افسردگی مقاوم به درمان چیست؟

موارد افسردگی اساسی مقاوم به درمان  زمانی اتفاق می‌افتد که به درمان‌های کافی تجویز شده و با دوز کافی برای مدت‌زمان کافی پاسخ داده نشود و علائم تغییر نکرده یا بدتر شوند. در بیان علمی‌تر، اگر فرد مبتلا به اختلال افسردگی اساسی (MDD) حداقل به دو نوع دارو پاسخ نداده باشد، افسردگی مقاوم به درمان دارد. همه موارد افسردگی اساسی مقاوم واقعاً چنین نیستند و خود را به‌عنوان شرایط مقاومت کاذب یا شرایط مقاومت ظاهری در برابر درمان معرفی می‌کنند، اما در واقع با جنبه‌هایی از ناکافی بودن درمان تعیین می‌شوند که ممکن است به درمانگر و  یا درمان بستگی داشته باشد.

دلایل افسردگی مقاوم به درمان

به‌عنوان‌مثال، خطاهای دارویی (دوزهای فرعی داروهای ضدافسردگی، درمان برای دوره‌های زمانی ناکافی و ناکافی، عدم تشخیص نوع فرعی اختلال افسردگی ارائه شده توسط بیمار)، متغیرهای فارماکوکینتیک فردی، پایبندی ضعیف به درمان (به دلیل عوارض جانبی ضعیف) تحمل شده، مصرف نادرست درمان تجویز شده، وجود سایر بیماری‌های ارگانیک که برای متخصص ناشناخته است و …

اگرچه مدیریت این شکل از افسردگی ممکن است دشوار باشد، پزشکان مداخلات مختلفی برای درمان آن دارند. یک انتخاب شامل تغییر از یک داروی خط اول به یک داروی ضدافسردگی قدیمی است.

روش دیگر، یک  مشاور ممکن است یک داروی غیر ضدافسردگی را به رژیم دارویی فرد اضافه کند. آنها همچنین ممکن است روان‌درمانی، تحریک مغز یا داروهای جدید را توصیه کنند.

برای آشنایی با افسردگی مقاوم به درمان، نحوه مدیریت آن توسط پزشکان و موارد دیگر، این مقاله را مطالعه کنید.

افسردگی مقاوم به درمان چیست؟

پزشکان موارد MDD را به‌عنوان افسردگی مقاوم به درمان طبقه‌بندی می‌کنند. “افسردگی مقاوم به درمان” یک اختلال افسردگی شدید است که حتی پس از درمان با حداقل دو داروی ضدافسردگی در دوزهای کافی و در مدت‌زمان کافی، بهبودی نشان نمی‌دهد. بااین‌حال، بیماران اغلب بیش از دو داروی ضدافسردگی را امتحان کرده‌اند، تحت روان‌درمانی قرار گرفته‌اند و هنوز به دلیل عوارض جانبی دارو هیچ بهبودی یا حتی بدتر شدنی نداشته‌اند.

MDD که افسردگی بالینی نیز نامیده می‌شود، می‌تواند علت:

• احساس بی‌ارزشی و ناامیدی
• انرژی و انگیزه کم
• تحریک‌پذیری و سردرگمی
• خواب ضعیف، اشتها و میل جنسی کم

گزینه‌های درمان

گزینه‌های مختلفی برای مدیریت افسردگی مقاوم به درمان استفاده می‌شود. یک مطالعه در سال 2020 برخی از این روش‌ها را موردبحث قرارداد، از جمله افزودن داروها به رژیم دارویی، آزمایش داروهای جدید، روان‌درمانی و موارد دیگر.

درمان تقویتی

این شامل افزودن یک داروی دوم به یک داروی ضدافسردگی خط اول است. داروی اضافی معمولاً یک ضدافسردگی نیست.

داروهای خط اول فعلی شامل مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI) مانند سیتالوپرام (Celexa) و مهارکننده‌های بازجذب سروتونین – نوراپی نفرین (SNRI) مانند دسوونلافاکسین (Pristiq) هستند.

داروهای تقویت‌کننده اصلی عبارت‌اند از:

لیتیوم (پریادل)؛ این یک داروی تثبیت‌کننده خلق‌وخو است که پزشکان برای درمان اختلال دوقطبی نیز استفاده می‌کنند .

هورمون تیروئید؛ سطح تیروئید می‌تواند بر خلق‌وخو تأثیر بگذارد و هورمون تیروئید تری یدوتیرونین (T3) ممکن است در مغز و نخاع فعالیت داشته باشد. پزشکان می‌توانند فرم مصنوعی T3، لیوتیرونین (Cytomel) را تجویز کنند.

آنتی سایکوتیک‌های نسل دوم؛ این داروها شرایطی مانند اسکیزوفرنی و اختلال شخصیت مرزی (BPD) را درمان می‌کنند. نمونه‌ای از داروهای ضد روان‌پریشی که پزشکان در درمان تقویتی استفاده می‌کنند کوتیاپین (Seroquel) است.

بوپروپیون (ولبوترین)؛ این داروی ضدافسردگی روی گیرنده‌های سروتونین اثر نمی‌گذارد، بنابراین می‌توان آن را با خیال راحت به SSRI یا SNRI اضافه کرد.

ترکیب، بهینه‌سازی و تغییر کلاس‌ها

پزشک ممکن است تغییر داروها، تنظیم دوز، یا تغییر به کلاس دیگری از دارو را توصیه کند.برای مثال، اگر یک SSRI یا یک SSNI مؤثر نباشد، پزشک ممکن است یک کلاس قدیمی از دارو مانند داروهای ضدافسردگی سه حلقه‌ای را تجویز کند. نمونه‌ای از این نوع دارو، ایمی پرامین (توفرانیل) است.یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی همچنین ممکن است داروی دیگری را به رژیم دارویی فرد اضافه کند یا دوز آن را افزایش دهد.

روان‌درمانی برای افسردگی مقاوم به درمان

پزشکان ممکن است از روان‌درمانی به‌تنهایی یا همراه با سایر درمان‌های دارویی یا غیردارویی استفاده کنند. نمونه‌هایی از روان‌درمانی عبارت‌اند از درمان شناختی رفتاری (CBT) که به شناسایی و تغییر الگوهای فکری ناسالم می‌پردازد و درمان بین‌فردی که بر بهبود مهارت‌های بین‌فردی تمرکز دارد. این نوع درمان‌ها می‌توانند مکمل‌های ارزشمندی به برنامه درمانی فرد باشند.

تحریک مغز برای افسردگی مقاوم به درمان

اگر دارو یا مداخلات روانی اجتماعی مؤثر نباشد، پزشک ممکن است تحریک مغزی را تجویز کند. انواع مختلفی از تحریک مغز وجود دارد. بااین‌حال، الکتروشوک درمانی مؤثرترین است. این شامل ارسال تکانه‌های الکتریکی با فرکانس بالا به بخش‌هایی از مغز است.معمولاً آنها دو تا سه جلسه در هفته را برای مجموع 6 تا 18 جلسه توصیه می‌کنند.

داروهای جدید

برخی از داروهای جدید ممکن است علائم را برای برخی از افراد مبتلا به MDD تسکین دهند. در سال 2019،سازمان غذا و دارو (FDA) اسکتامین (Spravato) را به عنوان داروی موثر برای افسردگی مقاوم به درمان معرفی کرد. پزشکان این اسپری بینی را به افراد در مطب یا کلینیک می‌دهند و به‌سرعت علائم را در حدود نیمی از افراد کاهش می‌دهد. بااین‌حال، اسکتامین دارای عوارض جانبی قابل‌توجهی از جمله فشارخون بالا و علائم تجزیه است.

درمان‌های جدید برای افسردگی مقاوم به درمان

برخی از افراد با سیلوسایبین، روان‌گردان موجود در قارچ‌های توهم‌زا، موفق هستند. مکانیسم اثر آن ممکن است تا حدودی شبیه داروهای خط اول سنتی مانند SSRIها باشد که سطح سروتونین را در مغز افزایش می‌دهند. یک درمان جدید دیگر شامل داروهای ضدالتهابی است.

محققان معتقدند التهاب نقش ایفا می‌کند در افسردگی مقاوم به درمان، بنابراین ممکن است از داروهای ضدالتهابی برای درمان آن استفاده کنند. داروهای این دسته ممکن است شامل مهارکننده‌های سیکلواکسیژناز -2 (مهارکننده COX-2) مانند سلکوکسیب (سلبرکس) و اینفلیکسیماب (رمیکید) باشد.

علل افسردگی مقاوم به درمان

ترکیبی از عوامل خطر در ایجاد  این شکل از افسردگی نقش دارند، از جمله:

عدم مصرف دارو به‌اندازه کافی ممکن است 6 تا 8 هفته طول بکشد تا یک دارو به‌درستی عمل کند، بنابراین اگر یک فرد خیلی زود آن را متوقف کند، ممکن است علائم او بهبود نیابد. تداخلات دارویی برخی از داروها با داروهای ضدافسردگی تداخل نامطلوب یا خطرناکی دارند. نادیده‌گرفتن دوزها فرد باید داروهای ضدافسردگی را طبق دستورالعمل مصرف کند تا بتواند به‌درستی عمل کند. برای اکثر داروها، این به معنای مصرف روزانه دارو است.

ناهنجاری ژنتیکی. یک بیماری ژنتیکی وجود دارد که مانع از سنتز ماده‌ای می‌شود که بدن برای ساخت سروتونین به آن نیاز دارد. اختلالات سوءمصرف الکل یا مواد مخدر. این شرایط می‌تواند درمان افسردگی را مهار کند.شرایط پزشکی یا روانپزشکی هم‌زمان. این شرایط هم‌زمان با درمان افسردگی نیاز به درمان دارند. تشخیص اشتباه ممکن است فردی به‌غیراز افسردگی مقاوم به درمان بیماری دیگری داشته باشد. انطباق ضعیف عوامل محیطی، مانند برنامه شلوغ یا چالش‌های مالی، می‌توانند بر انطباق با درمان تأثیر بگذارند.

چه تفاوتی با افسردگی معمولی دارد؟

تحقیقات قدیمی ترنشان می‌دهد که بر خلاف افسردگی معمولی  که به مداخلات درمانی معمولی پاسخ می‌دهد افسردگی مقاوم به درمان در موارد زیر ظاهر می‌شود:

• کیفیت پایین زندگی
• اختلال عملکرد
• رفتار آسیب‌زننده به خود
• نرخ عود بالا
• افکار خودکشی

خلاصه افسردگی مقاوم به درمان

تشخیص افسردگی مقاوم به درمان به این معنی است که فرد دو داروی ضدافسردگی مختلف را امتحان کرده است که علائم را به‌اندازه کافی کاهش نداده‌اند. حدود یک‌سوم افراد مبتلا به MDD افسردگی مقاوم به درمان دارند. پزشک ممکن است اضافه‌کردن یا تغییر داروها، روان‌درمانی، درمان تشنج الکتریکی یا داروهای جدید یا جدید را توصیه کند.