سرطان معده نوعی بیماری یا اختلال شدید سلولهای معده است که ناشی از تجمع غیر طبیعی سلول ها در معده ایجاد می شود. زمانی که این سلول ها به طور غیر طبیعی تکثیر شده و متوقف نشوند، به شکل یک توده در معده در خواهند آمد که به آن سرطان می گویند. سرطان در واقع نوع بسیار خطرناکی از بیماری محسوب شده که بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی سالانه حدود ۷۲۳۰۰۰ نفر در اثر این بیماری جان خود را از دست می‌دهند. به طور کلی سرطان با تغییر در ساختار DNA فرد شروع میشود.
زمانی که این حالت رخ دهد، سیستم کنترل کننده رشد سلولی متوقف شده و سلول ها شروع به تکثیر بیش از حد می کنند. همچنین سلول هایی که باید از بین بروند نیز نمرده و همچنان زنده باقی می مانند و باعث اختلال در رشد سایر سلول ها می گردند. همانطور که میدانید انواع مختلفی از سرطان ها وجود دارد اما طبق لیست اعلام شده از دسته بندی سرطان ها، سرطان معده پنجمین سرطان شایع در جهان می‌باشد. همچنین از نظر تعداد مرگ و میر در میان سرطان‌ها رتبه سوم را نیز به خود اختصاص داده است.
در ایران نیز سرطان معده بسیار شایع است و در میان مردان شیوع بیشتری دارد. بر طبق آمار سالانه حدود ۲۵ هزار و ۵۰۰ نفر در سال دچار سرطان معده شده که این تعداد معادل ۲ درصد از کل افرادی است که در جهان دچار سرطان معده شده اند. متاسفانه بیشتر این افراد زمانی متوجه بیماری خود شده اند که سرطان در معده آنها به صورت پیشرفته در آمده یا در بدن آنها گسترش یافته و دیگر اعضا را نیز مبتلا کرده است.
عمده ترین دلیل بروز سرطان معده در میان افراد مبتلا به این بیماری، اختلال در سلول های پوشاننده لایه داخلی معده است. در واقع حدود ۹۰ تا ۹۵ درصد از سرطان های معده بر اثر این نوع اختلال در سلولهای تولید کننده مخاط معده ایجاد می شود.
در علم پزشکی به این نوع سرطان معده «آدنوکارسینوم معده» گویند. برای تشخیص زودهنگام معده نشانه هایی وجود دارد که میتوان با استفاده از آنها این بیماری را تشخیص داد. اما اغلب این نشانه ها با علائم ظاهر شده در اثر سایر بیماریهای کم خطر مشابهند. یکی از این علائم سوزش و ایجاد حالت تهوع در معده است که بسیار مشابه با زمانیست که فرد مسموم شده و یا مبتلا به آنفولانزا شده است. به همین دلیل است که در اکثر مواقع افراد زمانی می توانند بیماری خود را تشخیص دهند که بیماری در حالت پیشرفته قرار گرفته باشد.
علائم اولیه سرطان معده
همان طور که گفتیم علائم و نشانه های زیادی وجود دارد که میتوان با استفاده از آنها به طور تقریبی سرطان معده را تشخیص داد.
علائم اولیه سرطان معده شامل موارد زیر است:
- احساس سیری بیش از حد یا زود هنگام در زمان صرف وعده های غذایی.
- ایجاد ناراحتی و دشواری در بلع غذا.
- احساس نفخ زیاد بعد از صرف غذا.
- آروغ زدن های مکرر در مواقع مختلف.
- سوزش و درد در معده.
- سوءهاضمه های مکرر و بی دلیل.
- درد شدید در قفسه سینه و دل پیچه در ناحیه معده.
- ایجاد باد معده و گیر افتادن آن در شکم.
- احساس حالت تهوع و استفراغ.
- بالا آوردن غذا بعد از خوردن و گاهی همراه با خون.
وجود این علائم نشانه های اولیه از بروز سرطان معده را به شما خبر می‌دهند که با مشاهده چنین مواردی باید سریعاً به پزشک مراجعه نمود.
علائم ثانویه سرطان معده
اما نشانه ها و علائم ثانویه نیز وجود دارند که در زمان مشاهده آنها میتوان مطمئن بود که فرد دچار سرطان معده شده است.
این علائم عبارتند از:
- دیسفاژی یا دشواری در بلع غذا
- سوء هاضمه
- کاهش وزن شدید،
- خستگی بیش از حد،
- مشکلات تنفسی،
- کم‌خونی،
- تجمع مایعات در معده،
- مدفوع سیاه یا وجود خون در مدفوع
- از دست دادن اشتها
افراد بالای ۵۵ سال که به طور مداوم دچار مشکل سوءهاضمه می شوند حتماً باید به پزشک مراجعه کنند. زیرا احتمال دارد که دچار سرطان معده شده باشند.
همچنین افرادی که در سوابق پزشکی خود علاوه بر سوء هاضمه دارای یکی از موارد زیر نیز هستند نیز باید به پزشک مراجعه کنند:
- اقوام یا بستگان نزدیک که دچار سرطان معده شده باشد
- بیماری مری که در آثار تغییر بافت قسمت انتهایی مری ایجاد شده باشد
- سابقه ورم معده یا گاستریت داشته باشند
- اجتماع غیر طبیعی سلول ها یا دیسپلازیا در سوابق آنها وجود داشته باشد
- دچار کم‌خونی پرنیشیوز شده باشند که در این حالت، معده نمی‌تواند ویتامین ب۱۲ را به خوبی از غذا جذب کند؛
- سابقه‌ی زخم معده داشته باشند
فهرست مقالات
عوامل افزایش دهنده‌ی خطر ابتلا به سرطان معده
دلایل زیادی وجود دارد که می توانند خطر ابتلا به سرطان معده را افزایش دهند. این عوامل در بسیاری از افراد وجود داشته و معمولاً نادیده گرفته می شوند. توجه داشته باشید که با کاهش چنین عواملی می توان از بروز سرطان معده پیشگیری نمود.
وجود شرایط خاص پزشکی از جمله وجود بیماری هایی همچون ازوفاژیت (التهاب مری)، رفلاکس معده (بازگشت اسید به مری)، زخم معده، مری بارت، ورم معده مزمن و پولیپ معده، از اولین عواملی است که احتمال سرطان معده را افزایش می‌دهد.
یکی دیگر عوامل افزایش دهنده‌ی خطر ابتلا به سرطان معده، سیگار کشیدن است. استعمال دخانیات و سیگار برای مدت زمان طولانی و به طور منظم میتواند احتمال ابتلا به سرطان را دو برابر بیشتر از بقیه بالا ببرد.
از دیگر عوامل افزایش دهنده خطر ابتلا به سرطان معده، عفونت هلیکوباکتر پیلوری است. باکتری هلیکوباکتر پیلوری در بسیاری از افراد وجود دارد و بی خطر است. اما در برخی افراد این باکتری موجب بروز عفونت و علائم زخم معده می شود. وجود عفونت و زخم معده نیز می تواند باعث افزایش احتمال سرطان معده گردد.
شاید برای شما تعجب آور باشد که سابقه خانوادگی نیز میتواند برای شما خطر آفرین باشد. زیرا ممکن است دلایلی که در بدن فرد مبتلا شده به سرطان معده وجود داشته، در بدن شما نیز منجر به سرطان گردد.
غذاهایی که ممکن است در آنها سموم قارچی آفلاتوکسین وجود داشته باشد نیز یکی دیگر از موارد مهم در افزایش خطر ابتلا به سرطان معده هستند. این سموم در روغن های خام گیاهی، دانه های کاکائو، برخی از خشکبار مانند پسته، بادام زمینی، انجیر و سایر غذاهای خشک‌شده و همچنین ادویه‌جات ممکن است وجود داشته باشد.
افرادی که از نمک در هر وعده غذایی خود به مقدار زیاد استفاده می کنند نیز ممکن است به سرطان روده دچار شوند. غذاهایی مانند ماهی شور، غذاهای پرنمک، گوشت‌های دودی و ترشیجات، احتمال ابتلا به سرطان معده را با خواهد برد.
همان طور که می دانید خطر احتمال ابتلا به سرطان معده در مردان دو برابر بیشتر از زنان است همچنین افرادی که سن آنها از ۵۵ سال بالاتر رفته باشد نیز ممکن است دچار سرطان معده گردند. افرادی که قبلا دچار سرطان متفاوتی همچون سرطان مری و لنفوم شده باشند نیز زمینه ابتلا به سرطان معده را دارند.
همچنین احتمال بروز سرطان معده در مردانی که سرطان پروستات و بیضه داشته‌اند و زنانی که سرطان دهانه‌ی رحم، تخمدان و پستان داشته‌اند نیز بیشتر است. برخی از عمل های جراحی همچون جراحی عصب واگ نیز می تواند باعث بروز سرطان معده گردد.
راه های تشخیص قطعی
همانطور که گفته شد علائم و نشانه های زیادی وجود دارد که بتوان با استفاده از آنها از وجود سرطان تا حدودی اطمینان حاصل کرد.
شما باید با مشاهده این علائم و نشانه ها سریعاً به پزشک مراجعه نمایید.
زمانی که به پزشک مراجعه کردید، پزشک با استفاده از بررسی نشانه ها همچون سابقه خانوادگی، سبک زندگی، عادت غذایی، سابقه پزشکی، سلامت فیزیکی و غیره می تواند احتمال بروز سرطان را برای شما قطعی یا رد کند. سپس با استفاده از معاینات مخصوص حساسیت معده یا توده موجود در آن را بررسی می کند. اگر احتمال وجود سرطان معده تشخیص داده شود پزشک شما را به فردی متخصص ارجاع داده تا با استفاده از آزمایشات تخصصی تر، نوع سرطان معده شناسایی گردد. آزمایش های تخصصی انجام شده جهت تشخیص نوع سرطان معده عبارتند از:
آزمایش گاستروسکوپیک:
آزمایش گاستروسکوپیک یکی از نخستین آزمایشاتی است که میتوان با استفاده از آن احتمال وجود و نوع سرطان معده را تشخیص داد. برای انجام این آزمایش فرد متخصص با استفاده از دوربین بسیار کوچکی درون معده شما را مشاهده می کند. در صورتی که متخصص احتمال دهد که شما مبتلا به سرطان هستید نمونهای از بافت مشکوک را برداشت کرده و بر روی آن آزمایشات دیگری انجام می دهد. انجام آزمایش و روی این بافت می تواند قطعیت سرطان را مشخص کند.
اسکن فراصوت:
اگر احتمال وجود سرطان‌معده در قسمتهای بالایی معده باشد، پزشک با استفاده از اسکن فراصوت، که به آن اندوسکوپی فراصوت نیز گفته میشود، این احتمال را بررسی خواهد کرد.
آزمایش پرتو ایکس:
یکی دیگر از آزمایشات مهم برای تشخیص سرطان‌معده استفاده از آزمایش پرتو ایکس است که با نوشیدن مایع حاوی باریوم انجام می گیرد. قبل از انجام آزمایش فرد مبتلا به سرطان، مقداری از مایع مخصوص حاوی باریوم را می نوشد. این ماده میتواند در تشخیص بهتر سرطان با استفاده از پرتو ایکس کمک کند.
آزمایش لاپاروسکوپی:
یکی دیگر از روش های تشخیص سرطان‌معده استفاده از آزمایش لاپاراسکوپی است. زمانی که متخصص تشخیص دهد که فرد دچار سرطان‌معده شده است، برای مشخص شدن میزان گستردگی سرطان‌معده و یا احتمال سرایت آن به دیگر بافتها دستور به انجام آزمایش لاپاراسکوپی می دهد. با انجام این آزمایش جزئیات بیشتری از ناحیه دچار سرطان مشاهده شده که میتواند به درمان بهتر بیمار کمک کند.
برای انجام این آزمایش ابتدا بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار گرفته و سپس یک متخصص لوله لاپاراسکوپی را از طریق برش ایجاد شده در قسمت پایین معده وارد آن می‌کند. لوله لاپاروسکوپ وسیله ای است که در نوک آن دوربین بسیار کوچک قرار داده شده و می توان درون معده را با این وسیله مشاهده کرد.
سی‌تی‌اسکن یا پت‌اسکن:
با استفاده از این روش مجموعه تصاویری از درون معده گرفته میشود که به آن ها رادیوگرافی می گویند. این تصاویر به متخصص در تشخیص میزان پیشرفت سرطان‌معده و گسترش آن به دیگر اعضای بدن کمک خواهد کرد. همچنین با استفاده از این آزمایش می توان روش درمانی مناسبی را نیز تعیین نمود.
راه های درمان سرطان معده
راه های زیادی برای درمان سرطان‌معده وجود دارد. اما انتخاب روش مناسب درمان به عوامل مختلفی همچون شدت بیماری و وضعیت کلی سلامت بیمار بستگی دارد.
از جمله روش‌های موفق در درمان سرطان‌معده میتوان به جراحی معده، شیمی درمانی، پرتو درمانی، استفاده از داروهای خاص و شرکت بیمار در کارآزمایی بالینی اشاره کرد.
جراحی معده
جراحی معده در مواردی انجام میشود که سرطان به دیگر بافتها سرایت نکرده و میتوان با برداشتن بافت سرطانی، بیماری را درمان نمود.
انواع مختلفی از جراحی های معده وجود دارد که عبارتند از:
- خارج کردن تومور از لایه‌های داخلی معده در مراحل اولیه‌ی سرطان با استفاده از جراحی مخاط اندوسکوپی.
- ساب‌توتال گاسترکتومی معده که در آن بخشی از معده برداشته میشود.
- توتال گاسترکتومی که در آن کل معده برداشته میشود.
پرتودرمانی یا رادیوتراپی:
در روش پرتودرمانی یا رادیوتراپی، پرتو های حامل انرژی به سلولهای سرطانی فرستاده شده تا آنها را از بین ببرد.
معمولا از زمانی از این روش استفاده می شود که سرطان پیشرفت زیادی کرده باشد یا احتمال خونریزی و آسیب شدید در اثر جراحی به دیگر اعضا وجود داشته باشد.
زیرا استفاده از این روش ممکن است به دیگر اعضای اطراف معده آسیب برساند.
به طور کلی دو نوع پرتو درمانی برای درمان سرطان معده قابل استفاده است:
- پرتودرمانی نئوادجوانتی؛ که در آن از پرتو ضعیف تر استفاده شده تا عمل جراحی را آسان تر کند.
- پرتودرمانی کمکی؛ که پس از عمل جراحی انجام شده و برای از بین بردن سلولهای سرطانی باقی مانده در معده به کار برده می شود و از اثرات آن سوء هاضمه، اسهال و استفراغ است
شیمی درمانی:
شیمی درمانی یکی دیگر از روش های درمان سرطان معده بوده که به کمک دارو های شیمیایی روند تقسیم و تکثیر سریع سلولها متوقف می‌گردد.
این داروها به‌عنوان داروهای سیتوتوکسیک نیز شناخته می‌شوند و به گونه‌ای است که به سلولهای سرطانی حمله کرده و آنها را از بین می برد.
شیمی درمانی نیز به دو نوع زیر انجام می گیرد:
- شیمی درمانی نئوادجوانتی؛ که باعث میشود سلولهای سرطانی کوچک‌تر شده و عمل جراحی را آسان تر می کند.
- شیمی درمانی کمکی؛ که بعد از عمل جراحی انجام گرفته و جهت از بین بردن سلول های سرطانی باقی مانده در معده استفاده می شود.
به طور کلی استفاده از شیمی‌درمانی زمانی انجام میشود که تومورهای استرومال دستگاه گوارش و لنفوم معده به وجود آمده باشند.
هدف درمانی:
هدف درمانی یکی از جدیدترین روش های درمان سرطان معده است که با استفاده از داروهای ساتنت (سانیتینیب) و گلیوک (ایمانیتیب) انجام می گیرد.
این داروها به گونه ای هدف دار به سلولهای سرطانی بیمار حمله می کنند و آنها را از بین می برند.
از این داروها برای از بین بردن سرطان تومورهای استرومال در دستگاه گوارش استفاده می شود.
کارآزمایی بالینی:
این روش درمانی به صورت انتخابی و آزمایشی بوده که توسط بیمار انتخاب می شود.
در واقع در این روش با استفاده از داروها و تکنیک های جدید درمانی سعی میشود تا سرطان معده رفع گردد.
اما باید به این نکته توجه کرد که این روش ها آزمایشی بوده و تضمینی برای درمان قطعی نیستند.
چگونه از سرطان معده پیشگیری کنیم
هنوز راه حل دقیق و مطمئنی برای پیش گیری از خطر ابتلا به سرطان معده وجود ندارد. زیرا متخصصان هنوز علت قطعی بروز این عارضه را تشخیص نداده اند.
در واقع هیچ راه علمی هنوز کشف نشده تا بتواند این بیماری را کاملاً پیشگیری کند اما راه هایی وجود دارند که احتمال بروز آن را کاهش می دهند.
این راه‌ها عبارتند از:
- مصرف میوه‌ها و سبزیجات؛
- کاهش مصرف غذاهای پر نمک و دودی شده؛
- کاهش و یا ترک مصرف سیگار؛
دیدگاه کاربران