اسید اسکوربیک چیست و آن را از کجا بخریم؟

یکی از مواد مغذی ضروری که بدن نمی‌تواند آن را سنتز کند و ازطریق محصولات غذایی جذب می‌کند، اسید اسکوربیک نام دارد. نام دیگر آن، ویتامین C است که ویتامینی محلول در آب است. از منابع این ماده می‌توان به مرکبات، بروکلی و گوجه اشاره کرد. علاوه بر کاربردهای دارویی بسیار این اسید، می‌توان آن را در صنایع غذایی، نوشیدنی، تصفیه آب، کشاورزی و شیمیایی نیز مورد استفاده قرار دارد. خرید اسید اسکوربیک با کیفیت عالی و قیمت مناسب یکی از چالش‌های مصرف کنندگان آن است.

اسید اسکوربیک چیست؟

اسید اسکوربیک (Ascorbic acid) با نام دیگر اسکوربات، ترکیبی محلول در آب با فرمول شیمیایی C6H8O6 است. این اسید به صورت جامد سفید یا زرد رنگی است که به صورت پودر یا گرانوله نیز می‌توان آن را یافت. به دلیل خاصیت اسیدی، دارای مزه‌ی ترش است. اسید اسکوربیک در واقع همان ویتامین C است که از ضروری‌ترین ترکیبات برای انسان‌ها است. بدن به این ماده برای رشد و رفع مشکلات بسیاری در بخش‌های مختلف نیاز دارد. از منابع غنی این ماده می‌توان به مرکبات، سبزیجات و برخی میوه‌ها اشاره کرد.

مشخصات فیزیکی و شیمیایی

روش تهیه

ویتامین C در سال 1912 کشف و اولین ویتامینی بود که به صورت شیمیایی تولید شد.

کاربردهای اسید اسکوربیک

این اسید در طیف گسترده‌ای از صنایع مانند غذایی، نوشیدنی، کشاورزی، دارویی، محصولات مراقبت شخصی و تصفیه آب حضور دارد. در ادامه برخی از کاربردهای این ویتامین را بررسی می‌کنیم.

صنایع دارویی

ویتامین C یکی از رایج‌ترین و محبوب‌ترین مکمل‌ها است که به صورت پودر یا قرص برای حفاظت از سلول‌ها، حفظ سلامت پوست، کاهش مدت و شدت سرماخوردگی، آنفولانزا و سایر بیماری‌ها استفاده می‌شود.

بدن به این ویتامین برای رشد و رفع مشکلات بسیاری در بخش‌های مختلف نیاز دارد. این ماده به بدن برای ساخت کلاژن که یکی از مهم‌ترین پروتئین‌ها است، کمک می‌کند. این ماده برای درمان و ترمیم استخوان‌ها و دندان‌ها موثر است. آنتی اکسیدانی است که می‌تواند آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد را از بین ببرد؛ رادیکال‌های آزاد می‌توانند به سلول‌ها و DNA آسیب وارد کنند. به طور کلی این ویتامین به بدن در مبارزه با عفونت‌های باکتریایی، تشکیل کلاژن، پروتئین‌های مهم در بافت فیبری، دندان‌ها، استخوان‌ها، پوست و مویرگ‌ها کمک می‌کند. همچنین جذب آهن را افزایش می‌دهد. در طول فرایند بارداری ویتامین C، به کاهش خطر ابتلا به افزایش وزن کمک می‌کند. البته دوز مصرفی آن، به شرایط جنین و مادر بستگی دارد.

درمان اسکوربوت

بیماری اسکوربوت به دلیل کمبود ویتامین C  به وجود می‌آید و می‌توان با غذاها، ویتامین‌ها و مکمل‌های غذایی از آن پیشگیری و یا آن را درمان کرد. علائم اولیه این بیماری شامل بی حالی و کسالت است. البته پس از پیشرفت، این علائم به سمت تنگی نفس، درد استخوان، خونریزی لثه، حساسیت به کبودی و در نهایت تب، تشنج و مرگ می‌رود. برای درمان این بیماری از اسید اسکوربیک استفاده می‌کنند، بدین صورت که کلاژن سالم جایگزین کلاژن معیوب می‌شود. درمان می‌تواند به صورت مصرف مکمل‌های خوراکی یا ویتامین‌ها یا تزریق عضلانی و وریدی انجام شود. به منظور پیشگیری از این بیماری نیز می‌توان مصرف مرکبات را در رژیم غذایی قرار داد.

سرماخوردگی

ویتامین C در پیشگیری از سرما خوردگی موثر نیست؛ حتی مصرف روزانه 1000 میلی گرم از آن هیچ مزیتی در پیشگیری از سرماخوردگی ندارد. با این حال مصرف این ویتامین به صورت منظم، مدت و شدت سرماخوردگی را در بزرگسالان تا 8 درصد و در کودکان تا 14 درصد کاهش می‌دهد. این ویتامین به راحتی در غلظت‌های بالا در سلول‌های ایمنی بدن پخش می‌شود و دارای فعالیت‌های ضد میکروبی است.

سرطان

هیچ مدرک قابل اثباتی مبنی بر کاهش سرطان در اثر مصرف این ماده وجود ندارد.

کاربرد اسید اسکوربیک برای پوست

این ماده به صورت سرم به درمان لکه‌ها و ملاسما پوست کمک می‌کند. در واقع یکی از مواد مغذی ضروری است که برای درمان مشکلات در فرمولاسیون کلاژن‌ها استفاده می‌شود.

اسید اسکوربیک در ادرار نشانه چیست؟

مصرف مقدار زیاد مکمل‌های ویتامین C می‌تواند باعث تشکیل کریستال و در نتیجه سنگ کلیه شود. از سوی دیگر، آزمایش ادرار را برای بررسی سنگ کلیه، عفونت‌های دستگاه ادراری و غیره انجام می‌دهند. این اسید به عنوان یک آنتی اکسیدان می‌تواند نتایج آزمایش ادرار را تغییر دهد و در نتیجه باعث اختلال در روند درمان شود. غلظت نرمال این ماده در آزمایش ادرار باید برابر با 0 mmol/L باشد تا نتایجه حاصله قابل اعتماد باشد.

محصولات مراقبت شخصی و لوازم آرایشی

در محصولات مراقبت شخصی، ویتامین C به عنوان آنتی اکسیدان حضور دارد و از تخریب محصولات نهایی که ممکن است در معرض آلودگی قرار گیرند، جلوگیری می‌کند. در واقع سرعت اکسیداسیون را کاهش می‌دهند. همچنین به کنترل pH نیز کمک می‌کند. کاربرد اصلی آن برای پوست، حفظ رنگدانه است؛ در واقع اینکار را با سرکوب تشکیل ملانین و مهار رنگدانه انجام می‌دهد. کاربردهای این اسید در این محصولات شامل:

1. آزاد سازی خواص آنتی اکسیدانی در رادیکال‌های آزاد
2. تحریک سنتز کلاژن و در نتیجه کاهش چین و چروک
3. مهارکننده ملانین، در نتیجه روشن شدن پوست
4. افزایش پایداری و اثربخشی آنتی اکسیدان‌ها در کنار ویتامین E

است. همچنین این ماده عملکرد ضد التهابی نیز دارد.

صنایع غذایی و نوشیدنی

اسکوربیک اسید یک افزودنی غذایی معروف است که در طیف گسترده‌ای از کاربردها حضور دارد و یک ماده‌ی مغذی ضروری در رژیم غذایی انسان‌ها است. بسیاری از غذاها با این اسید مستحکم می‌شوند. این ماده را معمولا به آبمیوه‌ها، آبنبات‌ها، میوه‌های خشک و طعم دهنده‌ها اضافه می‌کنند. در واقع در این صنعت، نقش یک نگهدارنده را نیز ایفا می‌کند و در غذاهای بسیاری مانند نان‌ها، مرباها و غیره استفاده می‌شود. در نانوایی آن را به عنوان یک افزودنی رایج به طور مستقیم به آرد اضافه می‌کنند.

این ویتامین آنتی اکسیدانی است که فواید بسیاری برای غذاها دارد. در واقع با کاهش سرعت اکسیداسیون به حفظ رنگ و تازگی محصولات کمک می‌کند. با pH پایینی که دارد، از رشد میکروب‌ها جلوگیری می‌کند. به همین دلیل آن را به عنوان یک نگهدارنده‌ی طبیعی نیز می‌شناسند. با خاصیت نگهدارندگی در طیف گسترده از محصولات مانند مربا، ژله، سس، آبنبات و غیره استفاده می‌شود. البته از طعم ترش آن نیز نباید غافل شد، که باعث ایجاد طعم متمایز و متفاوت در مواد غذایی می‌شود.

در طول تهیه فرایند نوشیدنی‌ها مانند آبمیوه‌ها، میوه‌ها له و فیلتر می‌شوند و متاسفانه در طی این فرایند‌ها مواد مغذی بسیاری از بین می‌روند. در فرایند تهیه نوشیدنی‌ها اسکوربیک اسید به عنوان یک افزودنی حضور دارد.

همچنین در طول فرایند اکسیداسیون، گوشت به رنگ قهوه‌ای در می‌آید که به طور عمومی ایمن است؛ اما مصرف کنندگان به دلیل شرایط ظاهری  نامطلوب آن را قبول نمی‌کنند. به همین دلیل این اسید به عنوان نگهدارنده، به تازه ماندن گوشت کمک می‌کند. حضور اسید آسکوربیک در سوسیس‌ها به افزایش رنگ قرمز در آن‌ها کمک می‌کند. همچنین از اکسیداسیون آن در طول ذخیره سازی کمک می‌کند.

کاربردهای صنعتی و تولیدی اسید آسکوربیک

این اسید در طیف گسترده‌ای از کاربردهای صنعتی حضور دارد و به عنوان عامل توسعه دهنده و نگهدارنده در تولید عکس‌ها، تصفیه آب، میکروسکوپ‌های فلورسانس و غیره استفاده می‌شود. همچنین به واکنش‌های شیمیایی در تهیه پلاستیک‌ها نیز کمک می‌کند.

کشاورزی

این ماده باعث افزایش جوانه زنی بذر، رشد گیاه و رشد ریشه در قلمه می‌شود. در گیاهانی مانند کاهو، کرفس، اسفناج و گل رز این ماده باعث افزایش مقاوت گیاه از آسیب ازون و دود می‌شود. گیاهانی که با این محلول بالغ می‌شوند، برداشت مکانیکی راحت‌تری را تجربه می‌کنند.

تصفیه آب

دستگاه‌های تصفیه آب، از کلر برای از بین بردن باکتری‌ها استفاده می‌کنند. محلول کلر، در حالی که باکتری‌ها را خنثی و آب را برای نوشیدن ایمن کند، می‌تواند محیط زیست و زندگی آبزیان را مختل کند. محبوب‌ترین روش حذف کلر از سیستم‌های تصفیه آب، قرار دادن آب در هوای آزاد و زیر نورخورشید است؛ اما این روش در مقیاس بزرگ به دلیل صرف مدت زمان طولانی، عملا امکان پذیر نیست.

در اینجا می‌توان از مواد و روش‌های شیمیایی ایمن و موثر بهره برد، که اسید اسکوربیک یکی از این ترکیبات است. از این اسید در ترکیب با اسکوربات سدیم می‌توان به عنوان روشی ایمن برای محیط زیست، استفاده کرد.

بازار خرید و فروش جهانی اسید اسکوربیک

ویتامین C به شکل کریستال‌های سفید رنگ و محلول در آب است. به شکل جامد معمولا پودری یا گرانوله است. در صنایع غذایی و نوشیدنی، کشاورزی، دارویی، لوازم آرایشی و شیمیایی کاربرد دارد. بازار این ترکیب را می‌توان بر اساس کاربرد، نوع، شکل و منطقه‌ی جغرافیایی تقسیم کرد. افزایش درخواست برای محصولات غذایی، به رشد بازار این ماده کمک می‌کند؛ به طور کلی در دسته‌ی محصولات غذایی، آسیا و آمریکای لاتین پیشتاز هستند. البته افزایش تولید حجم نوشیدنی‌ها مانند نوشابه‌ها و نوشیدنی‌های طعم نیز در رشد بازار آن دخیل هستند.

از سوی دیگر محصولات حاوی این ماده به کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های نادر و کنترل فشار خون کمک می‌کند. این اسید به عنوان جایگزینی برای سدیم فسفات در نقش نگهدارنده و عامل امولسیون کننده نیز حضور دارد. همچنین افزایش درخواست برای غذاهای حاوی آنتی  اکسیدان، به رشد بازار این ماده کمک کرده است. ارزش بازار جهانی این ماده برابر با 1.4 میلیون دلار در سال 2022 بود و با رشد 5.5% تا سال 2030 به 2 میلیون دلار خواهد رسید. بیشترین سهم بازار جهانی این ماده برابر با 41.3% و متعلق به آسیا است.

اسید اسکوربیک را از کجا تهیه کنیم؟

برای خرید اسید اسکوربیک یا همان ویتامین C، می توانید از فروشگاه‌های مواد شیمیایی استفاده کنید. اسید اسکوربیک پترو کیمیا، با بهترین کیفیت و قیمت در اختیار شما عزیزان قرار می‌گیرد. برای خرید این ماده می‌توانید به وبسایت این شرکت مراجعه نمایید. 

Msds و نکات ایمنی

این اسید ترکیبی ایمن است، اما بهتر است پیش از کار با آن برگه اطلاعات ایمنی مربوط به آن را مطالعه نمود.

• در صورت استنشاق این ماده، محیط کار را ترک و هوای تازه استشمام کنید.
• پس از تماس با پوست، لباس‌ها را تعویض و آب ناحیه را با آب بشویید.
• در صورت تماس با چشم‌ها، لنز تماسی را خارج و با مقدار زیادی آب، چشم آسیب دیده را بشویید.
• پس از بلع تصادفی این ماده، دو لیوان آب بنوشید و به پزشک مراجعه کنید.
• برای خاموش کردن آتش ناشی از آن از آب، کف، کربن دی اکسید و پودر خشک استفاده کنید.
• این ماده را در محیط بسته و خشک نگهداری کنید.

با رعایت نکات ایمنی، خطرات ناشی از کار با این ماده را کنترل کنید.

مضرات اسید اسکوربیک

از مضرات این ماده می توان به اسهال، استفراغ، سردرد، خواب آلودگی و افزایش ضربان قلب اشاره کرد.

جمع بندی

• اسید اسکوربیک ترکیبی است که در غذاها و سبزیجات بسیاری مانند پرتقال، گریپ فروت و بروکلی و گوجه وجود دارد.
• در این ترکیبات ویتامین، با گرما، آب جوش یا هوا کاهش می‌یابد.
• بیشتر حیوانات می‌توانند ویتامین C را در خود سنتز و تولید کنند. البته میمون‌ها، خفاش‌ها و انسان‌ها این توانایی را ندارند و باید آن را از منابعی دیگر دریافت کنند.
• دوز نرمال آن در بارداری ایمن است.
• ویتامین C یکی از مواد مغذی ضروری برای حیوانات به ویژه انسان‌ها است.
• این اسید می تواند از آسیب ناشی از رادیکال‌های آزاد به سلول‌ها جلوگیری کند.
• به بدن انسان‌ها برای مبارزه با باکتری‌ها کمک می‌کند.
• بر طبق نظریه سازمان غذا و دارو این ماده ترکیبی ایمن در نظر گرفته می‌شود و به عنوان نگهدارنده در صنایع غذایی حضور دارد.
• در محصولات آرایشی و محصولات مراقبت شخصی ایمن است و به عنوان آنتی اکسیدان و کنترل کننده pH حضور دارد.