تشنج یا حمله تشنجی که به آن حمله غش هم می گویند، نوعی انقباض غیر ارادی و به دفعات زیاد در عضلات بدن است که ناشی از وجود یک اختلال در فعالیت الکترون های مغز ایجاد می شود. در زمانی که فرد دچار تشنج شده است ممکن است هوشیاری خود را از دست داده و یا به طور کلی بیهوش گردد. عوامل زیادی در به وجود آمدن این عارضه نقش دارند و از مهم ترین آنها می توان به صرع، تب بالا در کودکان، ضربه مغزی و وجود عفونت های شدید در بدن اشاره کرد.
قبل از این که فرد دچار تشنج شود ممکن است نشانه هایی را در خود حس کرده و در مواردی بدن فرد دچار انقباض شود. به همین منظور می تواند قبل از وقوع حالت تشنج به همراه و یا اطرافیان خود در این خصوص اطلاع دهد. بهترین کار در هنگام مواجهه با فرد دچار تشنج این است که آن فرد را به پهلو بخوابانید و دست و پای او را محکم نگه دارید. این کار باعث می شود تا راه تنفس فرد باز شده و دچار خفگی نشود.
فهرست مقالات
عوامل تشنج در افراد
همانطور که گفته شد تشنج ناشی از وجود یک اختلال در فعالیت الکتریکی مغز می باشد. در نتیجه عواملی که باعث ایجاد این اختلال در مغز می شوند، پدیدآورنده اصلی حالت تشنج در افراد هستند.
از مهمترین این عوامل می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آسیب و ضربه شدید مغز
- وجود تورم مغزی
- وجود تومور مغزی
- صرع و عوامل پدید آورنده آن
- تغییرات شدید در سوخت و ساز و متابولیسم بدن
- وجود مشکلاتی در کبد و کلیه
- مصرف مواد مخدر به الکل به مقدار زیاد
- بیماریهای مادرزادی همچون سندروم دان
- بیماری آلزایمر
- سکته مغزی
نشانه ها و علائم تشنج در افراد
زمانی که یک فرد دچار تشنج شده باشد عکس العمل های شدید و غیرقابل انتظاری از او رخ خواهد داد. در نتیجه شما باید این موارد را بشناسید تا در هنگام مواجهه با چنین افرادی بتوانید به آنها کمک کنید. از مهمترین نشانه هایی که به وسیله آنها می توان دریافت که فرد دچار تشنج شده است عبارتند از:
بروز حرکات غیر عادی در برخی اندام ها یا تمام اندامهای بدن و دست و پا زدن های شدید که ممکن است در زمان انجام این زمان بدن فرد دچار آسیب دیدگی شود. در مواردی که تشنج به صورت خفیف رخ می دهد ممکن است فرد دچار کاهش سطح هوشیاری گردد. در این صورت، در اولین مرحله فرد تعادل خود را نیز از دست می‌دهد.
یکی دیگر از نشانه‌های این عارضه این است که احتمال دارد فرد نتواند زمان و مکان قرار گرفتن در آن را شناسایی کند. در موارد شدید بروز تشنج، فرد ممکن است دچار بیهوشی موقت شود. فردی که دچار تشنج شده و به هیچ وجه نمی تواند به سوالات دیگران پاسخ دهد. حتی ممکن است در هنگام تشنج، فرد به یک نقطه خیره شده و یا چشمان او به یک سمت بچرخد. در مواقع حساس و شدید تشنج، به دلیل انقباض شدید عضلات ممکن است فرد به طور ناخواسته عمل دفع مدفوع و ادرار را نیز تجربه کند.
زمانی که فرد به دلیل بیماری صرع دچار تشنج شده باشد ممکن است علائم زیر نیز برای وی رخ دهد:
- ناتوانی فرد در آوردن و وقایع اخیر
- حرکات شدید و سریع اندام های بدن
- انقباض و تکان خوردن ناگهانی و شدید
- عدم توانایی تکلم به صورت لحظه ای
انواع تشنج
بتشنج در علم پزشکی به دو دسته کلی تقسیم شده و هر کدام از آنها نیز زیر شاخه های خود را دارند. به طور کلی بیماری تشنج دو دسته اصلي دارد:
- تشنج محدود و جزئی یا partial
- تشنج گسترده یا generalize
تفاوت این دو دسته در این است که تشنجهای گسترده شدت بیشتری نسبت به تشنج های محدود داشته و اثرات بیشتری نیز روی مغز می گذارند. در نتیجه تاثیر بیشتری عملکرد بدن خواهند گذاشت. البته در برخی موارد تشنجهای محدود نیز می توانند به تشنج گسترده تبدیل شوند.
تشنج محدود و جزئی یا partial : تشنجهای محدود و جزئی با افزایش شدت سیگنال های الکتریکی در مغز و جابجایی آنها بین نیمکره های مغزی شروع می شوند. به این نوع تشنج، کانونی یا فوکال نیز گفته می شود زیرا این نوع‌تشنج از یک سمت مغز شروع شده و سپس در طرف دیگر انتشار پیدا می کند.
تشنجهای محدود و جزئی به دو نوع مختلف هستند:
تشنج حدود و جزئی ساده: که با یک احساس و یا علامت مشخص و بارز شروع شود. این علائم می توانند در صورت تغییر در حس چشایی یا بویایی بوده و یا به صورت احساس ترس بروز کنند. همچنین ممکن است مشکلاتی را در سیستم گوارشی بدن ایجاد کرده و یا احساس سوزش در بدن یا توهم در ذهن پدید آورد.
تشنج محدود و جزئی پیچیده: علائم و نشانه های شدید ترین راه بروز می‌دهد. در این حالات ممکن است فرد دچار کاهش سطح هوشیاری و خیرگی به یک نقطه شود و یا حرکت های غیر ارادی و پشت سر هم انجام دهد. در برخی مواقع فرد ممکن است دچار تغییرات شخصیتی و احساسی شده و یا در حالت ساده تر حرکات عجیبی از او سر بزند. در این شرایط ممکن است فرد به ظاهر هوشیار باشد اما آگاه بتشنج نبوده و دچار گیجی و کاهش سطح هوشیاری شده باشد.
تشنج گسترده یا generalize : در‌تشنج گسترده ممکن است فرد تمام کنترل عضلات خود را از دست داده و بر روی زمین بیفتد. زیرا در این نوع تشنج، تمامی قسمت های مغز درگیر است.
به طور کلی تشنج گسترده به چهار نوع زیر تقسیم می شود:
تشنج گسترده Absence Seizure : این نوع تشنج شامل از دست دادن هوشیاری بودن و به صورت مختصر است. از علائم اصلی این حالت خیره شدن و پلک زدن چشم ها و حرکات مکرر گوش و لب است. به این نوع تشنج، صرع کوچک نیز گفته می شود.
تشنج گسترده تونيك و كلونيک : که در این حالت فرد به طور کامل اشاره خود را از دست داده و بر روی زمین بیافتد، همچنین بدن فرد بسیار سفت و لخت شده و شروع به لرزش های شدید می کند. پاها و بازو ها نیز دچار پرش های ریتمیکمی شود. حتی ممکن است بیمار زبان خود را گاز گرفته و یا کنترل ادرار و مدفوع خود را نیز از دست می‌دهد. به این نوع تشنج، صرع بزرگ گفته می شود.
تشنج گسترده ميلوكلونيك : چه بسیار خفیف تر بوده و فرد تنها پرش مختصری در اندام ها را تجربه خواهد کرد. این پروژه ها نیز به صورت قرینه و در دو طرف بدن به یک شکل رخ می دهد.
تشنج گسترده آتونيك (حملات سقوط) : که در این نوع‌تشنج فرد کنترل تمام اندامهای بدن خود را از دست داده و به طور ناگهانی سقوط میکند.
تشنج اولیه چیست ؟
تشنج‌اولیه به زبان ساده و جزئی تشنج است که ممکن است در اثر عواملی همچون صرع رخ دهد اما علت قطعی آن مشخص نیست. این نوع تشنج، معمولا در افراد کمتر از ۲۵ سال شایع بوده و بیشتر در مردان مشاهده شده است. بیشترین تاثیر این نوع تشنج، در بخش کوچکی از مغز و یا در تمام قسمت های مغز به صورت پراکنده خواهد بود.
تشنج اکلامپسی چیست ؟
این نوع‌تشنج تنها در زنان باردار رخ می دهد و دلیل بروز آن عوامل دیگری به غیر از صرع یا اختلالات مغزی است. تشنج اکلامپسی را مسمومیت بارداری نیز می نامند زیرا تنها در زنان باردار رخ داده و نشانه اصلی آن فشار خون بالا است. از اثرات این تشنج، تکان و لرزش شدید و تغییرات روحی مثل آشفتگی است.
راه های تشخيص تشنج
اولین راه تشخیص تشنج، توضیحاتی است که بیمار درباره شرایط فیزیکی و احساسی خود بازگو میکند. سپس برای قطعی کردن و تشخیص نوع تشنج، نوار مغز و MRI یا سیتی اسکن و آزمایش خون انجام میگیرد. در برخی موارد از مایع نخاعی نیز نمونه برداری انجام می شود.
درمان تشنج با دارو
برای درمان تشنج، در ابتدای کار از داروهای ضد صرع و در دورهای پایین تجویز می شود. مصرف این داروها در بيشتر بيماران ميزان دفعاتتشنج را كاهش داده و يا موجب از بين رفتن حمله هاي شدید مي شود.
از اصلی ترین داروهای ضد صرع و‌تشنج میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- اتوسوکزوماید
- توپیرامات
- دیازپام
- کلونازپام
- فنوباربیتال
- کاربامازپین
- تریمیدون
- فنی توئین
دیدگاه کاربران