پیوند کلیه و هر آنچه باید درباره آن بدانید!

کلیه ها اندام هایی شبیه لوبیا هستند که در دو طرف پهلوی انسان قرار گرفته اند. کلیه ها از اعضای حیاتی در بدن انسان هستند که کار تصفیه خون را بر عده دارند. در مواقعی که کلیه امکان ادامه فعالیت خود را ندارد یا به عبارتی دیگر کلیه از کار می افتد دو راه برای درمان ان وجود دارد. 1- دیالیز 2- پیوند کلیه . برخی از بیماران معتقدند پیوند کلیه نسبت به دیالیز زندگی راحت تری را ایجاد می کند و مشکلات کمتری برای فرد بیمار بوجود می آورد. درصورتی که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند که پزشک برای بیماران توضیح می دهد. در نهایت بیمار با کمک پزشک و مشورت با افراد پیوند شده یا افراد دیالیز تصمیم خود را خواهد گرفت.

پیوند کلیه چیست ؟

عمل پیوند کلیه در واقع جایگزین کردن یک کلیه سالم به جای کلیه آسیب دیده بیمار می باشد. این عمل بدین جهت انجام می شود تا بیمار بتواند زندگی عادی خود را ادامه دهد. در صورتی که عمل پیوند با موفقیت انجام شود فرد بیمار می تواند زندگی معمولی قبل از آسیب دیدن کلیه خود را دوباره تجربه کند. پیوند کلیه از این جهت مورد استقبال قرار می گیرد که محدودیت های غذایی و رژیمی بیمار کاهش پیدا می کند. اما دقت داشته باشید که بعد از انجام عمل بیمار موظف است رژیم غذایی سالمی داشته باشد و درجه سلامتی خود را همواره ارتقا دهد.

اما با وجود تمام برتری هایی که پیوند کلیه دارد می توان نقطه ضعف بزرگ آن را عوارض و خطرات جراحی دانست. از طرفی بعد از اتمام عمل نیاز است که بیمار تا مدتی داروهایی جهت پس نزدن پیوند مصرف کند. همچنین احتمال ابتلا به سرطان یا عفونت ها بعد از انجام عمل بیمار را تهدید می کند که باید مورد مراقبت قرار گیرد.

انواع پیوند های کلیه

• اگر بیمار قبل از شروع دیالیز عمل پیوند را انجام دهد ان را با نام پیوند بدون دیالیز قبلی می نامنند. درصورتی که پزشکان ضرورت انجام دیالیز را برای فرد تشخیص داده باشند بعد از انجام پیوند لازم نیست این کار انجام شود.
• اگر بیمار مدت کوتاهی بعد از آسیب دیدن کلیه مورد دیالیز قرار گیرد و سپس عمل پیوند را تجربه کند به ان عمل پیوند زود هنگام گفته می شود. در صورتی که فرد قبل از انجام عمل برای مدتی عمل دیالیز را انجام میداده است دیگر نیاز نیست بعد از پیوند این کار را ادامه دهد.

افرادی که در همان ابتدا پیوند کلیه را انتخاب می کنند علاوه بر اینکه روند بیماری باعث مختل شدن زندگیشان نمی شود ، در زمان و هزینه ها نیز صرفه جویی خواهد شد.

کلیه لازم برای عمل از کجا تهیه می شود ؟

2 راه برای تامین کلیه مورد نیاز وجود دارد. راه اول اینکه فرد قبل از فوت کلیه خود را اهدا کند. این اتفاق در حادثه هایی که باعث مرگ مغزی فرد می شود بسیار شایع است. راه دوم زمانی صورت می گیرد که یک فرد سالم تصمیم می گیرد یکی از کلیه های خود را به بیمار اهدا کند چراکه انسان با یک کلیه نیز می تواند به زندگی خود ادامه دهد. این فرد می تواند از بستگان بیمار بوده یا غریبه باشد.درصورتی که اهدا کننده کلیه یک فرد زنده باشد به 2 عمل جراحی برای انتقال کلیه لازم است. برای انتقال کلیه از بدن فرد دهنده به گیرنده  لازم هر دو عمل در یک روز انجام شود. دقت داشته باشید عمل صورت گرفته بر روی فرد اهدا کننده نیز اهمیت بالایی دارد و خطراتی به همراه دارد که قبل از انجام عمل پزشک به وی یاد آور می شود.

شرایط گیرنده پیوند کلیه چیست ؟

فرد دریافت کننده کلیه باید دارای یکسری شرایط باشد. درصورتی که فرد گیرنده کلیه دارای شرایط زیر باشد نامزد مناسبی برای دریافت کلیه نخواهد بود.

• سن فرد بالای 70 سال باشد
• داشتن سرطان یا هر بیماری غیر کلیوی که زنده ماندن فرد را تهدید کند
• عفونت فعال
• عدم تحمل جراحی یا درمان دارویی پس از آن
• زخم گوارشی فعال

احتمال موفقیت پیوند کلیه چقدر می باشد ؟

موفقیت یک عمل پیوند کلیه به این بستگی دارد که کلیه پیوند زده شده تا چه میزان توسط بدن فرد گیرنده پذیرفته شود. یا اگر بخواهیم دقیق تر بگویم هنگامی که یک عضو خارجی وارد بدن انسان می شود توسط بدن به عنوان یک مهاجم تلقی می شود. میزان موفقیت پیوند کلیه به این بستگی دارد که بدن تا چه اندازه این عضو جدید را به عنوان مهاجم شناسایی نکند و آن را بپذیرد.

انتقال کلیه از برادر یا خواهر فرد بیمار نزدیک به 95 درصد احتمال پذیرفته شدن دارد. این روند به دلیل سازگاری ژنتیکی بافت های بدن هر دو فرد می باشد. کلیه پدر و مادر بیمار نزدیک به 85 درصد احتمال پذیرفته شدن دارد . در حالی که پیوند زدن کلیه یک فرد غریبه نزدیک به 80 درصد احتمال پذیرفته شدن توسط بدن فرد بیمار را دارد. مهمترین نکته این می باشد که تمام درصد های گفته شده برای انجام اولین عمل می باشد و در صورت تکرار عمل 10 تا 15 درصد احتمال موفقیت کاسته می شود.

قبل از اقدام به پیوند کلیه چه کارهایی باید انجام شود ؟

کلیه های فرد پذیرنده در صورت ممکن از بدن وی خارج نخواهد شد اما اگر شرایط ویزه ای وجود داشته باشد این عمل بایدانجام شود. شرایط ممکن نظیر:

• فشار خون بالای بیمار که دلیل ان ترشحات زیاد رنین از کلیه های آسیب دیده می باشد.
• عفونت فعال در کلیه ها
• سرطان اولیه کلیه ها . منظور از سرطان اولیه این است که منشا پیدایش سرطان کلیه ها بوده اند و سرطان از جای دیگر بدن به ان ها نرسیده است.
• بیماریهای سنگ عفونی کلیه ها
• و…

علائم پس زدن پیوند کلیه

همان طور که اشاره کردیم احتمالا پس زدن کلیه توسط بدن انسان وجود دارد. در صورتی که کلیه توسط بدن مورد قبول قرار نگیرد نشانه های پس زدن پیوند کلیه بوجود می آید که درادامه آورده ایم.

• کم شدن ادرار یا قطع شدن جریان ادرار برای 24 ساعت
• ورم نمودن مچ پا
• تب
• داشتن درد در منطقه هایی که پیوند زده شده
• افزیش فشار خون و وزن بیمار به اندازه 2 کیلو در هفته
• ایجاد سفتی و قرمزی در منطقه پیوند

درصورتی که بعد از انجام عمل هر کدام از این علائم را مشاهده کردید حتما به پزشک اطلاع دهید.

کلیه های پیوند زده شده تا چند سال کار خواهند کرد ؟

اکثر کلیه های پیوند زده شده در یک سال اول خود به خوبی کار می کنند . این میزان در 10 سال آینده به 85 درصد کاهش پیدا می کند که به دلیل پس زده شدن توسط بدن اتفاق می افتد. تعدا بسیار کمی از عمل های پیوند هم هستند که با عدم موفقیت  مواجهه می شوند. بعد از انجام پیوند بیمار باید برای طولانی مدت تحت نظر  متخصص نفرولوژی باشد. تجویز داروهایی نظیر آنتی‌بیوتیك‌ها، داروهای ضد درد، داروهای كورتونی و داروهای دیگر بعد از اتمام عمل باید توسط بیمار مصرف شود تا احتمال موفقیت عمل بالا رود. گاهی اوقات برای رسیدن به موفقیت در عمل جراحی نیاز است عمل های دو یا حتی سوم نیز انجام شود.

مراقبت های لازم بعد از انجام پیوند کلیه

بعد از اتمام عمل جراحی داروهایی برای بیمار تجویز می شود تا موجب تضعیف دستگاه ایمنی بیمار شود. این عمل بدین جهت انجام می شود که عضو افزوده شده به بدن بیمار به عنوان مهاجم شناخته نشود. ضعیف شدن دستگاه ایمنی باعث می شود زمینه بسیاری از بیماری ها در فرد بیمار بوجود آید . به همین دلیل وی باید همواره تحت نظر پزشک باشد و به صورت دوره ای معاینه شود.

فرد گیرنده باید حتما در نظر داشته باشد که در صورت ابتلا به بیماری می تواند بر روی روند بهبود جراحی فرد نیز تاثیر بگزارد به همین دلیل باید توجه ویژه ای به اصلول بهداشتی داشته باشد.

بسیاری از بیماران بعد از انجام عمل پیوند با افزاش اشتها روبه رو می شوند که باعث می شود وزن ان ها افزایش پیدا کند. برای جلوگیری از این اتفاق می بایست از غذاهایی با کالری کمتر استفاده کنند. همچنین نوشیدن مایعات را باید افزایش دهند و از مصرف بی رویه نمک خودداری کنند.

خوردن غذاهای آماده نظیر سوسیس ، کالباس ، پیتزا و… برای اینگونه افراد توصیه نمی شود.

افرادی که پیوند کلیه داشته اند علاوه بر رعایت اصول تغذیه ای باید حتما دقت کنند که تا 6 الی 8 هفته بعد از عمل از بلند کردم اجسام سنگین خودداری کنند یا فعالیت بدنی شدیدی نداشته باشند. این جمله به این معنی است که فرد 2 تا 3 ماه بعد از عمل جراحی نباید جسمی سنگین تر از 9 کیلوگرم بلند کند و حداقل تا 6 ماه بعد از جراحی نباید جسمی سنگین تر از 18 کیلو بلند کند.

 به افراد دارای جراحی پیوند کلیه توصیه می شود دست های خود را به صورت مرتب بشویند تا احتمال ابتلا به بیماری های عفونی در ان ها کاهش پیدا کند.

همچنن علاوه بر تما موارد گفته شده در بالا به این افراد توصیه می کنیم به دلیل حساسیت ایجاد شده در پوست به واسطه مصرف داروهای پیوند از قرار گرفتن در معرض نور خورشید جلوگیری کنند. در صورتی که مجبور به این کار هستید حتما از کلاه نقاب دار و عینک آفتابی استفاده کنید و کرم ضد آفتاب را فراموش نکنید.

در مورد خانم هایی که عمل پیوند کلیه انجام داده اند هم باید بگوییم حداقل تا یکسال بعد از عمل جراحی نباید نسبت به بارداری اقدام کنند.

سیگار کشیدن خطر ابتلا به عفونت را افزایش می دهد.

افرادی که جراحی پیوند کلیه را تجربه کرده اند باید سیگار کشیدن را کنار بگذارند. سیگار کشید باعث می شود احتمال ایجاد بیماری های عفونی در فرد بالا رود. همچنین خطر ابتلا به سرطان پس از انجام پیوند در افراد افزایش پیدا می کند.

یکی دیگر از مواردی که باعث می شود ما ترک سیگار را برای افراد بعد از عمل پیوند توصیه کنیم کاهش بهبودی است. افرادی سیگاری بعد از عمل پیوند در صورتی که سیگار کشیدن خود را  ترک نکنند با مشکل بهبودی مواجهه می شوند. این افراد علاوه بر مشکل بهبودی ممکن است با عوارض خطرناک داروهایی سرکوب کننده ایمنی مواجهه شوند. تمام این دلایل کافیست برای انکه افراد بعداز انجام پیوند سیگار را کنار بگذارد یا حتی قبل از انجام عمل تصمیم به ترک ان بگیرد.

عفونت در پیوند های کلیه خطری جدی است.

پیش تر در مورد خطر ابتلا به عفونت بعد از انجام عمل پیوند گفتیم اما این خطر به اندازه ای جدی است که تصمیم گرفتیم در این قسمت به ان بیشتر بپردازیم و مواردی را مطرح کنیم که لازم است فرد گیرنده حتما در نظر داشته باشد.

جلوگیری از عفونت در بیماران پیوند شده بسیار حیاتی می باشد. این افراد باید دست های خود را قبل از خوردن غذا ، میوه یا بعد از رفتن به توالت بشویند. همچنین لازم است این افراد از تماس مستقیم با حیوانات خانگی خود جلوگیری کنند. یک گیرنده کلیه باید در ماه های ابتدایی بعد از عمل از دست زدن بدون دستکش و ماسک به زباله های خانگی جلوگیری کند. این کار می تواند زمینه ساز شروع بیماری های عفونی در فرد شود. همچنین توصیه می شود فرد گیرنده ملاقات های خود را برای چند هفته بعد از انجام عمل محدود کند. افرادی که به بیماری های عفونی یا سرماخوردگی مبتلا هستند نباید در این بازه زمانی با فرد گیرنده ملاقات داشته باشند.

درصورتی که علائم ابتلا به عفونت را در فرد گیرنده کلیه مشاهده کردید سریعا به پزشک وی اطلاع دهید  یا شاید لازم باشد او را به بیمارستان منتقل کنید تا تحت مراقبت قرار گیرد.

سوالات متداول

چند روز بعد از انجام عمل می توانیم به محل کار برویم؟

زمان دقیق بازگشت به فعالیت های معمولی روز مره بستگی به نحوه سپری شدن دوران بهبود و ابتلا نشدن به بیماری های دیگر دارد. اما چیزی که به طور میانگین می توان بر شمرد حدود 8 هفته زمان لازم است تا بهبود فرد گیرنده کامل شود.

آیا پیوند کلیه روی قدرت جنسی فرد نیز تاثیر می گذارد؟

افرادی که به دلیل بیماری های کلیوی روابط جنسی مطلوبی نداشته اند بعد از انجام پیوند میزان رضایت بخشی ان ها افزایش پیدا می کند.همچنین قدرت باروری افراد بعد از انجام پیوند نیز با افزایش همراه است. بسیاری از مردان و زنانی هستند که بعد از انجام پیوند کلیه لذت داشتن فرزند سالم راتجربه کرده اند به همین دلیل هیچ مشکلی از این جهت وجود ندارد. اما پیشنهاد می کنیم در صورتی که قصد دارید اعضای خانواده خود را گسترش دهید حتما قبل از ان با پزشک خود مشورت داشته باشید.

بیشتر بخوانید: نارسایی کلیه