اگرچه رنگ پوست امری خدادادی است، اما بسیاری از افراد دوست دارند رنگ پوست خود را بنا به دلایل متفاوتی تغییر دهند. بسیاری از اوقات می‌بینیم که اطرافیانمان به دنبال روش‌ها و محصولات متنوع برای سفید کردن پوست می‌گردند یا برعکس؛ انواع و اقسام روش‌های برنزه کردن پوست را امتحان می‌کنند. اتفاقاً یکی از ترندهای محبوب سال‌های اخیر، داشتن پوست برنزه است. اما آیا همه افراد از عوارض برنزه کردن پوست آگاه‌اند؟!
همانطور که می‌دانیم، هیچ یک از روش‌های تغییر رنگ پوست اعم از کرم‌های موضعی، لیزر و …کاملاً بی‌خطر نیستند. با این حال، افراد بیشماری همچنان برای برنزه شدن به آفتاب گرفتن یا حتی روش‌هایی مانند سولاریوم پناه می‌برند. جالب است بدانید که سولاریوم به «روشی بی‌خطر برای برنزه شدن» شهرت دارد؛ اما این اعتقاد به شدت اشتباه است. بسیاری از عوارض برنزه کردن پوست با سولاریوم کاملاً مشابه با دراز کشیدن زیر نور خورشید است. اگر درباره عوارض برنزه کردن پوست (چه با سولاریوم چه با نور خورشید) کنجکاو شده‌اید؛ در ادامه این مقاله از مجله زیبا بمان همراه ما باشید.
عوارض برنزه کردن پوست چیست؟
1- آفتاب سوختگی
آفتاب سوختگی که به آن اریتما نیز گفته می‌شود، یکی از شایع‌ترین عوارض قرار گرفتن در معرض اشعه فرابنفش و آسیب دیدگی پوست است. این عارضه غالباً با پوسته پوسته شدن و قرمزی پوست همراه است. آفتاب سوختگی نوعی آسیب کوتاه مدت پوست است؛ اما می‌تواند خطرناک نیز باشد.
هنگامی که پرتوهای اشعه فرابنفش به بدن می‌رسند، به سلول‌های لایه اپیدرم پوست آسیب می‌رسانند. در پاسخ به این آسیب، سیستم ایمنی بدن جریان خون را در مناطق آسیب‌دیده افزایش می‌دهد. به همین دلیل پس از آفتاب سوختگی پوست قرمز شده و فرد در آن ناحیه احساس گرما می‌کند. در همین حین، سلول‌های آسیب‌دیده پوست مواد شیمیایی خاصی را آزاد می‌کنند که پیام آن‌ها توسط مغز به شکل یک احساس سوزش دردناک ترجمه می‌شوند.
پس از رخ دادن این وقایع، فرایندی شروع می‌شود که در آن گلبول‌های سفید -که وظیفه محافظت از بدن در برابر عفونت و بیماری را دارند- به سلول‌های آسیب دیده پوستی حمله کرده و آن‌ها از بین می‌برند. خارش و پوسته پوسته شدن پوست در آفتاب سوختگی نتیجه همین فرآیند از بین بردن سلول‌های آسیب‌دیده است. شاید بپرسید چرا این اتفاق می‌افتد؟! در پاسخ به این سوال باید گفت که وجود سلول‌های آسیب‌دیده نه تنها برای بدن سودی ندارد؛ بلکه ممکن است سرطانی نیز بشوند.
با وجود هوشمند بودن سیستم دفاعی بدن، مطالعات نشان داده است که بین آفتاب سوختگی شدید و ملانوما (کشنده‌ترین شکل سرطان پوست) ارتباط وجود دارد. به هر حال ممکن است سیستم ایمنی بدن نیز دچار اشتباه شود و سلول‌ها را به خوبی نابود نکند. در نتیجه این اشتباه، ممکن است سلول‌های آسیب‌دیده باقی‌مانده سرطانی شوند. به همین علت لازم است به محافظت از پوست خود در برابر اشعه فرابنفش توجه کافی داشته باشید.
2- بروز لک و تیرگی پوست
همانطور که گفتیم، چیزی تحت عنوان برنزه کردن بی‌خطر پوست وجود ندارد. افزایش رنگدانه‌های پوستی (ملانین) که باعث تغییر رنگ پوست و برنزه شدن می‌شوند، خود نشانه‌ای از بروز آسیب است. زیرا هنگامی که پوست در معرض اشعه فرابنفش قرار می‌گیرد، تولید ملانین را به منظور محافظت از پوست و جلوگیری از آسیب بیشتر افزایش می‌دهد. ملانین همان رنگدانه‌ای است که رنگ مو، چشم و پوست را تأمین می‌کند.
در نتیجه، افزایش ملانین می‌تواند باعث تیرگی و بروز لک شود. این تغییرات می‌تواند در برخی افراد به مدت 48 ساعت ماندگار باشد یا برای برخی دیگر مدت طولانی‌تری باقی بماند. شواهد نشان می‌دهد که برنزه کردن پوست خطر ابتلا به سرطان پوست را تا حد زیادی افزایش می‌دهد. برخلاف تصور رایج، برنزه کردن پوست به هیچ وجه انسان را از آفتاب سوختگی یا سایر عوارض ناشی از اشعه فرابنفش محافظت نمی‌کند.
3- پیری زودرس
یکی دیگر از عوارض برنزه کردن پوست پیری زودرس است. اگرچه دلایل پیری زودرس بسیار زیاد بوده و نمی‌توان تنها یک عامل را مسبب آن شمرد، اما تأثیر اشعه فرابنفش در بروز چین و چروک از لحاظ علمی ثابت شده است. این عارضه به دنبال قرار گرفتن در معرض اشعه UV (فرابنفش) به شکل محافظت نشده اتفاق می‌افتد. پوستی که دچار پیری زودرس می‌شود چروکیده، افتاده و لک‌دار است.
در واقع، قرار گرفتن در معرض اشعه فرابنفش بدون استفاده از ضد آفتاب و سایر محصولات محافظ، دو پروتئین مهم پوست (کلاژن و الاستین) را تخریب کرده و از این طریق باعث ایجاد چین و چروک و افتادگی می‌شود. آفتاب سوختگی‌های مکرر یا قرار گرفتن طولانی مدت در معرض اشعه UV برای برنزه شدن می‌تواند منجر به تیرگی دائمی پوست، ایجاد لکه‌های تیره و پیری زودرس گردد.
جالب است بدانید که پیری زودرس یکی از عوارض طولانی مدت برنزه کردن پوست است؛ به این معنی که ممکن است تا سال‌ها پس از آفتاب سوختگی یا برنزه کردن نشانه‌های خود را روی پوست نشان ندهد. پس نباید انتظار داشته باشید که بلافاصله بعد از قرار گرفتن در معرض اشعه فرابنفش پوستتان پیر شود! خودداری از قرار گرفتن در معرض اشعه فرابنفش هم برای حفظ سلامت کوتاه مدت و هم برای حفظ سلامت طولانی مدت پوست ضروری است.
4- سرطان پوست
به طور کلی، سرطان‌های پوست به دو نوع سرطان تقسیم می‌شوند:
- ملانوما
- غیر ملانوما
ملانوما به اندازه دیگر سرطان‌های پوست رایج نیست؛ اما خطرناک‌ترین نوع سرطان پوست بوده و هر سال بیشترین مرگ و میر ناشی از سرطان پوست را به خود اختصاص می‌دهد. ملانوما ابتدا در سلول‌هایی از لایه اپیدرم پوست که ملانین تولید می‌کنند شکل می‌گیرد. طبق گزارش انجمن سرطان آمریکا، سرطان ملانوما در صورتی که در مراحل اولیه تشخیص داده شود که قابل درمان خواهد بود.
سرطان‌های غیر ملانوما در سلول‌های پایه یا سنگفرشی واقع در لایه اپیدرم هم داخل و هم خارج از بدن رخ می‌دهند. این سرطان‌ها اغلب در مناطقی از بدن که بیشتر در معرض آفتاب هستند از جمله صورت، گوش، گردن، لب و قسمت پشتی دست ها ایجاد می‌شوند.
به طور کلی، علائم سرطان پوست عبارت‌اند از:
- هرگونه تغییر در پوست، به خصوص در اندازه یا رنگ خال یا سایر رنگدانه‌های تیره
- پوسته پوسته شدن، خارش یا خونریزی بی‌دلیل در سطح پوست
- یافتن لکه‌ای جدید روی پوست با احساس خارش، حساسیت یا درد
اگرچه ابتلا به سرطان پوست می‌تواند ارثی باشد و از طریق ژن‌‌‌ها به نسل‌های بعدی یک خانواده منتقل شود، اما شواهد محکمی وجود دارد که نشان می‌دهد قرار گرفتن در معرض اشعه فرابنفش (UVA و UVB) نیز می‌تواند باعث سرطان پوست شود. به طوری که بیش از یک میلیون مورد ابتلا به سرطان پوست که هر ساله در ایالات متحده تشخیص داده می‌شوند، ناشی از قرار گرفتن در معرض نور خورشید و اشعه فرابنفش هستند. به همین دلیل، سرطان پوست یکی از خطرناک‌ترین عوارض برنزه کردن پوست محسوب می‌شود.
5- کراتوز اکتینیک (یا کراتوز آفتابی)
کراتوز اکتینیک یا آفتابی نوعی مشکل پوستی است که می‌تواند به سوی سرطان پیشرفت کند. در اغلب اوقات کراتوز اکتینیک اولین مرحله سرطان پوست محسوب شده و در اثر قرار گرفتن طولانی مدت در معرض نور خورشید ایجاد می‌شوند. این عارضه شایع‌ترین نشانه‌ی پیش از بدخیمی بیماری‌های پوستی است که سالانه در بیش از 5 میلیون آمریکایی رخ می‌دهد.
برای تشخیص کراتوز اکتینیک به عنوان یکی از عوارض برنزه کردن پوست ، کافی است در آن نواحی از بدن که آفتاب سوخته یا برنزه شده‌اند دنبال برجستگی‌های پوستی با بافت زبر یا پوسته پوسته شده بگردید. در اکثر موارد، کراتوز اکتینیک به کمک نیتروژن مایع یا لایه برداری شیمیایی به راحتی در مطب پزشک معالجه می‌شود.
6- فوتوکراتیت (یا برف کوری)
فوتوکراتیت نوعی آسیب چشمی است که می‌توان آن را به عنوان آفتاب سوختگی قرنیه تصور کرد. این عارضه در اثر قرار گرفتن ناحیه چشم در معرض پرتوهای شدید فرابنفش ایجاد می‌شود. فوتوکراتیت به نام «برف‌کوری» نیز شهرت دارد؛ زیرا بسیاری از افراد در محیط‌های برفی که در آن بازتاب اشعه UVB زیاد است به این بیماری دچار می‌شوند. این بیماری همچنین می‌تواند در اثر قرار گرفتن در معرض منابع مصنوعی قوی پرتوهای UVC و UVB مانند لامپ‌های شکسته حاوی بخار جیوه یا انواع خاصی از لامپ‌های برنزه‌کننده (که در سولاریوم استفاده می‌شوند) ایجاد شود.
علائم فوتوکراتیت یا برف کوری عبارت‌اند از:
- اشک‌ریزش چشم
- درد
- متورم شدن پلک‌ها
- احساس وجود شِن در چشم
- مبهم شدن یا کاهش دید
7- آب مروارید
آب مروارید نوعی بیماری چشمی است که طبق تحقیقات می‌تواند با قرار گرفتن در معرض اشعه فرابنفش نیز رخ دهد. پوشاندن قرنیه چشم، کاهش بینایی و نابینایی احتمالی از اثرات احتمالی بیماری آب مروارید هستند. لازم به ذکر است که آب مروارید قابل جراحی است.
برخی علائم آب مروارید عبارت‌اند از:
- دید ابری یا نقطه نقطه
- درد چشم یا اطراف آن
- حساس شدن ناحیه چشم یا اطراف آن
8- سرکوب سیستم ایمنی
طبق آمار سازمان بهداشت جهانی، همه افراد در برابر اثرات سرکوب سیستم ایمنی آسیب‌پذیر هستند. قرار گرفتن در معرض تابش فرابنفش ممکن است عملکرد صحیح سیستم ایمنی بدن و دفاع طبیعی پوست را سرکوب کند، حساسیت در برابر نور خورشید را افزایش دهد و باعث واکنش برخی داروها شود. در نتیجه، همه این‌ها می‌توانند بخشی از عوارض برنزه کردن پوست نیز باشند.
این امر به خصوص در افرادی که به دلیل وجود ویروس هرپس سیمپلکس (ایجادکننده عفونت و انواع تبخال) در بدن تحت درمان قرار گرفته‌اند بیشتر است. قرار گرفتن در معرض نور خورشید و اشعه UV می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کند؛ تا جایی که دیگر نتواند ویروس را تحت کنترل داشته باشد. این امر باعث فعال شدن مجدد عفونت و بروز شدیدتر تبخال می‌شود.
کلام آخر
به طور کلی، از نظر علمی برنزه کردن پوست ایده خوبی نیست و ممکن است تعداد زیادی عوارض و خطرات جدی را برای فرد به همراه داشته باشد. یادتان باشد که هرگز گول تبلیغات فراوان در این حوزه را نخورید. اگر به شدت علاقه دارید که پوستتان برنزه به نظر برسد، استفاده از کرم‌‌ها و شیمرهای موقتی گزینه کم‌خطرتری خواهند بود. مراقب سلامتی خود باشید♡
دیدگاه کاربران