یکی از احساساتی که همه انسان‌ها تجربه می‌کنند استرس و اضطراب است. با این حال، پژوهش‌ها نشان می‌دهد که استرس بیش از حد می‌تواند اضافه وزن و چاقی را در پی داشته باشد. هنگامی که انسان دچار اضطراب و استرس می‌شود، واکنش‌های زیادی در بدن او رخ می‌دهد؛ از جمله تغییر سطح هورمون کورتیزول و بروز عادات غذایی ناسالم. همه این عوامل دست به دست هم داده و به افزایش وزن کمک می‌کنند. در این مقاله از مجله زیبا بمان، به بررسی نقش استرس بر چاقی می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
فهرست مقالات
هورمون کورتیزول: مسبب چاقی ناشی از استرس
همانطور که گفتیم، افزایش هورمون کورتیزول در بدن موجب افزایش وزن می‌شود. اما چگونه؟
هنگامی که فرد استرس دارد، غدد شروع به ترشح هورمون‌های کورتیزول و آدرنالین می‌کنند. در پی این افزایش، مقدار زیادی گلوکز (منبع اصلی تأمین انرژی بدن) وارد خون می‌شود. بدن تمام این اقدامات را برای یک دلیل انجام می‌دهد: تأمین انرژی مورد نیاز برای کنار آمدن با شرایط استرس‌زا.
با رفع شدن شرایط استرس‌زا، آدرنالین و قند خون کاهش می‌یابد. اما کورتیزول همچنان با سرعت بالایی ترشح می‌شود تا انرژی از دست رفته را جبران کند. به همین دلیل فرد به خوردن غذا و تأمین انرژی تمایل نشان می‌دهد. از آنجایی که قند انرژی مورد نیاز بدن را به سرعت فراهم می‌کند، اولین چیزی که انسان هوس می‌کند مواد قندی است.
اما همین علاقه به خوردن مواد غذایی شیرین، موجب افزایش وزن می‌شود. چرا که بدن پس از سپری کردن شرایط استرس‌زا تمایل به ذخیره انرژی دارد. در نتیجه، مواد قندی خورده شده در قالب چربی در بدن ذخیره می‌شود. به طور معمول، محل ذخیره این چربی «شکم» است؛ که لاغر کردن آن نیز برای بسیاری از افراد طاقت فرسا خواهد بود.
نکته غم انگیز این است که حتی اگر در حین استرس چیزی نخورید، باز هم افزایش وزن را تجربه خواهید کرد! زیرا هورمون کورتیزول سوخت و ساز (متابولیسم) بدن را نیز کند می‌کند. کاهش سوخت و ساز بدن به معنای کالری کمتری سوزاندن است. طبق تحقیقات، افرادی که در طی 24 ساعت شبانه روز یک بار استرس را تجربه کرده باشند 100 کالری کمتر از دیگر افراد می‌سوزانند. شاید این مقدار در نگاه اول کم به نظر برسد، اما چنین افرادی در طول یک سال 5 کیلوگرم وزن اضافه خواهند کرد.
بنابراین، ارتباط استرس و افزایش وزن را به طور خلاصه می‌توان اینگونه توصیف کرد:
احساس اضطراب و استرس ← افزایش هورمون کورتیزول ← کاهش سوخت و ساز (متابولیسم) بدن ← افزایش وزن ← تمایل به خوردن مواد قندی ← اضافه وزن بیشتر!
نقش استرس بر چاقی تنها به هورمون کورتیزول محدود نمی شود!
استرس تأثیرات دیگری نیز بر بدن می‌گذارد که همگی آن‌ها می‌توانند در افزایش وزن موثر باشند. این تغییرات عبارت‌اند از:
خوردن فست فود
وقتی که فرد مضطرب است، احتمالاً به جای صرف وقت و انرژی ذهنی برای آشپزی خانگی، گزینه فست فود را انتخاب خواهد کرد. فست فودها معمولاً حجم و اندازه بزرگی داشته و مقدار زیادی قند و چربی نهفته در خود دارند. خوردن غذای پر حجم‌تر به معنای دریافت کالری بیشتر است؛ که به راحتی می‌تواند به اضافه وزن بیانجامد.
ورزش کمتر
به طور معمول، افراد مضطرب ورزش کردن را پشت گوش می‌اندازند. این مورد کاملاً طبیعی است؛ زیرا فردی که درگیری ذهنی و جسمی دارد ورزش را چندان پر اهمیت نمی‌شمارد. به هر حال، کاهش فعالیت بدنی نیز یکی دیگر از عوامل چاقی ناشی از استرس است.
نخوردن وعده های غذایی در زمان مناسب
گاهی اوقات افرادی که استرس دارند از صرف وعده‌های غذایی در زمان مقرر خودداری می‌کنند؛ چرا که کار مهم‌تری برای انجام دادن دارند. اما خوردن ناهار، صبحانه و شام دیرتر از زمان طبیعی منجر به افزایش وزن می‌شود.
کمبود خواب
یکی از معروف‌ترین نشانه‌های استرس کم خوابی است. خواب منظم با سوخت و ساز (متابولیسم) بدن ارتباط تنگاتنگی دارد؛ به همین علت نداشتن خواب کافی نیز می‌تواند موجب افزایش وزن گردد.
چگونه با استرس و نقش آن بر چاقی مقابله کنیم؟
استرس ممکن است در هر زمانی به سراغ ما بیاید. با اینکه نمی‌توان از بروز احساس اضطراب جلوگیری کرد، اما راهکارهایی برای مهار آن وجود دارد. هنگامی که مضطرب می‌شوید، رعایت نکات زیر می‌تواند در کنترل استرس و به حداقل رساندن افزایش وزن ناشی از آن موثر باشد:
- به مدت 20 الی 30 دقیقه ورزش کنید.
- به طبیعت بروید و از فضای باز لذت ببرید.
- به مدت 10 دقیقه نفس عمیق بکشید.
- غذاهای سالم بخورید و از میوه و سبزیجات غافل نشوید.
- با دوستان و خویشاوندان خود ارتباط برقرار کنید.
- به مدت 10 دقیقه حرکات آرامش بخش یوگا انجام دهید.
- به موسیقی مورد علاقه خود گوش دهید.
- کتاب بخوانید.
- به خودتان برسید و با خودتان مهربان باشید.
- زودتر بخوابید.
- دور الکل و کافئین را خط بکشید.
در مجموع، استرس طولانی مدت می‌تواند مشکلات زیادی را برای فرد به همراه داشته باشد. یکی از این مشکلات، چاقی ناشی از استرس است. شاید بسیاری از افراد تنها جنبه ظاهری چاقی را در نظر بگیرند؛ اما اضافه وزن می‌تواند خطرناک‌تر از این تصورات باشد. چاقی و اضافه وزن احتمال ابتلا به فشار خون، دیابت، بیماری‌های قلبی، سکته، مشکلات تنفسی، درد مفاصل و برخی سرطان‌ها را افزایش می‌دهد. بنابراین، آگاهی از نقش استرس بر چاقی به فرد کمک می‌کند تا اضطراب خود را کنترل کرده و مانع از افزایش وزن خود شود.
دیدگاه کاربران