فتوتراپی یا نور درمانی گونه‌ای از مراقبت‌های پوستی است که با هدف بهبود ضایعات پوستی و بهبود شرایط آن به کار گرفته می‌شود. این روش درمانی که دارای انواع و مقیاس‌های مختلفی می‌باشد دارای اثرات درمانی مختلفی است. در این مقاله با ما همراه باشید تا با فتوتراپی برای پوست بیشتر آشنا شوید.
فهرست مقالات
فتوتراپی چیست ؟
نور درمانی (Light therapy) یا همان فتوتراپی (phototherapy) به استفاده از نور در معالجه بیماری‌های پوستی اطلاق می‌گردد. در قدیم می‌شد که بیماری پسوریازیس اغلب با قرار گرفتن در معرض نور آفتاب بهبود می‌یابد.
نور خورشید عمدتاً از نور مرئی، ماوراءبنفش A و اشعه ماوراءبنفش B (UVA و UVB) تشکیل شده است. به‌عبارت‌دیگر در فتوتراپی برای پوست به روشی عملی و کاملاً کنترل شده ازاشعه های نور خورشید برای درمان ضایعات پوستی استفاده می‌گردد.
تاریخچه فتوتراپی
به فتوتراپی یا نوردرمانی به طور کلاسیک هلیودرمانی (heliotherapy) نیز گفته می‌گردد. درگذشته و در مصر و یونان باستان اشکال مختلفی از این درمان انجام می‌گرفته است. طب کهن هندی هم درمانی از گیاهان و نور طبیعی خورشید را برای درمان عوارض پوستی مفید می‌دانسته است. همین‌طور در ادبیات کهن چینی هم استفاده از این روش در قرن دهم شواهدی وجود داشته است.
انواع فتوتراپی
انتخاب نوع فتوتراپی برای استفاده بستگی به نوع وضعیت پوست، پاسخ‌های قبلی به درمان و عوامل دیگر دارد. در مورد نوع فتوتراپی توسط متخصص پوست و مو صحبت خواهد شد و توصیه می‌شود.
3 نوع اصلی فوتوتراپی وجود دارد:
فرابنفش B با پهن باند: که در آن یک وضعیت پوستی با طیف UVB کامل درمان می‌شود. نمونه‌هایی از شرایط پوستی که توسط BBUVB درمان می‌شود، پسوریازیس و اگزما است.
فرابنفش B با باند باریک: که در آن فقط بخش کوچکی از طیف UVB برای درمان شرایط پوستی مانند پسوریازیس و اگزما استفاده می‌شود. NBUVB به ویژه برای پسوریازیس شدید، اگزما، بثورات نوری پلی مورفیک مؤثرتر است.
PUVA (Psoralen + UVA) که در آن تابش اشعه ماوراء بنفش با یک حساس کننده (ماده شیمیایی که اثر UVA را در پوست افزایش می‌دهد) ترکیب می‌شود به نام psoralen. PUVA برای درمان پسوریازیس، ویتیلیگو و برش لنفوم سلول T از cutaneus استفاده می‌شود.
موارد استفاده از فتوتراپی
فتوتراپی استفاده‌های بسیاری دارد. ازجمله مهم‌ترین موارد استفاده آن استفاده برای ضایعات و مشکلات پوستی چون :
- پسوریازیس
- آکنه ولگاریس
- سایر بیماری‌های پوستی (اگزما، بثورات نوری پلی مورفیک، ویتیلیگو، مایکوزیس فونگوئیدز، لیکن پلان، درماتیت اتوپیک و…)
- کمک به بهبودی زخم
از دیگر موارد استفاده از فتوتراپی می‌توان استفاده از آن را برای مشکلات خلقی و اختلالات خواب همچون
- اختلال خلقی فصلی
- افسردگی غیر فصلی
- اختلالات ریتم شبانه‌روزی خواب
- بیماری پارکینسون
زردی نوزادان از دیگر موارد کاربردهای درمانی فتوتراپی می‌باشد
در ادامه بیشتر می‌خواهیم در مورد یکی از کاربردهای آن یعنی فتوتراپی برای پوست صحبت کنیم.
مکانیسم اثرفوتوتراپی برای پوست
فوتوتراپی التهاب پوست را سرکوب می‌کند و تعادل سیستم ایمنی پوست را بازیابی می‌کند. درنتیجه، افزایش فشار سلول‌های پوستی کاهش می‌یابد. احتمالاً اقدامات مفید دیگری از فوتوتراپی وجود دارد که هنوز مورد بررسی قرار نگرفته است.
عوارض جانبی فوتوتراپی برای پوست
به‌طورکلی فوتوتراپی یک روش درمانی بی خطر است. خشکی پوست و خارش رایج‌ترین عوارض جانبی است که با استفاده مکرر از یک مرطوب‌کننده می‌توان آن را کاهش داد. بیمارانی که یک دوره از فتوتراپی برای پوست استفاده نموده‌اند مقدار اندکی دچار برنزه شدن پوست و یا آفتاب سوختگی شدند.
در بیمارانی که سال‌ها فتوتراپی مداوم دارند، سرطان پوست به ویژه در مورد درمان PUVA مهم‌ترین نگرانی است. خطر در درمان کوتاه مدت کم است. سرطان‌های پوستی را می‌توان در مراحل اولیه از بین برد. پیری پوست یکی دیگر از عوارض درمانی طولانی مدت است.
عوارض جانبی کوتاه مدت فوتوتراپی شامل موارد زیر است:
- قرمزی و ناراحتی (آفتاب سوختگی).
- پوست خشک و خارش دار.
- فولیکولیت – التهاب ریشه‌های مو ممکن است رخ دهد. این معمولاً خفیف است و باعث ایجاد ناراحتی قابل‌توجهی نمی‌شود و معمولاً نیازی به درمان یا قطع درمان UV نیست.
- با وجود نور ماوراء بنفش ممکن است یک بثور ناشی از نور آفتاب به نام بثورات نوری پلی مورفیک ایجاد شود.
- زخمه‌ای سرد – اگر مستعد ابتلا به این موارد هستید، توصیه می‌شود هنگام استفاده از فرابنفش، ناحیه‌ای را که معمولاً تحت تأثیر آفتاب قرار دارد بپوشانید.
- تاول در مناطقی از پسوریازیس.
- بدتر شدن بیماری پوستی.
- استفاده از درمان PUVA با قرص‌های psoralen ممکن است باعث حالت تهوع شود.
عوارض جانبی احتمالی طولانی‌مدت فوتوتراپی شامل موارد زیر است:
- پیری زودرس پوست
- سرطان پوست
اگرچه پیگیری بیماران تحت درمان با UVB باریک هنوز خطر ابتلا به سرطان پوست را تشخیص نداده است، اما ممکن است با پیگیری به‌اندازه کافی طولانی از کسانی که در معرض اشعه شدید قرار گرفته‌اند، خطر مشخص شود.
دلایل منع استفاده از فتوتراپی برای پوست
_ اگر قادر به حضور منظم برای معالجه نیستید.
_ اگر تا ده دقیقه قادر به ایستادن نیستید.
_ اگر وضعیت پوست شما در اثر تابش نور خورشید ایجاد شده یا بدتر شود.
_ اگر زردودرما پیگمنتوزوم (xeroderma pigmentosum) دارید.
_ اگر دارویی مصرف می‌کنید که سیستم ایمنی بدن شما را سرکوب می‌کند مانند سیکلوسپورین یا متوترکسات (ciclosporin یا methotrexate).
_ در صورت بروز بیماری شدید کبدی یا کلیوی ممکن است از درمان PUVA استفاده نشود.
_ اگر داروهایی مصرف می‌کنید که شما را در برابر نور خورشید حساس‌تر می‌کند.
_ اگر باردار هستید (فقط برای PUVA).
ملاحظات فتوتراپی برای پوست
در زمان استفاده از درمان فتوتراپی برای پوست لازم است تا مواردی را رعایت کنید. اجتناب از مصرف داروهایی که شما را نسبت به نور ماوراء بنفش حساس‌تر می‌کنند. همچنین در صورت مصرف داروهای جدید تجویز شده و یا خریداری شده و همچنین داروهای گیاهی می‌بایست این موضوع را به تجویزکننده و یا کارکنان فتوتراپی خود اطلاع دهید.
مقادیر زیاد مواد غذایی مانند کرفس، هویج، انجیر، مرکبات، جعفری؛ این می‌تواند شما را نسبت به نور ماوراءبنفش حساس‌تر کند.
محصولات معطر پوست.
کرم‌ها، پمادها و لوسیون ها در روزهای درمانی غیر از مرطوب کننده‌ها، مگر اینکه توسط کارکنان فتوتراپی کنترل شوند.
کوتاه کردن موها، زیرا ممکن است منجر به سوزش پوستی که قبلاً پوشانده شده است، شود.
جمع‌بندی فتوتراپی برای پوست
فتوتراپی یکی از درمان‌های نه‌چندان جدید برای درمان مشکلات زیادی در افراد به‌خصوص مشکلات پوستی همچون اگزما و پسوریازیس می‌باشد. انواع مختلفی از این روش درمانی وجود دارد که هرکدام طبق تجویز پزشک متخصص برای افراد تجویز می‌گردد.
نکته‌ای که در این روش درمانی می‌بایست رعایت کنیم این است که هرگونه سابقه بیماری و یا مصرف دارو و یا هر مورد پزشکی و شخصی دیگری که به درمان مربوط می‌گردد را باید با پزشک خود در میان بگذارید تا درمان در شما با کمترین عوارض همراه باشد.
دیدگاه کاربران