آیا روزه گرفتن برای بدن ضرر دارد؟ | فواید و مضرات روزه

معمولاً با فرا رسیدن ماه رمضان، در ذهن افراد پرسش‌هایی درباره فواید و مضرات روزه گرفتن نقش می‌بندد. روزه گرفتن در دین اسلام به معنای پرهیز از هرگونه غذا و نوشیدنی از اذان صبح تا اذان مغرب است. اما با صرف نظر از عقاید مذهبی، آیا روزه گرفتن برای بدن ضرر دارد؟!

در این مطلب از مجله زیبا بمان، به بررسی فواید و مضرات روزه از نظر علمی می‌پردازیم. با ما همراه باشید.

فواید روزه

از آنجایی که فرد روزه‌دار قادر به دریافت انرژی مورد نیاز خود از طریق مواد غذایی نیست، بدن از گلوکز (کربوهیدرات) ذخیره شده در کبد و ماهیچه‌ها استفاده می‌کند. با گذشت 8 ساعت از مصرف آخرین وعده غذایی، بدن انرژی خود را از سوزاندن گلوکز تأمین خواهد کرد. پس از آنکه گلوکز ذخیره شده کاملاً مصرف شد، بدن برای تأمین انرژی به سراغ منبع دوم یعنی ذخایر چربی می‌رود. این روند می‌تواند به کاهش وزن بیانجامد.

این مجموعه فعالیت‌ها علاوه بر کاهش وزن، منجر به حفظ ماهیچه‌ها و کاهش سطح کلسترول نیز می‌شوند. دکتر رازنین مهروف از دانشگاه آکسفورد انگلستان می‌گوید: «سموم زیادی در چربی‌های بدن ذخیره می‌شود. با تأمین انرژی به وسیله سوزاندن چربی، این سموم در چربی حل شده و از بدن دفع می‌گردد. در نتیجه، بدن سم زدایی می‌شود.»

تحقیقات نشان داده است که پس از چند روز روزه‌داری، مقدار هورمون اندروفین نیز در بدن افزایش می‌یابد. این هورمون به هورمون خوشحالی شهرت دارد. اندروفین درد، گرسنگی و استرس را کاهش داده و سیستم ایمنی را حفظ می‌کند.

بعلاوه، نتایج مطالعات جمعی از پزشکان اروپایی حاکی از آن است که روزه‌داری طولانی مدت در بازسازی سلول‌های ایمنی بدن نیز موثر می‌باشد. هنگامی که فرد به شدت گرسنه می‌شود، بدن تلاش می‌کند تا مصرف انرژی را تا حد امکان کاهش دهد. یکی از اقداماتی که بدن برای صرفه جویی در مصرف انرژی انجام می‌دهد بازسازی سلول‌های ایمنی است. در واقع بدن سلول‌های ایمنی بلااستفاده و آسیب دیده را بازسازی کرده و سلول‌های ایمنی جدید تولید می‌کند.

دکتر لونگو از انگلستان بیان می‌کند: «خبر خوب این است که با روزه‌داری، بدن سلول‌های ناکارآمد خود را بازسازی و ترمیم می‌کند. حتی اگر به علت کهولت سن یا شیمی درمانی سیستم ایمنی ضعیفی دارید، با مدتی روزه گرفتن سیستم ایمنی بازسازی شده و جدیدی به دست خواهید آورد.»

بسیاری از افراد جهان با هر دین و مذهبی روزه گرفتن را امتحان می‌کنند تا به فواید بالا دست یابند. البته روزه‌داری برای عده‌ای از افراد (مانند بیماران دیابتی و کلیوی) مناسب نمی‌باشد. پیش از روزه گرفتن حتماً شرایط بدنی خود را در نظر بگیرید.

مضرات روزه

سازمان ملی بهداشت بریتانیا معتقد است که روزه علاوه بر فوایدی که قبلاً ذکر شد، مضراتی نیز دارد.

یکی از اصلی‌ترین مضرات روزه گرفتن، کم آبی و دهیدراته شدن بدن است. معمولاً بدن افراد روزه‌دار به شدت دچار کم آبی می‌شود. برای حل این مشکل مصرف مقدار زیادی آب، میوه و سبزیجات پیش از شروع روزه توصیه می‌گردد.

اگر به صرف ناهار و شام سر ساعت معینی عادت دارید، روزه گرفتن ممکن است برایتان کمی مشکل‌ساز باشد. روز‌ه‌داری در چنین افرادی می‌تواند موجب استرس و مختل شدن خواب شود. کم آبی، گرسنگی و کمبود خواب نیز سردرد را در پی خواهد داشت.

روزه گرفتن همچنین می‌تواند باعث سوزش قلب شود. در واقع، نخوردن غذا موجب کاهش اسید معده می‌شود. اسید معده مواد غذایی را هضم کرده و باکتری‌ها را از بین می‌برد. اما در افراد روزه‌دار، بو کردن غذا یا حتی فکر کردن به آن ممکن است تولید اسید معده را تحریک کند. ترشح اسید در حالی که معده خالی است می‌تواند منجر به سوزش قلب شود.

یکی دیگر از مضرات روزه گرفتن کاهش هوشیاری و تمرکز است. با گذشت چند روز از شروع روزه‌داری، تمرکز فرد کاهش پیدا می‌کند. این اتفاق به این دلیل رخ می‌دهد که سوخت و ساز کاهش یافته و منابع انرژی کمتری در اختیار بدن قرار می‌گیرد. کمبود انرژی علاوه بر اختلال تمرکز، ممکن است سرگیجه نیز به همراه داشته باشد.

در یک مطالعه دیگر، محققان برزیلی دریافتند که روزه‌داری طولانی مدت (بیش از 40-45 روز) ممکن است به لوزالمعده آسیب وارد کند.

روزه گرفتن ممکن است برای ماهیچه قلب نیز مضر بوده و به نارسایی قلبی منجر شود. همانطور که پیش‌تر اشاره شد، منابع اول و دوم تأمین انرژی بدن فرد روزه‌دار گلوکز و چربی هستند. اما منبع سومی نیز وجود دارد؛ و آن پروتئین است. گاهی اوقات بدن حتی در حالی که چربی کافی در اختیار دارد، به سراغ مصرف پروتئین می‌رود. مصرف پروتئین برای سوخت و ساز بدن ماهیچه‌ها را ضعیف می‌کند. برای حفظ سلامت ماهیچه‌های بدن به خصوص ماهیچه قلب، از روزه‌داری طولانی مدت و تغذیه غیر اصولی در هنگام سحر و افطار پرهیز کنید.

کلام آخر

در این مقاله به فواید و مضرات روزه پرداختیم. به طور کلی، روزه گرفتن به افراد دارای کمبود وزن، افراد زیر 18 سال، زنان باردار، افراد مبتلا به دیابت نوع 1 و کسانی که در دوره نقاهت عمل‌های جراحی به سر می‌برند توصیه نمی‌شود. در صورتی که از بیماری خاصی رنج می‌برید، حتماً راجع به روزه گرفتن با پزشک مشورت نمایید تا دچار مشکلات سلامتی نشوید.