بدن به طور معمول با پمپاژ خون به سطح پوست و ترشح عرق از شر گرمای اضافی خلاص می‌شود. در صورتی که فرد در معرض هوای گرم و مرطوب قرار بگیرد، بدن سخت‌تر می‌تواند خود را به کمک عرق خنک کند. علاوه بر این، هنگامی که بدن دچار کمبود آب باشد نیز توانایی کمتری در تولید عرق خواهد داشت. همه این عوامل ممکن است روند کنترل دمای بدن را با مشکل مواجه کنند. هنگامی که بدن نتواند خود را به کمک عرق خنک کند، به «گرمازدگی» دچار خواهد شد. گرمازدگی معمولاً باعث افزایش دمای بدن می شود؛ اما گاهی اوقات نیز ممکن است فرد احساس سرما کند. اگر این عارضه در دقایق اولیه نادیده گرفته شود و برای درمان گرمازدگی اقدامی صورت نگیرد، می‌تواند تهدیدی برای زندگی فرد باشد.
در این مقاله از مجله زیبا بمان، به بررسی علائم گرمازدگی و نحوه درمان آن می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
فهرست مقالات
احتمال بروز گرمازدگی در چه کسانی بیشتر است؟
گرمازدگی اغلب به دلیل فعالیت بدنی شدید در هوای گرم ایجاد می‌شود. اما گاهی ممکن است شخص فقط در هوای گرم نشسته باشد و گرمازده شود. به طور کلی، این عارضه ممکن است در هر فردی بروز کند. با این حال، برخی عوامل وجود دارند که احتمال گرمازدگی افراد را افزایش می‌دهند. افراد زیر بیشتر در خطر گرمازدگی هستند:
- افراد در معرض رطوبت بالا (معمولاً بیش از 60 درصد)
- ابتلا به بیماری‌های کبد یا کلیه
- فعالیت بدنی شدید
- کمبود آب بدن
- ابتلا به دیابت یا قند خون
- سوء مصرف مواد مخدر
- مصرف طولانی مدت الکل در گذشته یا حال
- سیگار کشیدن و استعمال دخانیات
- ابتلا به اضافه وزن
- مصرف برخی داروهای خاص (به ویژه آن‌هایی که خطر کم آبی بدن را افزایش می‌دهند؛ مانند داروهای افسردگی، بی خوابی، آلرژی و گردش خون ضعیف)
- فشار خون بالا
- بیماری قلبی
- سن زیر 4 سال یا بالای 65 سال
علائم گرمازدگی چیست؟
در صورتی که نشانه‌های گرمازدگی در فردی وجود داشته باشد، لازم است که شخص یا اطرافیانش سریعاً به درمان آن اقدام نمایند. علائم رایج گرمازدگی عبارت‌اند از:
- نبض ضعیف و سریع
- تعریق بیش از حد
- افزایش دمای داخلی بدن
- ضعف یا گرفتگی عضلات
- حالت تهوع
- سردرد
- سرگیجه
- پوست رنگ پریده، مرطوب و سرد
- فشار خون پایین یا احساس سرگیجه در هنگام ایستادن یا خم شدن
- استفراغ
- تغییر رفتار
- صورت قرمز رنگ
- تنفس بریده بریده و سریع
علائم گرمازدگی در کودکان
اغلب علائم گرمازدگی در کودکان مشابه بزرگسالان است. بعلاوه، کودک گرمازده ممکن است موارد زیر نیز را تجربه کند:
- خستگی غیر معمول و بیش از حد
- تشنگی غیر معمول
- پوست خنک و چسبناک
- درد معده
- گرفتگی عضلات
چگونه می‌توان گرمازدگی را درمان کرد؟
اگر حال شخص گرمازده وخیم باشد یا هوشیاری‌اش را از دست داده باشد؛ باید سریعاً با اورژانس تماس گرفت. اما به طور معمول، در صورتی که فرد در ابتدای گرمازدگی متوجه آن شود و اقدامات زیر را انجام دهد گرمازدگی به سادگی رفع خواهد شد:
1- سریعاً به یک مکان خنک بروید و استراحت کنید. ورود به یک ساختمان خنک بهترین گزینه است؛ اما در صورتی که این گزینه فراهم نبود بهتر است یک مکان سایه دار پیدا کنید و بنشینید. پاهایتان را بالاتر از سطح قلب خود قرار دهید و استراحت کنید.
2- مایعات خنک فراوانی بنوشید. از آب، نوشیدنی‌های ورزشی خنک، شربت و هر نوع نوشیدنی دیگری که در دسترس دارید غافل نشوید. نکته مهم این است که باید از نوشیدن هرگونه نوشیدنی الکلی خودداری نمایید؛ زیرا باعث کم آبی بیشتر بدن خواهد شد.
3- هرگونه اقدامی را برای خنک کردن خود امتحان کنید. در صورت امکان، به حمام آب سرد رفته یا از وان آب و یخ استفاده کنید. اگر نزدیک خانه نیستید، به کمک آب معدنی یا شلنگ آب باغ تعدادی پارچه یا حوله را خیس کرده و روی بدن خود قرار دهید. در صورتی که استخر یا حوضچه‌ای در نزدیکی شما قرار دارد درون آن بنشینید.
4- لباس‌های تنگ و ضخیم را در بیاورید. حتماً هرگونه لباس غیر ضروری را در بیاورید. همچنین مطمئن شوید که لباس‌هایی که به تن دارید چسبان نیستند.
5- اگر در مکانی هستید که یخ یافت می‌شود، مقداری یخ را درون پلاستیک یا پارچه قرار داده و آن را روی زیر بغل، کشاله ران، گردن و کمر خود قرار دهید. از آنجایی که این نواحی بدن مملو از رگ‌های خونی نزدیک به پوست هستند؛ خنک شدن آن‌ها می‌تواند دمای کلی بدن را کاهش دهد. لازم به ذکر است که نباید از یخ برای درمان گرمازدگی افراد مسن، کودکان خردسال، افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن یا هر کسی که بدون تحرک شدید گرمازده شده است استفاده کرد. انجام چنین کاری می‌تواند خطرناک باشد.
اگر تا یک ساعت پس از انجام این اقدامات حالتان بهتر نشد، سریعاً به پزشک مراجعه نموده یا با اورژانس تماس بگیرید. پزشک ممکن است از دارو برای کنترل شرایط بدن استفاده نماید.
عدم درمان گرمازدگی چه خطراتی را به دنبال دارد؟
گرمازدگی در صورتی که به موقع درمان شود خطری ندارد. اما اگر نادیده گرفته شود، می‌تواند منجر به عوارضی همچون آسیب مغزی و نارسایی برخی اندام‌ها شود. عوارض احتمالی گرمازدگی در موارد شدید شامل:
- آسیب شدید کلیه
- رابدومیولیز (که می‌تواند باعث نارسایی کلیه، تیرگی رنگ ادرار، ضربان قلب نامنظم، درد عضلانی و استفراغ شود)
- نارسایی کبد
- آریتمی (خیلی سریع یا خیلی کند شدن ضربان قلب)
- هذیان
- اغما
همانطور که بیان شد، عوارض ناشی از گرمازدگی شدید می‌تواند بسیار جدی و خطرناک باشد. به همین دلیل در حین گرمازدگی نباید در انجام اقدامات درمانی درنگ نمود.
دیدگاه کاربران