جراحی ارتوگناتیک که از آن با نام جراحی فک نیز یاد می شود، می تواند موقعیت فک را تغییر دهد و آن را در محل مناسب تنظیم کند. این عمل توسط جراحان فک و صورت و در بیشتر اوقات با همکاری یک ارتودنتیست انجام می شود. برای انجام جراحی فک دلایل متعددی وجود دارد. به عنوان مثال، در برخی افراد فک به دلیل عوامل ژنتیکی یا آسیب دیدگی دچار رشد غیرطبیعی یا تغییر موقعیت می شود. این افراد می توانند به کمک جراحی ارتوگناتیک این مشکل را برطرف کنند.
اما جراحی فک چگونه انجام می شود و بعد از عمل باید انتظار چه عوارض و مراقبت هایی را داشت؟ در ادامه این مقاله از مجله زیبا بمان، پاسخ همه این سؤالات را خواهیم یافت.
فهرست مقالات
جراحی ارتوگناتیک چیست و چگونه انجام می شود؟
جراحی ارتوگناتیک برای رفع آن دسته از عیوب فک کاربرد دارد که نمی توان آن ها را تنها با ارتودنسی درمان کرد. در چنین شرایطی، متخصص ارتودنسی و جراح فک و صورت با هم همکاری خواهند کرد تا فک را به حالت نرمال برگردانند.
برخی از مواردی که جراحی فک می تواند به رفع آن ها کمک کند عبارت اند از:
- عدم قرارگیری صحیح دندان های ردیف بالا و پایین روی هم
- عدم تقارن صورت
- درد ناشی از اختلال مفصل گیجگاهی فکی (TMJ)
- آسیب یا بیماری های مادرزادی مربوط به صورت، مانند شکاف کام
- ساییدگی دندان ها
- دشواری در انجام فعالیت هایی مانند گاز گرفتن، جویدن یا بلعیدن
- مشکلات تنفسی، مانند تنفس از طریق دهان و وقفه تنفسی در خواب
بهترین زمان برای جراحی فک زمانی است که رشد فک به اتمام رسیده باشد؛ اتفاقی که معمولاً در اواخر نوجوانی یا اوایل 20 سالگی رخ می دهد.
جراحی ارتوگناتیک به روش های مختلفی انجام می شود. این روش ها شامل موارد زیر است:
استئوتومی فک بالا
استئوتومی فک بالا نوعی جراحی است که روی فک بالا انجام می شود. شرایطی که ممکن است مستلزم استئوتومی فک بالا باشد عبارت اند از:
- بیرون زدگی یا عقب رفت فک فوقانی
- قرار نگرفتن دندان های عقب (دندان های آسیا) روی هم در هنگام بسته شدن دهان
- عدم انطباق دندان های دو فک بالا و پایین به طوری که دندان هایی پایینی جلوتر قرار بگیرند (کراس بایت)
- هیپرپلازی میانی صورت
در طی جراحی استئوتومی فک بالا مراحل زیر انجام می شود:
- یک برش در لثه های بالای دندان های بالایی ایجاد می شود تا جراح به استخوان های فک بالا دسترسی پیدا کند.
- استخوان فک بالا به گونه ای برش داده می شود که امکان تغییر موقعیت آن وجود داشته باشد.
- جراح فک بالا را به جلو حرکت می دهد تا با دندان های پایینی هماهنگ شده و سر جای درست قرار بگیرد.
- از صفحات یا پیچ هایی برای نگه داشتن استخوان در موقعیت جدید استفاده می شود.
- برش روی لثه بخیه زده می شود.
استئوتومی فک پایین
استئوتومی فک پایین به جراحی گفته می شود که روی فک پایین انجام می شود. این عمل اغلب زمانی انجام می شود که فک پایین به طور قابل توجهی جلو آمده یا به سمت عقب متمایل شده باشد.
استئوتومی فک پایین به روش زیر انجام می شود:
- روی لثه های دو طرف فک پایین (درست پشت دندان های آسیا) برشی ایجاد می شود.
- استخوان فک پایین کمی برش داده می شود تا جراح بتواند آن را به موقعیت مناسب و صحیح منتقل کند.
- استخوان فک پایین بسته به نیاز فرد، به جلو یا عقب منتقل می شود تا دندان ها نیز کاملاً در محل مناسب خود قرار بگیرند.
- از صفحات یا پیچ هایی برای نگه داشتن استخوان در موقعیت جدید استفاده می شود.
- برش های لثه با بخیه بسته می شوند.
استئوتومی ماگزیلاری
استئوتومی ماگزیلاری، نوعی جراحی است که همزمان روی فک بالا و پایین انجام می شود. این عمل زمانی صورت می گیرد که مشکل هم فک بالایی و هم فک پایینی را درگیر کرده باشد.
روش انجام این جراحی مشابه همان مراحل و تکنیک هایی است که در توضیح روش های استئوتومی فک بالا و فک پایین مورد بحث قرار دادیم. از آنجایی که جراحی همزمان هر دو فک می تواند پیچیده باشد، جراح ممکن است از نرم افزار مدل سازی سه بعدی برای کمک به دقت جراحی استفاده کند.
ژنیوپلاستی
ژنیوپلاستی جراحی روی چانه است. این جراحی می تواند به تنظیم چانه های عقب رفته کمک کند. گاهی اوقات ممکن است این جراحی همزمان با استئوتومی فک پایین انجام شود.
در طول جراحی ژنیوپلاستی، جراح موارد زیر را انجام می دهد:
- یک برش روی لثه ها در اطراف لب پایین ایجاد می شود.
- قسمتی از استخوان چانه برش داده می شود تا جراح بتواند آن را حرکت دهد.
- استخوان چانه به موقعیت صحیح و مناسب منتقل می شود.
- از صفحات کوچک یا پیچ برای نگه داشتن استخوان در موقعیت جدید استفاده می شود.
- برش روی لثه با بخیه بسته می شود.
جراحی TMJ
اگر سایر روش های درمانی در بهبود اختلال مفصل گیجگاهی فکی مؤثر نباشند، پزشک ممکن است جراحی TMJ را توصیه کند.
چند نوع جراحی TMJ وجود دارد:
- آرتروسنتز (بزل مفصل) یک روش با حداقل تهاجم است که شامل استفاده از سوزن های کوچک برای تزریق مایع به مفصل گیجگاهی فکی است. این روش می تواند به روان شدن مفصل و شستشوی هرگونه بقایای باقی مانده یا محصولات جانبی التهاب کمک کند.
- آرتروسکوپی روشی است که در آن یک لوله نازک به نام کانول به مفصل وارد می شود. سپس جراح از یک ابزار باریک (آرتروسکوپ) و سایر ابزارهای کوچک برای جراحی مفصل استفاده می کند.
- جراحی باز مفصل (آرتروتومی) تهاجمی ترین نوع جراحی TMJ است. در این روش، برشی در جلوی گوش ایجاد می شود. سپس جراح می تواند به تعویض یا حذف اجزای آسیب دیده مفصل گیجگاهی فکی بپردازد.
قبل و بعد از جراحی فک انتظار چه اتفاقاتی را داشته باشیم؟
در ادامه، آنچه که می توان قبل و بعد از جراحی ارتوگناتیک انتظار داشت را بررسی می کنیم.
قبل از جراحی ارتوگناتیک
- در بسیاری از موارد، متخصص ارتودنسی ماه ها قبل از عمل جراحی یک شیء به نام بریس یا تراز کننده را روی دندان های شما قرار می دهد. این کار به تراز کردن دندان های شما برای عمل کمک می کند.
- به احتمال زیاد قبل از روز جراحی چند نوبت ملاقات خواهید داشت. این نوبت های معاینه به ارتودنتیست و جراح کمک می کند تا عمل را بهتر برنامه ریزی کنند. آماده سازی قبل از عمل می تواند شامل اندازه گیری، قالب سازی یا بررسی دهان با اشعه ایکس باشد.
- گاهی اوقات، مدل سازی سه بعدی در رایانه نیز انجام می شود.
در حین جراحی ارتوگناتیک
- جراحی فک با استفاده از بیهوشی عمومی انجام می شود. این بدان معناست که شما در طول عمل خواب هستید.
- معمولاً جراحی فک چیزی بین 2 تا 5 ساعت طول می کشد؛ اما مدت زمان دقیق عمل بستگی به روشی دارد که جراح انجام می دهد.
- در حین جراحی فک بیشتر برش ها در داخل دهان شما ایجاد می شود؛ اگرچه در برخی موارد برش های بسیار کوچکی در خارج دهان نیز ایجاد می شود.
- به طور کلی، ماندن جای زخم روی صورت یا چانه شما بعید است. البته این مورد بستگی به مهارت جراح نیز دارد.
بعد از جراحی ارتوگناتیک
- بیشتر افراد پس از جراحی حدود 1 تا 4 روز در بیمارستان می مانند.
- در هنگام ترک بیمارستان، پزشک دستورالعمل هایی را برای غذا خوردن و بهداشت دهان و دندان به شما ارائه می دهد. رعایت دقیق این دستورالعمل ها در دوران نقاهت بسیار مهم است.
- طبیعی است که پس از عمل جراحی تورم، سفتی و ناراحتی را در صورت و فک خود تجربه کنید. این موارد باید به مرور از بین بروند. با این حال، پزشک برای تسکین این علائم داروهایی نیز تجویز می کند.
- در برخی موارد، ممکن است در لب بالا یا پایین احساس بی حسی کنید. این معمولاً موقتی است و طی چند هفته یا چند ماه از بین می رود. اما در موارد نادر ممکن است دائمی باشد.
- بهبودی بعد از عمل می تواند بین 6 تا 12 هفته طول بکشد. پس از چند هفته بهبودی، ارتودنتیست به تنظیم دندان های شما با بریس ادامه می دهد.
- هنگامی که بریس شما برداشته شود، متخصص ارتودنسی یک نگهدارنده به شما می دهد تا به تراز نگه داشتن دندان های شما کمک کند.
خطرات و عوارض جانبی جراحی فک چیست؟
انجام عمل جراحی روی فک به طور کلی خطرناک نیست؛ اما در صورتی که توسط یک جراح ماهر و باتجربه انجام شود. با این حال، جراحی فک نیز مانند هر عمل جراحی دیگری عوارض جانبی دارد.
عوارض جانبی و خطرات احتمالی جراحی فک عبارت اند از:
- واکنش بدن به مواد بیهوشی
- خون ریزی بیش از حد
- عفونت در محل جراحی
- آسیب به اعصاب فک
- شکستگی فک
- مشکلات مربوط به تراز شدن دندان ها بعد از عمل
- بازگشت فک به موقعیت اولیه خود
- درد مجدد در مفصل گیجگاهی فکی
یک مطالعه در سال 2019 نشان داد افرادی که تحت عمل جراحی استئوتومی ماگزیلاری قرار گرفته اند در مقایسه با افرادی که فقط استئوتومی فک بالا یا فک پایین را انجام داده اند، بیشتر در معرض عوارض جانبی قرار دارند. با این حال، مراجعه به یک جراح ماهر و باتجربه برای انجام جراحی ارتوگناتیک می تواند احتمال بروز عوارض جانبی را به حداقل برساند.
برگرفته از: healthline
دیدگاه کاربران