مزاج شناسی و ویژگی انواع مزاج ها : تشخیص مزاج خود

در علوم قدیم، دانشمندان معتقد بودند که هستی از ترکیب چهار عنصر اصلی ساخته شده است. این عناصر که به عناصر اربعه مشهور اند شامل موارد زیر اند:

• آب
• خاک
• آتش
• باد

در طب سنتی نیز معتقد به این هستند که افراد نیز که ترکیبی از این چهار عنصر اند، به دلیل عدم برابری در میزان آمیختگی این عناصر هرفرد دارای ویژگی های مختلفی است. و عنصر قالب مزاج فرد را تعیین می کند. از نظر لغوی هم مزاج به معنی در هم آمیختن است. در طب سنتی برای مزاج موارد زیر را قائل اند.

• مقدار و نسبت موجود از هر کدام از این ارکان، تعیین کننده مزاج جسم مرکب خواهد بود.
• در جهان آفرینش به تعداد موجودات جاندار و بی جان مزاج داریم.
• لازمه پیشگیری، کنترل و درمان بیماری‌ها در طب سنتی، بر پایه شناخت مزاج است.

عناصر چهارگانه و مزاج

در طب سنتی هر عنصر از عناصر چهارگانه دارای یکی ویژگی است و افراد بر اساس میزانی که از هر عنصر در وجودشان قالب است، دارای ویژگی های آن عناصر هستند.

در زیر ویژگی هر عنصر نشان داده شده است.

• آتش = گرم
• خاک = سرد
• آب = تر
• باد = خشک

هر ماده از جمله مواد غذایی دارای طبع و مزاجی هستند و  ما با خوردن مواد غذایی این مواد را وارد بدن خود می کنیم. سپس مواد غذایی پس از هضم برای رسیدن به سلول ها از طریق خون به سراسر بدن جابجا می شوند. در نتیجه خون دارای تمامی این عناصر هست و غلظت این مواد تعیین کننده نوع مزاج می شود.

دسته بندی مزاج انسان ها

همانطور که در بالا اشاره شد، هر یک از عناصر چهارگانه دارای ویژگی خاصی اند و نوع ترکیب این مواد و میزان هرکدام در بدن تعیین کننده مزاج انسان ها می شود. به طور کلی 9 مزاج کلی وجود دارد. در طب سنتی تاکید بر پیشگیری، شناسایی و درمان بیماری ها  براساس شناسایی مزاج افراد و توصیه بر اساس این ویژگی بوده است.

انواع مزاج شامل موارد زیر است:

مزاج های اصلی :

• گرم
• سرد
• تر
• خشک

مزاج ترکیبی :

• گرم و خشک = صفراوی
• گرم و تر = دموی
• سرد و خشک = سوداوی
• سرد و تر = بلغمی

مزاج معتدل

• مزاج معتدل حقیقی: که به این معنی باشد که در یک مخلوق تمامی عناصر با نسبت برابر وجود داشته باشد، نداریم.
• مزاج معتدل فرضی: بهترین مزاج برای هر فرد است و طبیبان طب سنتی سعی در کمک به افراد برای رسیدن یه این اعتدال دارند.

دسته بندی دیگر انواع مزاج

مزاج هر فرد به طریق دیگری نیز دسته بندی می گردد.

• مزاج ذاتی : مزاجی است که فرد با آن به دنیا می آید.
• مزاج اکتسابی : تغییراتی که در اثر تغییر خورد و خوراک، فصل، سن، مکان زندگی و …. در مزاج ذاتی ایجاد می شود.

ویژگی انواع مزاج

افراد صفراوی مزاج چه ویژگی هایی دارند؟

برخی از مهم‌ترین ویژگی‌های افراد صفراوی مزاج شامل موارد زیر است :

1. این افراد لاغر اندام هستند اما مفاصل و استخوان‌‌بندی درشت و برجسته دارند.
2. پوست گرم و خشکی دارند.
3. رنگ پوست و سفیدی چشم آن‌ها کمی به زردی می‌زند.
4. موهای پرپشت و سیاه و گاهی مجعد دارند.
5. به علت حرارت و خشکی زیاد بیشتر مستعد تاسی سرند.
6. خشکی دهان و عطش فراوان دارند.
7. خیلی گرمایی هستند و در تابستان اذیت می‌شوند.
8. ممکن است با خوردن خوراکی‌های خیلی گرم دچار خارش و کهیر شوند.
9. نسبت به خوردن ترشی‌ها (سرکه، تمرهندی و لواشک) تمایل دارند.
10. تمایل به خوردن سردی‌هایی مثل خیار، کاهو و هندوانه دارند.
11. معمولا تمایل زیادی نسبت به شیرینی ندارند.
12. نبض قوی دارند.
13. عروق برجسته در دست دارند.
14. افراد صفراوی مزاج زود عصبانی شده و زود هم عصبانیتشان فروکش می‌کند.
15. بسیار باانرژی و پرتحرک هستند.
16. افراد باهوش، زیرک و پرحرفی هستند.
17. در کارها چالاک و سریع هستند.
18. افراد دقیق، منظم و تیزبین هستند.
19. میل بالای جنسی و توان جنسی متغیر دارند.
20. پیوسته، سریع و بلند صحبت می‌کنند.
21. خوابشان کم و سبک است.
22. معمولا یبوست دارند.
23. از حافظه و قدرت یادگیری بالایی برخوردار هستند.
24. روابط اجتماعی آن‌ها قوی است.
25. عجول و بی‌قرارند.
26. آن‌هایی که مزاج صفراوی دارند، اصولا از لحاظ اعمال بدنی و خصوصیات حیاتی از قدرت بالایی برخوردارند.

افراد دموی مزاج چه ویژگی هایی دارند ؟

برخی از مهم‌ترین ویژگی‌های افراد دموی مزاج شامل موارد زیر است :

1. افراد دموی مزاج هیکل درشت و بدنی عضلانی دارند و لاغر نیستند.
2. پوستی سرخ و سفید رنگ از ویژگی‌های این افراد است.
3. موهای پر‌پشت دارند.
4. خوب می‌خوابند اما تحمل بی‌خوابی را نیز دارند.
5. پوستشان گرم و مرطوب و نرم است.
6. از علائم مزاج دموی این است که نه گرمایی هستند و نه سرمایی، اما به نسبت تحمل سرما برایشان راحت‌تر است.
7. میل به شیرینی و ترشی دارند.
8. انسان‌های با مزاج دموی شجاع، جسور و با اعتماد به نفس بالا هستند.
9. معمولا مدیر و رهبر یک گروه یا یک جمع هستند.
10. خوش اخلاق، صمیمی، خوشرو و آرام هستند.
11. اگر عصبانی شوند، رفتارهای مخاطره آمیز از خود نشان می‌دهند.
12. ریسک پذیر هستند.
13. به اندازه صفراوی مزاج‌ها منظم و دقیق نیستند و اکثرا بی‌نظم هستند.
14. هوش و حافظه بالایی دارند.
15. سریع و پرانرژی هستند.
16. قدرت حرکات بدنی آن‌ها بالاست.
17. میل و توان جنسی بالایی دارند.
18. استعداد ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی و فشار خون در این افراد بالا است.
19. عروق روی دست‌ها برجسته است.
20. نبض آنان پر و قوی است.
21. صدایی رسا و محکم از جمله نشانه های مزاج دموی است.
22. قدرت هضم و اشتهایشان خوب است و معمولا یبوست ندارند.
23. دموی مزاج‌ها معمولا افرادی بی‌خیال، سرزنده و اغلب بی‌حساب و کتاب‌اند.

افراد سوداوی مزاج چه ویژگی هایی دارند ؟

برخی از مهم‌ترین ویژگی‌های افراد سوداوی مزاج شامل موارد زیر است :

1. اکثرا افراد سوداوی مزاج، رنگ پوست تیره‌ای دارند و ممکن است لکه‌های تیره رنگی در پوست آنها ظاهر شود.
2. پوست آن‌ها نسبت به سایر همسن و سالان و هم‌جنسان خود خشک است.
3. موهای سر کم‌پشت اما موهای بدن زیاد دارند.
4. اغلب این افراد اندام لاغر و تکیده‌ای دارند.
5. معمولا صورت و چانه کشیده‌تری نسبت به نُرم جامعه دارند.
6. اشتهای کاذب دارند و اکثرا ریزه‌خوار هستند، یعنی ممکن است علی رغم داشتن اشتهای خوب از افزایش وزن شاکی نباشند.
7. افراد سوداوی مزاج فکر و خیال زیاد دارند و حتی از بی‌خوابی گلایه می کنند.
8. مستعد بیماری‌های اعصاب و روان هستند.
9. در انجام امور، حساس، دقیق و کمی باوسواس هستند.
10. علاقه‌مند به تفکر و عموما درونگرا هستند.
11. قضاوت‌گر و زود رنج هستند.
12. در صورت مصرف غذاهایی با طبع سرد دچار غم و غصه می‌شوند.
13. در صورت مواجه شدن با افسردگی، بیماری‌های آن‌ها تشدید خواهد شد.

افراد بلغمی مزاج چه ویژگی هایی دارند؟

برخی از مهم‌ترین ویژگی‌های افراد بلغمی مزاج شامل موارد زیر است :

1. هیکل درشت و بدن چاق و پرچربی دارند.
2. پوست سفید رنگ دارند و در لمس، پوست بدنشان سرد و مرطوب و نرم است.
3. موهای کم‌پشت دارند.
4. دهان مرطوبی دارند و کم‌تر تشنه می‌شوند.
5. خواب آن‌ها سنگین و زیاد است.
6. احساس کسلی و بیحالی دارند.
7. تمایل به خوردن شیرینی‌جات، ادویه‌جات و گرمی‌جات دارند.
8. در فصل زمستان خیلی اذیت می‌شوند.
9. مستعد ابتلا به بیماری‌های روماتیسمی و مشکلات گوارشی هستند.
10. با خوردن سردی‌ها دچار مشکل می‌شوند.
11. نبض ضعیف دارند. کم‌انرژی و کم جنب و جوش بوده و در کارها کند هستند.
12. دیر عصبانی می‌شوند.
13. فراموشکار و کندذهن هستند.
14. افراد راحت و بی‌قید به اکثر مسائل هستند.
15. همه چیز را راحت می‌گیرند و خود را درگیر چیزی نمی‌کنند.
16. ریسک‌پذیر نیستند.
17. کم‌اراده هستند.
18. از دیگران تاثیر می‌پذیرند.
19. میل جنسی و توان جنسی کمی دارند.
20. چندان قوی نیستند.
21. با تأنی صحبت می‌کنند.
22. اشتهایشان زیاد نیست و قدرت هضم بالایی ندارند.
23. سردی و رطوبت بدن توان جنسی آن‌ها را کاهش می‌دهد.
24. بلغمی مزاج ها معمولاً افرادی آرام، صبور، تسلیم‌پذیر و مسالمت جو هستند.
25. بیشتر دوراندیش و بااحتیاط هستند.
26. در انجام امور از خود شجاعت نشان نمی‌دهند.
27. روابط اجتماعی آنان چندان قوی نیست.
28. از حافظه و قدرت تمرکز بالایی برخوردار نیستند.