علت وزوز سمعک چیست؟ مهم ترین دلایل سوت زدن سمعک

سوت زدن سمعک معمولا از نشت صدا، فیت نبودن قالب، انسداد مجرای گوش، خرابی اسپیکر یا میکروفن شروع می‌شود و در ادامه می‌تواند به بروز وزوز سمعک، فیدبک شدید و نویز آزاردهنده منجر شود. وقتی ریزگرد، آلودگی یا تعریق وارد دستگاه می‌شود، احتمال آسیب قطعات چند برابر می‌شود و دقیقا همین مشکل یکی از رایج‌ترین دلایل مراجعه برای تعمیر سمعک در شیراز است، جایی که کاربران بیشتر با شکایت وزوز، فیدبک و افت کیفیت صدا به کلینیک مراجعه می‌کنند.

فیت نبودن صحیح سمعک در گوش

علت وزوز سمعک در بسیاری از مواقع به فیت نبودن صحیح دستگاه در گوش برمی‌گردد. وقتی قالب یا dome به‌ طور کامل در مجرای گوش قرار نگیرد، صدا از اطراف آن نشت می‌کند و دوباره وارد میکروفون سمعک می‌شود. این برگشت صدا همان چیزی است که به‌ صورت سوت یا وزوز شنیده می‌شود. حتی کوچک‌ترین فاصله میان قالب و دیواره گوش می‌تواند فیدبک ایجاد کند.

تغییر شکل گوش در گذر زمان، کاهش یا افزایش وزن، استفاده از قالب قدیمی یا انتخاب سایز نامناسب نیز باعث می‌شود سمعک به درستی در جای خود ننشیند. در برخی افراد، مقدار زیاد جرم گوش یا رطوبت هم مانع قرارگیری صحیح قالب می‌شود. نتیجه همه این عوامل، نشت صدا و افزایش احتمال شنیدن وزوز است.

شدت صدای بیش از حد در تنظیمات سمعک

یکی از رایج‌ترین موارد در علت وزوز سمعک، بالا بودن بیش از حد حجم یا گین دستگاه است. وقتی سمعک بسیار قوی تنظیم شود، صداهای تقویت ‌شده به‌ راحتی به میکروفون برمی‌گردند و چرخه فیدبک ایجاد می‌شود. این حالت بیشتر در افرادی دیده می‌شود که افت شنوایی شدید دارند و برای شنیدن بهتر، صدای دستگاه بیش از حد افزایش یافته است.

شدت صدای زیاد همچنین می‌تواند باعث تحریک مجرای گوش و حتی احساس پرفشار بودن صدا شود. در چنین شرایطی، کوچک‌ترین نشت صدا یا حرکت قالب کافی است تا سوت‌ زدن رخ دهد. اگر قالب کمی شل باشد یا گوش فرد کوچک‌تر از حد معمول باشد، این مشکل بیشتر خود را نشان می‌دهد.

تنظیم نادرست فرکانس‌ها، فعال نبودن سیستم‌های ضد فیدبک یا استفاده از نسخه قدیمی نرم ‌افزار تنظیم سمعک نیز می‌تواند وزوز را تشدید کند. برای مدیریت صحیح این وضعیت، باید تنظیمات دستگاه متناسب با الگوی افت شنوایی و اندازه واقعی گوش انجام شود. متخصص شنوایی با کاهش گین در بخش‌های حساس و فعال ‌سازی سیستم‌های کنترل فیدبک می‌تواند این مشکل را برطرف کند.

در صورت ادامه سوت ‌زدن، بررسی تخصصی دستگاه ضروری است. مراکز معتبر تعمیر سمعک در شیراز می‌توانند با تست فنی و تنظیم دقیق، شدت صدای دستگاه را بهینه کرده و مشکل وزوز را به ‌طور کامل رفع کنند.

وجود جرم یا گرفتگی کانال گوش

یکی دیگر از مهم‌ترین عوامل در علت وزوز سمعک، وجود جرم یا انسداد در مجرای گوش است. زمانی که جرم گوش تجمع پیدا می‌کند، مسیر عبور صدا تنگ می‌شود و سمعک نمی‌تواند خروجی صوتی را به ‌طور طبیعی منتقل کند. در این حالت، بخشی از صدا به‌ جای عبور به سمت پرده گوش، به عقب بازمی‌گردد و وارد میکروفون دستگاه می‌شود. این برگشت صدا همان فیدبکی است که کاربر آن را به شکل وزوز یا سوت ‌زدن تجربه می‌کند.

گرفتگی گوش علاوه بر ایجاد فیدبک، باعث کاهش کیفیت شنیداری و احساس کیپی می‌شود. حتی مقدار کمی جرم می‌تواند عملکرد سمعک را تغییر دهد. زیرا دستگاه برای تقویت صدا به مسیر باز و تمیز نیاز دارد. از طرفی، سمعک‌های پشت ‌گوشی به دلیل اندازه لوله و فشار هوا، نسبت به جرم حساس‌تر هستند.

گاهی هم التهاب، رطوبت یا عفونت گوش باعث تورم مجرا و ایجاد انسداد نسبی می‌شود و احتمال وزوز را بالا می‌برد. بهترین راهکار، تمیز کردن گوش توسط متخصص است. زیرا خارج ‌سازی خودسرانه جرم می‌تواند آسیب ‌زا باشد. با رفع انسداد، جریان صدا طبیعی می‌شود و وزوز معمولا به ‌سرعت برطرف می‌گردد.

پارگی یا شل شدن لوله و قالب سمعک

پارگی، خشک شدن یا شل شدن لوله و قالب از دیگر عوامل موثر در علت وزوز سمعک است. در سمعک‌های پشت ‌گوشی، لوله رابط نقش مهمی در انتقال صحیح صدا دارد. وقتی لوله قدیمی شود، ترک بخورد یا انعطاف خود را از دست بدهد، صدای خروجی نشت می‌کند و این نشت به ‌صورت فیدبک شنیده می‌شود. حتی یک سوراخ بسیار کوچک می‌تواند موجب سوت ‌زدن مداوم شود.

شل شدن قالب نیز مشکل مشابهی ایجاد می‌کند. اگر قالب در اثر گذر زمان، تغییر شکل پوست، کاهش وزن یا استفاده طولانی ‌مدت دیگر چسبندگی اولیه را نداشته باشد، فاصله‌ای بین آن و دیواره گوش ایجاد می‌شود. این فاصله مسیر فرار صداست و آن را دوباره به سمت میکروفون بازمی‌گرداند.

گاهی هم اتصال نامناسب لوله به قالب یا جدا شدن بخشی از آن باعث بی‌ثباتی صدا می‌شود. کاربران این وضعیت را با سوت‌های ناگهانی هنگام حرکت فک، خمیازه یا حتی صحبت کردن تجربه می‌کنند. برای رفع مشکل، تعویض لوله، تنظیم دوباره قالب یا ساخت قالب جدید ضروری است. بررسی دوره‌ای سمعک توسط متخصص مانع بروز آسیب‌های بیشتر می‌شود و تضمین می‌کند دستگاه بدون فیدبک و با عملکرد بهینه کار کند.

کوچک بودن قالب یا Dome و نشت صدا

کوچک بودن قالب یا Dome یکی از رایج‌ترین عوامل در علت وزوز سمعک است. وقتی قالب کاملا با مجرای گوش منطبق نباشد، فضای خالی ایجاد می‌شود. این فضای خالی اجازه می‌دهد بخشی از صدای تقویت ‌شده از گوش خارج شود. این صدای فراری سپس دوباره وارد میکروفون سمعک شده و فیدبک تولید می‌کند؛ همان سوت یا وزوزی که کاربر می‌شنود.

این مشکل معمولا در سمعک‌های پشت ‌گوشی و داخل‌ گوشی با دام کوچک بیشتر دیده می‌شود. اگر دام به ‌درستی انتخاب نشده باشد یا سایز آن برای مجرای گوش کاربر مناسب نباشد، ثبات لازم را ندارد و با کوچک‌ترین حرکت سر، حرف زدن یا جویدن، جابجا می‌شود. در نتیجه، نشت صدا و سوت ‌زدن تشدید می‌شود.

گاهی هم تغییرات گوش در اثر افزایش سن، کاهش وزن یا التهاب باعث می‌شود قالب سابق دیگر اندازه مناسب نداشته باشد. حتی جنس ناخوش ‌کیفیت دام می‌تواند باعث تغییر شکل و از دست رفتن فیت شود. راه‌ حل اصلی، انتخاب سایز صحیح دام یا قالب ‌گیری مجدد است. با ایجاد فیت کامل، مسیر صدا ایزوله می‌شود و وزوز تقریبا به‌ طور کامل برطرف می‌گردد.

خرابی میکروفون یا رسیور سمعک

خرابی میکروفون یا رسیور نیز نقش مهمی در علت وزوز سمعک دارد. میکروفون وظیفه دریافت صدا و رسیور وظیفه انتقال صدا به گوش را بر عهده دارد. اگر هر یک از این بخش‌ها آسیب ببیند، صدا دچار اعوجاج می‌شود و ممکن است در دستگاه بازگردد و فیدبک تولید کند.

آسیب‌دیدگی میکروفون معمولا در اثر رطوبت، ضربه، گردوغبار یا استفاده طولانی‌ مدت رخ می‌دهد. در این حالت، میکروفون صدا را اشتباه دریافت کرده و سیگنال‌های ناپایدار وارد مدار می‌کند؛ نتیجه آن سوت ‌زدن‌های ناگهانی یا صدای وزوز ثابت است. خرابی رسیور نیز باعث می‌شود صدا به‌ صورت ناهماهنگ و از مسیرهای غیرطبیعی خارج شود. این خروج غیر استاندارد صدا، احتمال برگشت آن به سمت میکروفون را بالا می‌برد.

گاهی هم فیلترهای رسیور مسدود می‌شوند و فشار صدا تغییر می‌کند که همین موضوع فیدبک ایجاد می‌کند. در چنین شرایطی، بررسی تخصصی و تعمیر قطعه معیوب ضروری است. هرگونه تاخیر می‌تواند عملکرد کلی سمعک را مختل کند و کیفیت شنیداری کاربر را کاهش دهد.

نزدیکی سمعک به موبایل، دست، روسری یا سطوح بازتابنده

یکی دیگر از عوامل قابل توجه در علت وزوز سمعک، نزدیک شدن دستگاه به سطوح یا وسایلی است که صدا را بازتاب می‌دهند. وقتی سمعک خیلی نزدیک موبایل، دست، روسری، کلاه یا حتی دیوار قرار می‌گیرد، مسیر طبیعی انتشار صدا مختل می‌شود. این اشیا باعث بازگشت موج صوتی به سمت میکروفون شده و فیدبک ایجاد می‌کنند.

کاربران معمولا هنگام صحبت با موبایل یا وقتی دست خود را کنار گوش می‌آورند، سوت ناگهانی را تجربه می‌کنند. در فصل زمستان نیز استفاده از روسری یا شال ضخیم این مشکل را تشدید می‌کند. چون پارچه صدا را بازمی‌گرداند و به‌ نوعی مانند یک سطح بازتابنده عمل می‌کند.

در سمعک‌های پشت‌ گوشی، این موضوع بیشتر دیده می‌شود؛ زیرا میکروفون به سطح بیرونی نزدیک‌تر است. قرار گرفتن در محیط‌های بسته یا کنار دیوار نیز همین تاثیر را دارد. برای جلوگیری از وزوز، باید فاصله مناسب بین سمعک و اشیای اطراف حفظ شود. انتخاب مدل‌هایی با سیستم ضد فیدبک قوی نیز کمک ‌کننده است. رعایت این نکات، احتمال بازگشت صدا و تولید سوت را به حداقل می‌رساند.

ایجاد فیدبک به دلیل شکاف یا نشتی هوایی در کانال گوش

یکی از دلایل مهم در علت وزوز سمعک، وجود شکاف یا نشتی هوایی در کانال گوش است. زمانی که سمعک به‌طور کامل مسیر گوش را پوشش ندهد، هوا و صدا از شکاف‌های کوچک عبور می‌کنند. این نشت، بخشی از صدای تقویت ‌شده را به بیرون هدایت می‌کند و همان صدا دوباره وارد میکروفون دستگاه می‌شود. این چرخه برگشت صدا همان چیزی است که به‌ صورت فیدبک یا سوت ‌زدن شنیده می‌شود.

وجود نشتی هوا معمولا به دلیل قالب نامناسب، سایز اشتباه دام، شل شدن قالب در اثر گذر زمان یا تغییرات فیزیولوژیکی گوش ایجاد می‌شود. حتی حرکات روزمره مانند جویدن یا صحبت کردن می‌تواند این شکاف‌ها را لحظه‌ای بازتر کند و سوت‌های متناوب ایجاد کند. گاهی هم پوست داخل گوش خشک، ملتهب یا لیز می‌شود و باعث می‌گردد قالب ثبات لازم را نداشته باشد. در چنین حالتی، کوچک‌ترین جابجایی باعث عبور هوا و بازتاب صدا می‌شود.

راه‌ حل اصلی، حذف کامل نشتی است. این کار با قالب ‌گیری دقیق، انتخاب دام بزرگ‌تر یا تنظیمات حرفه‌ای انجام می‌شود. زمانی که مسیر گوش به‌ درستی ایزوله شود، صدای تقویت‌ شده فقط به سمت پرده گوش هدایت می‌شود و دیگر به میکروفون بازنمی‌گردد. با رفع نشتی هوایی، فیدبک تقریبا همیشه به شکل فوری از بین می‌رود و کیفیت شنیداری به حالت طبیعی بازمی‌گردد.

روش‌های تعمیر وزوز سمعک

برطرف کردن وزوز سمعک نیازمند شناسایی دقیق علت وزوز سمعک و انتخاب روش مناسب برای اصلاح آن است. بیشتر مشکلات فیدبک با چند اقدام تخصصی یا تنظیم ساده رفع می‌شوند. در ادامه، مهم‌ترین روش‌های تعمیر وزوز سمعک را معرفی می‌کنیم تا دستگاه دوباره عملکرد طبیعی و بدون سوت پیدا کند.

• تنظیم دوباره گین و فرکانس‌ها

در بسیاری از موارد، وزوز به ‌دلیل تقویت بیش از حد صدا ایجاد می‌شود. با کاهش گین در فرکانس‌های مشکل ‌ساز و فعال ‌سازی سیستم ضد فیدبک، صدای برگشتی حذف می‌شود و عملکرد دستگاه پایدار می‌گردد.

• تعویض قالب یا Dome

اگر قالب کوچک، شل یا فرسوده باشد، نشتی صدا رخ می‌دهد. تعویض قالب و انتخاب سایز مناسب باعث ایزوله شدن مجرای گوش شده و مسیر بازگشت صدا بسته می‌شود. این کار معمولا بلافاصله وزوز را از بین می‌برد.

• تمیز کردن کامل سمعک و کانال گوش

وجود جرم در گوش یا گرفتگی خروجی صدا می‌تواند فشار صوتی را افزایش دهد و فیدبک ایجاد کند. با تمیز کردن حرفه‌ای کانال گوش و پاک ‌سازی فیلترها و مسیر خروجی سمعک، صدا بدون بازگشت منتقل می‌شود.

• تعمیر یا تعویض قطعات معیوب

خرابی میکروفون، رسیور یا لوله موجب نشت صدا و ایجاد وزوز می‌شود. در این شرایط، تست فنی قطعات و تعویض بخش آسیب ‌دیده ضروری است تا دستگاه دوباره سیگنال‌ها را به ‌درستی پردازش کند.

با اجرای این روش‌ها می‌توان بیشتر انواع فیدبک را اصلاح کرد و علت وزوز سمعک را به‌ طور کامل از بین برد. توجه به سرویس دوره‌ای و تنظیمات دقیق، بهترین راه برای جلوگیری از بروز دوباره این مشکل است.

چگونه از سوت زدن سمعک پیشگیری کنیم؟

برای پیشگیری از سوت زدن سمعک، مهم‌ترین اقدام‌ها شامل تنظیم دقیق قالب گوش، ثابت نگه‌داشتن موقعیت سمعک، تمیزکردن روزانه مجرای خروجی صدا و جلوگیری از تجمع جرم و رطوبت است. معمولاً سوت‌زدن زمانی رخ می‌دهد که صدا به‌جای هدایت به کانال گوش، به میکروفن برگردد؛ بنابراین استفاده از قالب استاندارد، سرویس دوره‌ای سمعک و بررسی نشتی آکوستیکی می‌تواند این مشکل را به‌طور کامل کنترل کند. همچنین تمیزکاری منظم و تعویض فیلترهای سمعک احتمال فیدبک را به حداقل می‌رساند.