقی می مانند.

بنابراین داشتن  یک رژیم غذایی سالم ، شستن مکرر دستها ، می تواند خطر عفونت  را به طرز جدی کاهش دهد.

کبودی و خونریزی

شیمی درمانی باعث می شود فرد راحت تر در معرض کبودی یا خونریزی قرار بگیرد . بسیاری از افراد با شیمی درمانی این عارضه جانبی را تجربه می کنند که اغلب نگران کننده نیست.

با این حال ، خونریزی می تواند خطرناک باشد. بنابراین خوب است که اقدامات احتیاطی از جمله استفاده از دستکش در هنگام باغبانی یا هنگام بریدن مواد غذایی ضروری باشد تا آسیبی به دست نرسد. همچنین برای کاهش خونریزی و خطر آسیب دیدگی نیز اقدامات پیشگیرانه را باید انجام داد.

ریزش مو

این روش به فولیکول های مو آسیب می رساند و باعث ضعیف شدن، شکنندگی و ریزش مو ها می شود وهر مویی که رشد کند بسیار نازک است یا رنگ متفاوتی پیدا می کند. این الگو معمولاً تا پایان شیمی درمانی ادامه می یابد البته موها تقریباً بعد از شیمی درمانی دوباره رشد می کنند.

مطالعه  ای که در ژورنال پوست درمانی آمریکا تخمین زده شد ، در مورد  65 درصد افرادی بود که  از طریق شیمی درمانی ریزش مو را تجربه کرده اند و هیچ روش درمانی خاصی نمی تواند جلوگیری از ریزش مو را تضمین کند ، اما با مراقبت صحیح پس از درمان، رشد مجدد موها بهبود می یابد.

حالت تهوع و استفراغ

حالت تهوع و استفراغ  به طور ناگهانی بعد از هر جلسه شیمی درمانی به طور تصادفی اتفاق می افتد.

تغییرات در رژیم غذایی ، مانند خوردن وعده های غذایی کوچکتر یا پرهیز از غذاهای خاص در این مورد می تواند کمک کننده باشد. داروهای ضد تهوع به ویژه برای افرادی که بلافاصله پس از شیمی درمانی ، حالت تهوع را تجربه می کنند ، مفید و اثربخش است.

نوروپاتی

نوروپاتی، درد عصبی است که اغلب بر روی دست و پا تأثیر می گذارد و باعث سوزن سوزن شدن ، بی حسی و جرقه زدن غیرمعمول آن می شود. برخی از افراد همچنین ضعف و زنگ زدن در گوش را نیز تجربه می کنند.

براساس بررسی 2014 مدیریت و تحقیقات سرطان ، نوروپاتی در افرادی که داروهای شیمی درمانی خاصی مصرف می کنند ، بدتر نیز است . تحقیقات در مورد جلوگیری از نوروپاتی مختلط است ، اما لوسیون هایی که حاوی منتول و مکمل هایی مانند کلسیم و منیزیم هستند، در این باره کمک کننده هستند. 

تنگی در تنفس

بعضی اوقات ، شیمی درمانی می تواند به ریه های فرد آسیب برساند و تنفس آن را کم کند و باعث شود اکسیژن مورد نیاز برای فرد سخت تر شود زیرا که مشکلات تنفسی یک عارضه جانبی برای برخی از انواع سرطان ها است.

آرام ماندن ، نفس عمیق کشیدن و نشستن به صورت ریلکسیشن کمک کننده هستند. در صورت ادامه مشکلات تنفسی ، پزشک دارو یا اکسیژن درمانی را تجویز می کند.

یبوست و اسهال

شیمی درمانی باعث مشکلات هضم و گوارشی در فرد می شود و به سلولهایی که به هضم غذا کمک می کنند آسیب می رساند.

سایر عوارض جانبی شیمی درمانی مانند حالت تهوع افراد را مجبور به تغییر در  رژیم های غذایی می کند. این تغییرات ناگهانی باعث مشکلات گوارشی می شوند.اجتناب از غذاهایی که معده را تحریک می کند  و استفاده از داروهای بدون نسخه برای یبوست ، مانند منیزیم ، می توانند حرکات روده را دردناکتر کند.اشامیدن اب مناسب شدت یبوست را کاهش می دهد و همچنین از کمبود آب بدن در اثر اسهال جلوگیری می کند.

عوارض جانبی متوسط شیمی درمانی

عوارض جانبی شایع شیمی درمانی شامل موارد زیر است:

تغییرات پوستی

شیمی درمانی می تواند باعث ایجاد تغییراتی در سیستم بدن میشود که باعث ایجاد تغییرات پوستی می شود.بثورات شدید می تواند باعث خارش دردناک در پوست می شود و در صورت خارش فرد دچار خونریزی و عفونت می شود. لوسیون های مرطوب کننده و کرم های ضد خارش بدون نسخه می توانند به درمان بثورات کمک کند.

زخم دهان

بعضی از افراد 1 الی 2 هفته بعد از انجام شیمی درمانی ،دچار عارضه زخم های دردناک در دهان می شوند . شدت درد در آنها متفاوت است. گاهی اوقات ، ممکن است زخم ها خونریزی کرده یا آلوده شوند.استفاده از خمیردندان  و برخی از  دهان شویه ها کمک کننده هستند. اگر زخم ها بسیار دردناک هستند افراد باید به پزشک مراجعه کنند.

درد

درد ، از جمله درد مزمن عضلانی ، سردرد و سایر دردها بعد از شیمی درمانی شایع هستند.

در برخی از افراد ، این درد ممکن است به دلیل استرس و تنش تشخیص سرطان باشد. آسیب عصبی به دلیل شیمی درمانی نیز باعث درد می شود. 

تمرینات ماساژ و استراحت می تواند به درد عضلات کمک کند. برخی از انواع ورزش ها همچنین باعث تسکین شود ، اما افراد قبل از شروع روال جدید ورزش باید با پزشک خود مشورت کنند البته بعضی اوقات ، پزشک سایر روش های درمانی مانند فیزیوتراپی یا داروهای ضد درد را تجویز می کند.

عوارض جانبی نادر شیمی درمانی

برخی از افراد عوارض جانبی کمیابی را تجربه می کنند. 

عوارض جانبی نادر شامل موارد زیر است:

• تغییر در رنگ پوست
• قرمزی و تورم روی دست و پا
• تغییر شخصیت ، مانند افسردگی ، پرخاشگری یا اضطراب
• مشکلات سلامت قلب مانند فشار خون غیرمعمول

در موارد نادر، عوارض جانبی که در طول شیمی درمانی ایجاد می شود ممکن است دائمی باشند. به عنوان مثال آسیب دائمی عصب می تواند باعث سوزن شدن مزمن در دست و پا شود.

برخی از عوارض جانبی این روش نسبت به سایر شایع تر است.  با این حال برخی از داروهای شیمی درمانی ممکن است عوارض جانبی خاصی ایجاد نکنند. هیچ راهی برای پیش بینی اینکه چه کسی یک اثر جانبی خاصی را تجربه خواهد کرد ، وجود ندارد ، و انواع عوارض جانبی نیز ممکن است با گذشت زمان یا با تغییر چشم انداز سرطان در فرد تغییر کنند.