تفاوت AHA و BHA چیست؟ | فواید و خواص هر کدام برای پوست

AHA (آلفا هیدروکسی اسید) و BHA (بتا هیدروکسی اسید) همانطور که از نامشان پیدا است، دو گروه از اسیدهای هیدروکسی هستند. شاید تا به حال اسم این اسیدها را روی برچسب برخی از محصولات پوستی مانند پاک کننده‌، تونر، مرطوب کننده، اسکراب، ماسک و … دیده باشید. وظیفه AHA و BHA لایه برداری شیمیایی پوست است. با این حال، اگرچه این دو گروه اسید نقش مشترکی در محصولات پوستی دارند اما بین آن‌ها تفاوت های کاربردی وجود دارد.

شاید بپرسید که اصلاً لایه برداری چیست و چرا باید انجام شود؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که پوست انسان به طور طبیعی هر روز سلول‌های خشک و مرده خود را از بین می‌برد. اما با افزایش سن یا قرار گرفتن در معرض برخی عوامل خارجی مانند اشعه فرابنفش خورشید، روند طبیعی ریزش سلول‌های مرده پوست کند یا حتی گاهی متوقف می‌شود. این اتفاق نه تنها منجر به کدر و خشک شدن پوست می‌شود؛ بلکه موارد ناخوشایندی همچون مسدود شدن منافذ، یکدست نبودن رنگ پوست، جوش و چین و چروک را به همراه خواهد داشت.

AHA و BHA به شما کمک می‌کنند تا سلول‌های مرده پوست را به آرامی لایه برداری کنید؛ درست به همان روشی که پوست در سنین جوانی این کار را انجام می‌دهد. در نتیجه پوستی زیبا، نرم، شفاف و درخشان خواهید داشت. اما یکی از سوال‌های متداولی که پرسیده می‌شود این است: آلفا هیدروکسی اسیدها چه تفاوتی با بتا هیدروکسی اسیدها دارند و ما باید از کدام یک استفاده کنیم؟ در ادامه این مقاله از مجله زیبا بمان، تفاوت AHA و BHA و فواید هر یک را بررسی خواهیم کرد.

AHA چیست؟

AHA مخفف عبارت آلفا هیدروکسی اسید است. این گروه از اسیدها از مواد طبیعی مانند نیشکر، شیر، بادام یا میوه به دست می‌آیند؛ به همین دلیل از آن‌ها به عنوان اسید میوه نیز یاد می‌شود. AHA اصطلاحاً «چسب» بین سلول‌های سطح پوست را تضعیف می‌کند تا روند طبیعی لایه برداری پوست راحت‌تر انجام شود. آلفا هیدروکسی اسید از مولکول‌های آب‌دوست تشکیل شده و از این طریق می‌تواند به افزایش لطافت و نرمی پوست کمک کند. با توجه به اینکه این دسته از اسیدها با لایه‌های سطحی پوست کار دارد و چندان به عمق نفوذ نمی‌کند، برای بهبود مشکلات سطحی پوست مانند لک، جوش و آکنه، خشکی و … مفید است.

انواع مختلفی از AHA وجود دارد که مشهورترین آن‌ها عبارت اند از:

• گلیکولیک اسید: متداول‌ترین AHA است و از نیشکر تهیه می‌شود. اندازه مولکول‌های آن کوچک بوده و قوی‌ترین آلفا هیدروکسی اسید نیز محسوب می‌شود.
• لاکتیک اسید: دومین AHA رایج است که از شیر گرفته می‌شود. این اسید جایگزین ملایم‌تری برای گلیکولیک اسید بوده و می‌تواند برای پوست‌های حساس نیز مناسب باشد.
• ماندلیک اسید: این اسید نوعی AHA ملایم بوده و از بادام تلخ حاصل می‌شود. از آنجایی که ماندلیک اسید ضعیف‌تر از لاکتیک اسید است، معمولاً با اسیدهای دیگر ترکیب می‌شود.
• مالیک اسید: نوعی آلفا هیدروکسی اسید ملایم که از سیب گرفته شده است. مالیک اسید نیز مانند ماندلیک اسید به خودی خود چندان قوی نبوده و معمولاً آن را با AHAهای دیگر ترکیب می‌کنند.
• تارتاریک اسید: این اسید از میوه انگور مشتق می‌شود. بیشتر از اینکه به عنوان لایه بردار عمل کند، برای تثبیت سطح pH سایر اسیدها به کار می‌رود.
• سیتریک اسید: این AHA از مرکباتی مانند لیمو، پرتقال و … به دست می‌آید. مشابه تارتاریک اسید خاصیت تنظیم pH داشته و به عنوان ماده نگهدارنده نیز استفاده می‌شود.

BHA چیست؟

BHA مخفف عبارت بتا هیدروکسی اسید است. این گروه از اسیدها معمولاً از پوست درخت بید یا برگ‌ گیاهان سبز در زمستان گرفته می‌شوند. BHA درست مانند AHA نوعی لایه بردار شیمیایی بوده و لایه برداری را از طریق تجزیه و نرم کردن کراتین موجود در پوست انجام می‌دهد. از آنجایی که این امر به شل شدن سلول‌های مرده پوست کمک می‌کند؛ سلول‌های پیر، مرده و تخریب‌شده بسیار راحت‌تر جدا و پاکسازی می‌شوند. BHAها تنها روی سطح پوست تأثیر نمی‌گذارند؛ بلکه به داخل منافذ آن نیز نفوذ می‌کنند.

این دسته از اسیدهای هیدروکسی علاوه بر حل کردن شاخه‌های کراتین پوست، روند کراتین سازی را نیز تنظیم می‌کنند. به عنوان مثال آکنه معمولاً با هایپرکراتینیزاسیون همراه است؛ به این معنا که بدن سلول‌های پوستی را خیلی سریع‌‌تر از حد نرمال از بین می‌برد. BHAها این روند را کند کرده و احتمال مسدود شدن منافذ پوست را کاهش می‌دهند. از دیگر ویژگی‌های BHAها این است که چربی‌دوست هستند. به همین دلیل می‌توانند چربی اضافه پوست را نیز پاکسازی کنند. در نتیجه، برای پوست‌های چرب و مستعد آکنه بسیار مناسب خواهند بود.

اصلی‌ترین اسیدهای گروه BHA که در بسیاری از محصولات پوستی به کار می‌روند عبارت اند از:

• سالیسیلیک اسید: رایج ترین BHA و همچنین قوی‌ترین آن‌ها است. با این حال، به اندازه گلیکولیک اسید (قوی‌ترین AHA) تحریک کننده نیست؛ زیرا دارای مولکول‌های بزرگ و خواص ضد التهابی است.
• بتائین سالیسیلات: این بتا هیدروکسی اسید از چغندر قند مشتق می‌شود. بتائین سالیسیلات جایگزین ملایم‌تری برای سالیسیلیک اسید بوده و تقریباً به همان اندازه موثر است. گفته می‌شود چهار درصد بتائین سالیسیلات معادل دو درصد سالیسیلیک اسید است.
• عصاره پوست درخت بید سفید: این BHA طبیعی بوده و از درخت بید سفید استخراج می‌شود. این اسید نسبتاً ضعیف به شمار می‌رود.
• سیتریک اسید: در حالی که سیتریک اسید در وحله اول نوعی AHA است، اما برخی از فرمولاسیون‌های آن BHA محسوب می‌شوند. این نوع سیتریک اسید به جای تثبیت pH پوست، برای خشک کردن چربی اضافی و تمیز کردن سلول‌های مرده موجود در اعماق منافذ پوست استفاده می شود.

تفاوت AHA و BHA در چیست؟

علاوه بر مواردی که بالاتر گفته شد، یک سری تفاوت‌ مهم‌تر نیز بین AHA و BHA وجود دارد:

• حلال بودن: AHAها محلول در آب هستند. اما BHAها محلول در چربی‌اند؛ یعنی می‌توانند از چربی و مولکول‌های چربی نیز عبور کنند.
• ناحیه هدف: AHAها روی لایه‌های بالایی پوست کار می‌کنند؛ در حالی که بتا هیدروکسی اسیدها علاوه بر سطح پوست به داخل منافذ هم راه پیدا می‌کنند.
• غلظت: یکی دیگر از تفاوت های AHA و BHA غلظت آن‌ها است. آلفا هیدروکسی اسیدها برای موثر بودن باید با غلظت‌ حداقل هشت درصد استفاده شوند؛ در حالی که بتا هیدروکسی اسیدها به غلظت حدود دو درصد نیاز دارند.
• کنترل ترشح چربی: AHAها تاثیری بر چربی پوست ندارند؛ اما گروه BHA با کاهش سرعت تولید چربی می‌تواند چربی پوست را کمتر کنند.
• جلوگیری از آکنه، جوش های سرسیاه و مسدود شدن منافذ: در حالی که هر دو اسید می‌توانند به درمان آکنه خفیف کمک کنند، BHAها در سطح عمیق‌تری کار می‌کنند. این باعث می‌شود تا چربی به دام افتاده در منافذ پوست پاکسازی شود و منافذ مسدودشده پوست دوباره باز شوند. بتا هیدروکسی اسیدها همچنین ترشح چربی را کند کرده و جوش‌های سرسیاه را نرم می‌کنند؛ در نتیجه از بین بردن آن‌ها راحت‌تر می‌شود.
• کوچک کردن منافذ: از نظر ژنتیکی، شما نمی‌توانید اندازه منافذ پوست خود را تغییر دهید. اما همه ما می‌دانیم که منافذ وقتی پر از چربی و سلول‌های مرده شوند، بزرگ‌تر به نظر خواهند رسید. درست مانند بادکنکی که هر چه بیشتر آن را باد می‌کنیم بزرگ‌تر می‌شود. معمولاً AHAها روی منافذ پوست تأثیر نمی‌گذارند؛ اما BHAها با تمیز نگه داشتن منافذ باعث کوچک‌تر به نظر رسیدن آن‌ها می‌شوند.
• تحریک کنندگی: هر اسیدی در صورت مصرف شدن در غلظت یا pH نامناسب می‌تواند تحریک کننده باشد و پوست را خشک کند. با این حال، AHA معمولاً با تحریک، قرمزی و التهاب بیشتری نسبت به BHA همراه است. BHAها به دلیل داشتن مولکول‌های بزرگ و خواص ضد التهابی کمتر پوست را تحریک می‌کنند.
• حساسیت به نور خورشید: از دیگر تفاوت های AHA و BHA حساس‌تر کردن پوست نسبت به نور است. AHAها حساسیت پوست را به آفتاب افزایش داده و باعث آسیب پذیری بیشتر پوست در برابر نور خورشید می‌شوند. به همین علت پس از استفاده از آلفا هیدروکسی اسیدها باید جدی‌تر از گذشته از ضد آفتاب مناسب استفاده کرد.
• زخم شدن پوست: AHAها ممکن است باعث زخم شدن پوست شوند؛ چرا که سلول‌ها را به تخریب خود ترغیب می‌کنند. فرایند «خودکشی» سلول‌ها آپوپتوز نام دارد. در مقابل، BHAها پوست را زخم نمی‌کنند زیرا فقط پیوند بین سلول‌های پوست را شل می‌کنند و آن‌ها را نمی‌کشند.

کدام اسید برای پوست من مناسب است؟

اکنون که از تفاوت های AHA و BHA آگاه شدید، این سوال پیش میاید که کدام یک برای پوست شما مفید خواهد بود؟ راهنمای زیر می‌تواند در انتخاب لایه بردار مناسب به شما کمک کند:

•  اگر آکنه دارید:

BHA انتخاب بهتری برای شما خواهد بود. ثابت شده است که سالیسیلیک اسید تعداد آکنه و شدت آن را کاهش می‌دهد. به این منظور کافی است به دنبال سالیسیلیک اسید با غلظت دو درصد یا معادل آن، بتائین سالیسیلات چهار درصد باشید. ممکن است چند روز اول پوستتان به اسید واکنش نشان دهد که امری طبیعی است. در واقع این همان اتفاقی است که به آن «بیرون ریختن» جوش و آکنه می‌گوییم.

• اگر پوست چربی دارید:

BHA باعث کاهش تولید چربی در پوست می‌شود. برای یافتن بهترین دوز بتا هیدروکسی اسید مخصوص پوستتان می‌توانید با متخصص پوست مشورت کنید. معمولاً افراد از نیم تا دو درصد سالیسیلیک اسید یا یک تا چهار درصد بتائین سالیسیلات استفاده می‌کنند.

• اگر پوست خشک یا حساس دارید:

لاکتیک اسید بهترین AHA برای پوست‌ خشک و حساس است؛ چرا که یکی از مرطوب کننده‌ترین اسیدها به شمار می‌رود. برای شروع به دنبال لاکتیک اسید پنج تا هشت درصد باشید. اگر پوستتان با آن کنار آمد، می‌توانید غلظت را تا 10 درصد نیز افزایش دهید. یک BHA خفیف مانند سالیسیلیک اسید نیم درصد نیز می‌تواند به شما کمک کند.

• اگر لک دارید:

AHA و BHA هر دو برای رفع لک موثر خواهند بود؛ چرا که لایه برداری موجب کمرنگ شدن لک‌ها می‌شود. اما BHA بهترین گزینه برای شما خواهد بود. BHA بر خلاف AHA، آنها باعث التهاب نمی‌شود. همچنین پوست را در برابر نور خورشید حساس نمی‌کند؛ که خود عامل مهمی برای جلوگیری از تشدید لک و کک و مک است. اگر پوستتان کشش دارد به دنبال غلظت‌های بالای سالیسیلیک اسید مانند دو درصد بروید یا از معادل آن یعنی چهار درصد بتائین سالیسیلات استفاده کنید. برای گرفتن بهترین نتیجه، در کنار لایه بردارهای شیمیایی از نیاسینامید نیز استفاده کنید.

• اگر چین و چروک دارید:

پژوهش‌ها نشان داده است که گلیکولیک اسید، لاکتیک اسید و سالیسیلیک اسید تغییراتی در عمق و تعداد چین و چروک‌ها ایجاد می‌کنند. حدود هشت درصد گلیکولیک اسید یا لاکتیک اسید، یا یک تا دو درصد سالیسیلیک اسید می‌تواند به شما در کاهش چین و چروک کمک کند. اما به خاطر داشته باشید که AHA می‌تواند پوست را ملتهب و در برابر آفتاب آسیب پذیر کند؛ که اگر به این نکته بی‌توجه باشید و از پوست مراقبت کافی نکنید ممکن است چین و چروک‌ها عمیق‌تر هم بشوند.

کلام آخر درباره تفاوت AHA و BHA

با توجه به تفاوت هایی که بیان شد، در صورتی که نیاز دارید هم از AHA و هم از BHA استفاده کنید می‌توانید از سه راهکار کمک بگیرید. به عنوان راهکار اول، می‌توانید از محصولاتی استفاده کنید که هر دوی این لایه بردارهای شیمیایی را همزمان در خود داشته باشند. روش دوم این است که از AHA و BHA در ساعات مختلفی از روز استفاده کنید. راهکار آخر این است که روی نواحی چرب پوست از BHA و در سایر نواحی آن از AHA استفاده کنید. با این حال، توصیه ما این است که همواره پیش از بهره بردن از لایه بردارهای شیمیایی از یک متخصص پوست مشاوره بگیرید تا احتمال بروز هرگونه التهاب و حساسیت به حداقل برسد.

بیشتر بخوانید: 12 ماسک صورت خانگی لایه بردار معجزه آسا برای پوست