آمبلیوپی : درباره تنبلی چشم چه می‌دانید!

آمبلیوپی زمانی است که بینایی یک یا هر دو چشم در دوران کودکی به درستی رشد نمی‌کند. گاهی اوقات تنبلی چشم نامیده می‌شود. آمبلیوپی یک مشکل رایج در نوزادان و کودکان خردسال است. بینایی کودک در چند سال اول زندگی رشد می‌کند. مهم است که آمبلیوپی را در اسرع وقت تشخیص داده و درمان کنید. در غیر این صورت، کودک مبتلا به آمبلیوپی دید طبیعی و سالمی نخواهد داشت.

انواع تنبلی چشم

سه نوع اصلی آمبلیوپی یا تنبلی چشم وجود دارد که عبارتند از:

• انکساری: این نشان دهنده تفاوت‌های زیادی در بینایی بین هر دو چشم است.
• استرابیسم: این نوع باعث چرخش مداوم چشم در یک چشم می‌شود.
• محرومیت: این امر باعث کاهش دید یک چشم به دلیل مشکلات جسمی در چشم، مانند آب مروارید می‌شود.

علائم تنبلی چشم

علائم تنبلی چشم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تاری دید
• دوبینی
• درک عمق ضعیف 
• چشم‌هایی که به نظر نمی‌رسد با هم کار کنند
• چرخش چشم، به سمت بالا، پایین، بیرون یا داخل

یک کودک نیاز به بررسی بینایی دارد، به خصوص اگر سابقه خانوادگی چشم‌های ضربدری، آب مروارید دوران کودکی یا سایر بیماری‌های چشمی داشته باشد. اگر فردی بعد از چند هفته چشم کودک خود را سرگردان دید، باید با پزشک صحبت کند.

علت تنبلی چشم چیست؟

آمبلیوپی می‌تواند از سایر مشکلات چشمی و بینایی ایجاد شود. در اینجا شرایطی وجود دارد که ممکن است باعث آمبلیوپی در کودک شود.

استرابیسم

استرابیسم زمانی است که چشم‌ها در دو جهت مختلف قرار می‌گیرند. یک چشم ممکن است مستقیماً به جلو متمرکز شود در حالی که چشم دیگر به داخل، خارج، بالا یا پایین بچرخد. برای جلوگیری از دوبینی، مغز کودک ممکن است تصویر چشمی را که مستقیماً به جلو متمرکز نشده است نادیده بگیرد. اما این می‌تواند آن چشم را از رشد مناسب باز دارد.

عیوب انکساری

داشتن عیوب انکساری به معنای نزدیک‌بینی، دوربین‌بینی یا آستیگماتیسم (تحریف یا تاری دید) است. یک کودک ممکن است عیب انکساری داشته باشد که در یک چشم بدتر است. آن چشم می‌تواند “به اصطلاح خاموش شود” و بینایی آن به درستی رشد نکند. تشخیص این امر می‌تواند دشوار باشد زیرا بینایی کودک هنگام استفاده از هر دو چشم خوب به نظر می‌رسد.

ابری در قسمت‌های معمولی شفاف چشم

برخی از کودکان با آب مروارید به دنیا می‌آیند، جایی که عدسی معمولی شفاف چشم کدر است. این می‌تواند از رشد مناسب بینایی در آن چشم جلوگیری کند.

افتادگی پلک

پتوز یا افتادگی پلک می‌تواند دید در چشم در حال رشد کودک را مسدود کرده و منجر به آمبلیوپی شود.

تشخیص

تشخیص زودهنگام، ترجیحاً قبل از 6 سالگی ضروری است. از آنجایی که کودک اغلب متوجه وجود مشکل نمی‌شود، این همیشه امکان پذیر نیست.

معاینه معمول چشم

در سنین 3 تا 5 سالگی کودک باید معاینه کامل چشم انجام دهد تا اطمینان حاصل شود که بینایی وی در جهت درستی در حال رشد است. پرزشکان عموما در مراحل اولیه تنبلی چشم را تشخیص می‌دهند و سریعا گزینه‌های درمانی را به کار می‌گیرند. اگر چشم‌پزشک یا اپتومتریست مشکوک به تنبلی چشم کودک باشد، آزمایش‌های بیشتری را قبل از تشخیص انجام می‌دهد.

آنها هر چشم را به طور جداگانه معاینه می‌کنند تا مشخص کنند نزدیک بینی وجود دارد یا دوربین و چقدر جدی است. آنها همچنین کودک را به دقت آزمایش می‌کنند تا مشخص شود که آیا چرخش چشم وجود دارد یا خیر.

عوارض تنبلی چشم

عوارض خاصی ممکن است با آمبلیوپی رخ دهد، از جمله:

• کوری: در صورت عدم درمان، ممکن است فرد در نهایت بینایی را در چشم آسیب دیده از دست بدهد. 
• چرخش چشم: استرابیسم، جایی که چشم‌ها در یک راستا قرار ندارند، می‌تواند دائمی شود.
• بینایی مرکزی: اگر کودکان برای آمبلیوپی درمان نشوند، دید مرکزی آنها ممکن است به درستی رشد نکند. این ممکن است بر توانایی آنها برای انجام وظایف خاص تأثیر بگذارد.

درمان تنبلی چشم

هر چه کودک کوچکتر باشد درمان آن موثرتر است. بعد از 8 سالگی کودک احتمال بهبود بینایی به میزان قابل توجهی کاهش خواهد یافت، اما درمان همچنان می‌تواند موثر باشد. دو روش درمان برای درمان تنبلی چشم وجود دارد،

بسیاری از کودکان با بینایی نابرابر یا آنیزومتروپی نمی‌دانند که مشکل چشمی دارند زیرا چشم و مغز قوی‌تر کمبود را جبران می‌کند. چشم ضعیف به تدریج ضعیف‌تر می شود و آمبلیوپی ایجاد می‌شود. درمان شامل:

عینک

پزشکان برای کودک مبتلا به نزدیک بینی، دوربینی یا آستیگماتیسم عینک تجویز می‌کنند. کودک باید همیشه از عینک استفاده کند تا متخصص بتواند بر میزان تأثیر آن در بهبود مشکلات بینایی در تنبلی چشم نظارت کند. عینک می‌تواند چرخش چشم را اصلاح کند. گاهی اوقات، عینک می‌تواند آمبلیوپی را حل کند و نیازی به درمان بیشتری نیست. 

جراحی آب مروارید یا فیکوامولسیفیکاسیون

اگر آب مروارید علت آمبلیوپی باشد، پزشکان می‌توانند آن را با بیهوشی موضعی یا عمومی با جراحی خارج کنند.

اصلاح افتادگی پلک

برای برخی افراد، آمبلیوپی ناشی از پلکی است که دید چشم ضعیف‌تر را مسدود می‌کند. در این حالت درمان معمول جراحی لیفت پلک است.

به کار انداختن تنبل چشم

هنگامی که بینایی اصلاح شد و مشکلات پزشکی زمینه‌ای برطرف شد، چندین اقدام دیگر می‌تواند به بهبود بینایی کمک کند.

انسداد یا استفاده از پچ

پزشک یک وصله روی چشم قوی‌تر قرار می‌دهد تا چشم تنبل مجبور به کار شود. از آنجایی که مغز فقط از آن چشم اطلاعات می‌گیرد، آن را نادیده نمی‌گیرد. یک پچ از چرخش چشم خلاص نمی‌شود، اما بینایی را در تنبلی چشم بهبود می‌بخشد.

طول درمان به عوامل زیادی بستگی دارد، از جمله سن کودک، شدت بیماری و میزان پایبندی آنها به دستورالعمل‌های متخصص. آنها معمولاً این پچ را برای چند ساعت در روز می‌پوشند. مراقبان باید کودک را تشویق کنند که در حین پوشیدن پچ، فعالیت‌هایی از نزدیک انجام دهد، مانند خواندن، رنگ آمیزی یا تکالیف مدرسه.

قطره چشمی آتروپین

پزشکان ممکن است از اینها برای تاری دید در چشم سالم استفاده کنند. آتروپین مردمک را گشاد می‌کند و در نتیجه هنگام نگاه کردن به اشیا از نزدیک تار می‌شود. این باعث می‌شود تنبلی چشم بیشتر کار کند. آتروپین معمولاً کمتر از یک پچ برای کودک آشکار و ناخوشایند است و می‌تواند به همان اندازه مؤثر باشد. پزشکان ممکن است برای کودکانی که تحمل پوشیدن پچ را ندارند، قطره تجویز کنند.

تمرینات بینایی

تمرینات و بازی‌های مختلف با هدف بهبود رشد بینایی در چشم آسیب دیده کودک انجام می‌شود. کارشناسان می‌گویند این برای کودکان بزرگتر مفید است. آنها ممکن است تمرینات بینایی را در ترکیب با سایر درمان‌ها انجام دهند.

عمل جراحي

گاهی اوقات، پزشکان برای بهبود ظاهر چرخش چشم، عمل جراحی چشم را انجام می‌دهند و در نتیجه چشم‌ها را هم تراز می‌کنند. این ممکن است بینایی را بهبود بخشد یا خیر.